جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محورِ عمودیِ عالم و تقسیم‌بندی بالا و پایین همواره با نگاه اسطوره‌ای و فلسفی بشر آمیخته بوده است. چه‌بسا افلاطون نخستین کسی باشد که توانست با پُر رنگ کردن مرز بالا و پایین، نقش کانونی در ترسیم فلسفی عالم داشته باشد. در فضای فلسفۀ اسلامی به تَبَع سنت افلاطونی-ارسطویی آنچه قدر داشته و بر صدر نشسته «عقل» بوده است و «حس» همواره ذیل آن تعریف شده است. بنابراین سخن از «شرف حس بر عقل» در فضای فلسفۀ اسلامی و عرفان نظری، خرقِ اجماعی است که به آسانی درک نمی‌شود. ابن‌عربی با ردِّ نظرِ مشهور و طرحِ «شرف حس بر عقل» زمینه را فراهم می‌کند تا در نهایت با عبور از «وضعیت دوگانۀ حس‌وعقل» به یگانگی «حس» و تشریفِ تمام‌وکمالِ آن دست‌یازد. بهره‌گیری از زبان حسّی و محدودگرای عربی همراه با بازگشت به سرچشمه‌هایِ زبانیِ وحی در پیوند با شهود بی‌واسطۀ حسی، همراه با تقلبات قلبی، نشان از جهان تجلیات دارد که متفاوت با یافته‌های نظری است.پژوهش حاضر ابتدا به راه‌وروش ویژۀ ابن‌عربی و منطق سه‌گانه او می‌پردازد که باعث تولید سه‌گانه‌های «حق، اعیان ثابته، کون»، «حس، عقل، حس‌اصیل» و ... می‌شود. سپس به طرح «عقل» به مثابه گفتمان قالب در فضای عرفان نظری و فلسفۀ اسلامی می‌پردازد و با عبور از آن به نگرش ویژۀ ابن‌عربی به «حس» می‌رسد. ابتدا «حس» در تطبیق با «عقل» و تعقیبِ نظرِ «شرف حس بر عقل» عرضه می‌شود و سپس با عبور از این نظر، طرح جهانی یکپارچه ترسیم می‌شود. انسان در این جهان جملگی «حس» است که عین حق‌تعالی است. در این وضعیت، انسان به سکوت دعوت می‌شود، علمش با «حیرت» همراه است و حالتش «فنا»ست که از احوال «عدم» است.

ارتباط انسان و خدا مسأله‌ای است که در همه‌ی نظام‌های فلسفی و عرفانی دینی از اهمیت خاصی برخوردار است تا آنجا که می‌توان آن را از وجوه مشخص این گونه نظام‌ها‌ دانست. در این میان در عرفان اسلامی و بیش از همه در مکتب وحدت وجودی ابن‌عربی، عشق و تجلی مهم‌ترین مقوله‌هایی هستند که ارتباط حق با ماسوای خود از طریق آنها صورت می‌گیرد. چنانکه در مکتب ادویته ودانته شنکره نیز این ارتباط از طریق مایا و لیلا انجام می‌پذیرد. انسان در هر دو مکتب، نقطه محوری عالم محسوب می‌شود که در کنه وجودی خود با برهمن یا خدای متعال یکی است. ابن‌عربی انسان و به خصوص انسان کامل را به مثابه‌ی عالم صغیر و روح این عالم می‌داند و معتقد است که انسان به صورت الله آفریده شده است. در مکتب عرفانی شنکره نیز انسان، حقیقتی الهی دارد که همان آتمن است که چیزی جز برهمن نیست. در رساله پیش‌رو بعد از معرفی اجمالی مکتب عرفانی ابن‌عربی و شنکره؛ به بررسی مفهوم خدا و انسان و رابطه آن دو بر اساس کارکردهای مشابه و قرابت‌های قیاس‌پذیر پرداخته‌ایم.

وحدت وجود را می توان يكي از مهمترین ايده ها در اکثر مکاتب عرفانی دانست. البته مکاتب گوناگون عرفانی، در نوع جهان بینی و دستور العمل های مربوط به سیر و سلوک، تفاوت هایی با یکدیگر دارند، اما این ایده، فصل مشترك اغلب آنها است. توجیه منطقی و عقلانی این امر با مشکلاتي همراه است. در این تحقيق به تبيين وحدت وجود و بررسي هماهنگي آن با يكي از ديدگاه هاي علمي متداول پرداخته شده است. و در نهایت به بررسی اهداف تربیتی از منظر وحدت گرایانه علمی و عرفانی پرداخته شده است.روش مورد استفاده در اين پژوهش از نوع توصيفي- تحليلي است. تحليلي به اين صورت كه در آن بعد از بيان يك فرض يا بيان كلي سعي مي شود با كمك داده ها و اطلاعات مورد قبول موجود آن فرض مورد بررسي يا تاييد قرار گيرد. براي روشن شدن موضوع سعي شده است با وارد كردن داده ها در قالب يك چهار چوب روشن، از آن داده ها استنتاج منسجم و مطمئن تري به دست آيد. نتایج پژوهش نشان داد که در ديدگاه مشترك عرفا و فيزيك دانان، مبناي اين جهان موجودي غير عيني و هوشمند است. جلوه ها و نمودهای هستی یگانه است يا جهان یک شبکه واحد و پیچیدة ارتباطی است که بین اجزای آن ارتباط و همبستگی وجود دارد. تمام اشیاء به موجب قوانین طبیعت نامتناهی او پدیدارند؛ يا هیچ جرمی معدوم نمی شود و هیچ جرمی نیز از عدم (نیستی) به وجود نمی آید. اهداف تربيتي مبتني بر اين مباني عبارتند از :1)

چکیدهدر گفتگوی بین ادیان ، مفهوم معنویت یکی از مفاهیم کلیدی برای دست یافتن به فهم مشترک و زبان مشترک بین فعالان این عرصه است . معنویت از منظر انسان گرایی و پدیدارشناختی از واژه ی Spirtus به معنای نقش زندگی یا روشی برای بودن است که با آگاهی یافتن از یک بُعد غیرمادی به وجود می آید. در دوران جدید ، در معنویت نوین ، هرگونه تجرب? عاطفی یا هیجانیِ شدید نسبت به هر موضوعی می تواند معنویت به حساب آید. مهم آن است که انسان را برانگیزد یا به اصطلاح سرشار از حسِّ عظمت گردد.در این پایان نامه ، با عنوان (تبیین معنویت از دیدگاه نیکوس کازانتزاکیس) سعی بر آن شده که مبانی معنوی و عرفانی آثار کازانتزاکیس استخراج شده و مراحل سلوک عرفانی ، مبانی نظری و عملی عرفانی ، بر اساس روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیو? کتابخانه ای می باشد . آنچه به عنوان نتیجه می توان ذکر کرد ، آن است که کازانتزاکیس پیرو هیچ مکتب خاصی نیست ؛ اما متأثر از ادیانی مانند مسیحیت ، یهودیت ، بودا و اسلام بوده و هر کدام را که موافق طبع سرکشش بوده ، اخذ و از آن بهره برده است. اما در اصل هدف اصلی او ، انکار نظام کلیسا و اهل ظاهر می باشد و تنها ایمانی را مفید می داند که در دل و قلب ساکن باشد.کلیدواژه : عرفان های نوظهور ، کازانتزاکیس ، مسیح بازمصلوب، آخرین وسوس? مسیح

نجم الدین رازی یکی از عارفان قرن هفتم هجری است.مهمترین کتاب او مرصادالعباد ، به زبان فارسی و در مورد تصوف و سلوک است. این کتاب از نظر سبکی به آثار قرن ششم ماننده تر است. عرفان نجم الدین رازی مابین دو مکتب تصوف عابدانه و تصوف عاشقانه می باشد.او راه رسیدن به حقیقت را شریعت و طریقت می داند.عقیده او بر این است که شناخت خدا با شناخت نفس حاصل می شود.آفرینش انسان از سایر موجودات و حتی فرشتگان متمایز است.رابطه ای میان انسان و خدا وجود دارد و آن عشق است.برای رسیدن به حقیقت باید مراحلی را طی کرد و آن تزکیه نفس و چله نشینی می باشد. ماجرای آفرینش آدم و ملائکه داستان گونه بیان می شود. او قبل از خلقت آدم به خلقت عوالم مختلف ارواح ،ملک و ملکوت پرداخته و سپس خلقت آدم را بیان کرده استبعد از آن احتیاج انسان به پیامبر و شیخ برای تصفیه دل و مشاهده انوار درونی و تجلی ذات و صفات خداوند روی آورده است. اندیشه های عرفانی او بر مبنای قرآن و آیات و احادیث شکل می گیرد چنانکه در آغاز هر باب آیه ای می آورد و آن را مبنای سخنان خود قرار می دهد.

این پژوهش به مقایسه و تطبیق آراء نظری و عملی هجویری و مولوی در دو کتاب کشف‌المحجوب و مثنوی معنوی می‌پردازد. در این پژوهش مفهوم و حدود و ثغور عرفان نظری و عملی به کمک منابع علمی موجود مشخص می شود و سپس مولفه های اصول نظری و آداب عملی در دو کتاب مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرند. یکی از راه‏های شناخت کتاب مثنوی معنوی مراجعه به آثار پیش ازآن است که در زمین? عرفان و تصوف نوشته شده‏اند. از جمل? این آثار می‏توان به کتاب کشف‏المحجوب اشاره کرد. هدف از این پژوهش مقایسه دو کتاب کشف‌المحجوب و مثنوی معنوی به منظور شناخت هر چه بیشتر مثنوی معنوی بر پایه آثار پیش از آن و نیز شناخت میزان تأثیر آثار پیش از مثنوی معنوی بر این کتاب است

هدف این تحقیق، آشنایی با احوال، آثار، اساتید، شاگردان و اندیشه‌های عرفانی سیّد جلال الدین آشتیانی،می‌باشد.برای رسیدن به این هدف ابتدا به آثار ایشان مراجعه شده است. چه آثاری که وی به صورت مستقل تألیف کرده‌ و چه آثاری که بر آنها مقدمه و تعلیق افزوده و تصحیح کرده ‌و نیز در آنها دیدگاه وی درباره‌ی مسائلی چون ولایت، عالم مثال، وحدت وجود و ... بیان شده است. همچنین آثاری که دیگران از جمله شاگردانش، درباره‌ی ابعاد مختلف شخصیتی استاد آشتیانی نوشته، مورد بررسی قرار گرفته‌اند و بدین طریق با مطالعه‌ی آثار استاد آشتیانی و شاگردانش؛ بعد عملی، عرفانی و اخلاقی وی معرفی شده است.هرچند تلاش‌های علمی استاد آشتیانی در زمینه‌ی فلسفی، عرفانی، کلامی و تفسیری بوده است، این پایان نامه پس از معرفی آثار استاد، صرفاً به تبیین آثار عرفانی وی پرداخته است.درون مایه‌های عرفانی مطرح شده در آثار ایشان، دارای آموزه‌های عرفان نظری و عملی برای پژوهشگران علاقمند در این زمینه می‌باشد.هدف از انجام این رساله ، شناخت و ارزیابی آثار و ابعاد عرفانی استاد آشتیانی است همچنین بررسی جایگاه عرفان در آثار وی . در راستای این هدف ، تلاش شده ؛ آن دسته از آثار و رفتار استاد آشتیانی که با تعالیم و آموزه های مطرح شده در عرفان اسلامی تطابق دارد استخراج و با توصیف و تحلیل مفاهیم و مولفه های عرفانی ، جایگاه آن را در سیره ی ایشان بیان نماید . نتیجه ای که حاصل شد نشان دهنده ی این است که ایشان علاقه و گرایش خاصی به مسائل عرفانی و نیز اهل بیت ( ع ) داشتند . ایشان هرگز به سنت فلسفه پای بند نبود .استاد آشتیانی به مبانی عرفا نظر دارد و آن را با براهین عقلی وفق می دهد و معتقد است که مسائل کتب عرفانی اسلامی به مراتب نفیس‌تر از مسائل کتب اهل نظر است. زمانی می‌توانیم فعالیت و خلاقیت این استاد را توصیف کنیم که بگوییم او ملاصدرایی دیگر است.این تحقیق به روش توصیفی – تحلیلی از نوع تحلیل محتوا انجام گرفته که عناصر و مطالب مورد نظر، گردآوری و طبقه بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.

وحدت وجود، از جمله مباحث فلسفی - عرفانی می‌باشد که در طول تاریخ - علی الخصوص تاریخ اسلام - معرکه آرای مختلف بوده است و عده‌ای آن را مردود، مساوی کفر، الحاد و مخالف ادیان ابراهیمی می‌دانند و عده‌ای دیگر سخت از آن دفاع می‌کنند. مدافعان این نظریه مدعی‌اند که وحدت وجود نه تنها مساوی کفر و الحاد نیست، بلکه عالی‌ترین شکل توحید و یکتا‌پرستی است؛ یعنی کسانی که غیر از این نوع توحید را معتقدند، به نوعی مشرک محسوب می‌شوند. ایشان برای ادعای خود شواهدی هم از آیات و روایات می‌آورند. ما در این رساله در بخش مقدمه یک بحث مجزا راجع به وحدت وجود تحت سه عنوان: معرفت شناسی وحدت وجود؛ وحدت وجود از منظر برهان و وحدت وجود از منظر شریعت آورده‌ایم. سپس سه رساله در باب وحدت وجود را تصحیح کرده‌ایم. رساله اول متعلّق به «ملا اسماعیل خواجویی» - فقیه و فیلسوف قرن دوازدهم - در رد وحدت وجود می‌باشد، که تنها به ابطال دلیل عرفا بر وحدت وجود اکتفا کرده است. رساله دوم متعلّق به «عبدالعلی انصاری» - فقیه و عارف هندی – قرن دوازدهم و سیزدهم می‌باشد که به سبک اتباع ابن‌عربی به اثبات وحدت وجود پرداخته است. رساله سوم هم متعلق به «عبدالعزیز حسن» - عارف قرن یازدهم - در اثبات وحدت وجود است، که بیشتر جنبه ذوقی و کشفی دارد تا جنبه استدلالی.