جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش تحت عنوان « نقش صحیفه سجادیه در احیای دین » نگارشی است که تأثیر مهم این کتاب در احیای دین در قالب دعا را بیان می کند که در ابعاد مختلف راهگشای شیعیان و شیفتگان حقایق معنوی و علمی است . فرمایشات امام سجاد(ع) که بیشتر بصورت ادعیه و مناجات و راز و نیاز ایشان در تاریکی ظلمت اموی از چشمی گریان و دلی سوزان سرچشمه می گرفته و عمدتاً در زبور آل محمد (ص) جمع گردیده ، بعنوان اخت القرآن جلوه خاص دارد چرا که هم از نظر فصاحت و بلاغت در زبان عرب درجه بالایی دارد و هم اینکه معارف بسیار والای عرفانی ، اعتقادی ، اخلاقی و........ را در بر می گیرد.این پژوهش مشتمل بر چهار فصل است :در فصل اول به «کلیات »پرداخته شد .فصل دوم تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای آموزه های اعتقادی دین » شامل : « توحید ، نبوت ، امامت ، معاد» تبیین گردید. فصل سوم با«نقش صحیفه سجادیه در احیای گرایش هاو ارزشهای اخلاقی دین » در دو بخش: «فضلیتهای اخلاقی » و « رذیلتهای اخلاقی » دُرّ سخن گفته شد .فصل چهارم نیز تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای رفتارهاو هنجارهای مطلوب دین» مطرح شد. هدف از این پژوهش بررسی نقش و جایگاه صحیفه سجادیه در احیای دین می باشد که تأثیر بسزایی در احیای آموزه های اعتقادی، ارزشهای اخلاقی و هنجارهای مطلوب دین داشته است. نتیجه این که امام سجاد(ع) در مرتبه ای از ساختار این نظام خلقت ظهور پیدا کرده اند و نقش لازم خود را در بسط مفاهیم و آموزه های اعتقادی ، اخلاقی ، اجتماعی و .......... به خوبی ایفا نموده اند. منابع مورد استفاده این پژوهش عمدتاً کتباخلاقی و اعتقادی و روایی و تفسیری و ......... می باشد .

عشق و محبت پدیده روحی بسیار مهمی است که ماهیت و ابعاد آن از چشم‌اندازهای متفاوت نیازمند تفسیر و تبیین است. بررسی مبانی محبت بین ارواح پیش از حیات دنیا یکی از معضل‌ترین مباحث این زمینه است که در پیشینه‌ی پژوهشی آن نیز هیچ تحقیق مستقلی یافت نشد. در این تحقیق با تأملات فلسفی و عرفانی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای با روش استنباطی، توصیفی و تحلیلی به آن پرداخته شده است. در این پژوهش به سبک نوآورانه در مرحله نخست پس از تبیین ماهیت و اقسام و علل ألفت و محبت بین ارواح انسانی ریشه‌های محبّت در مبادی هستی بر مبنای سریان عشق ذاتی حق، حرکت حبی و تناکح اسمائی مورد بررسی قرار گرفته است سپس مبانی جهان شناسی ارتباط ارواح در عالم "عقل"، "مثال" و "ذر" (عوالم پیش از حیات دنیا) بیان گردیده است و آنگاه به برخی از مبانی انسان شناسی این مسئله نظیر اصالت، تجرد و تنزل روح انسان پرداخته شده و در آخر به شواهدی نقلی دالّ بر وجود محبّت بین ارواح در عوالم پیش از دنیا اشاره گردیده است. از نتایج این تحقیق بنیادین این است که ارائه مبانی فلسفی- عرفانی این مسئله می‌تواند برخی از ابهام‌ها و شبهات موجود در این زمینه را برطرف نماید و تأثیر خود را در عرصه‌های کاربردی در مواجهه‌ی عالمانه با این پدیده روحی نشان دهد.

چکیده:هدف ازاین پژوهش،تعیین مولفه های انسان شناسی،هستی شناسی،شناخت شناسی وارزش شناسی درمکاتب فلسفی و آثارشهیدمطهری است. روش پژوهش اسنادی- تحلیلی و با استفاده از منابع چاپی و الکترونیکی است.این پژوهش دارای چهارسوال اصلی می باشد.1-مولفه های انسان شناسی درآثارشهیدمطهری کدامند؟2- مولفه های هستی شناسی درآثار شهید مطهری کدامند؟ 3- مولفه های شناخت شناسی درآثارشهید مطهری کدامند؟4- مولفه های ارزش شناسی درآثار شهیدمطهری کدامند؟یافته های این پژوهش بیانگرآن است که درپاسخ سوال اول شهیدمطهری می گویند:انسان دارای دو بعدجسمانی و روحانی است. انسان کامل آن انسانی است که همه ارزشهای انسانی اش با هم رشد بکنند هیچ کدام بی رشد نمانندو همه هماهنگ یکدیگررشد بکنندورشدش به حداعلاء برسدآن وقت این می شود انسان کامل.پاسخ سوال دوم:جهان بینی اسلامی در عین حال یک جهان بینی عقلانی وفلسفی است وجهان بینی توحیدی یعنی درک اینکه جهان از یک مشیت حکیمانه پدید آمده است ونظام هستی بر اساس خیروجودورحمت،ورسانیدن موجودات به کمالات شایسته آنها استوار است.جهان بینی توحیدی،یعنی جهان«یک قطبی» و«تک محوری»است،جهان بینی توحیدی یعنی، جهان ماهیت «از اوئی»(انالله) و«به سوی اوئی»(اناالیه راجعون) دارد.پاسخ سوال سوم: اختلاف های بنیادی مکتب های الهی وبشری،ریشه در اختلاف جهان بینی آنان داردویکی از عوامل تفاوت جهان بینی ها،یکسان نبودن شیوه شناخت آنان است: هدف بایدرشدفکری دادن به متعلم و به جامعه باشد.تعلیم دهنده ومربی هرکه هست،باید کوشش کندکه به متعلم ومتربی رشد فکری یعنی قوه تجزیه وتحلیل و شناخت بدهد؛نه اینکه تمام همّش این باشدکه دائم بیاموزید،فراگیرید(تلقین)وحفظ کنید.پاسخ سوال چهارم: شهیدمطهری ارزشهای مادی و معنوی را موثردرتربیت جوامع می دانندو این ارزشها اگر تابع ارزشهای مذهبی باشد، مثبت تلقی می گردد.شهیدمطهری،اذعان داشته است که مربیان تربیتی، نبایستی هنگام تعلیم و تربیت ازتعالیم مقدس اسلام غافل شوندعصاره و چکیدهتمامی ارزشهای عالم بشری در تعالیم اسلامی نهفته است و همچنین بیان کرده اند که «عمل تکیه گاه تعلیم وتربیت اسلامی است.

اصول و ارزشهای حاکم بر معیشت جهت راهنمایی بشر به سمت زندگی سعادتمند همواره جزئی از مسایل اصلی مکاتب بشری و الهی بوده است. اندیشمندان یونان باستان این بحث را تحت عنوان تدبیر منزل مورد توجه قرار داده‌اند. همچنین حکمای مسلمان نیز ذیل همین عنوان به مساله معیشت انسان مسلمان پرداخته‌اند. اقتصاد متعارف نیز این مساله را تحت عنوان اقتصاد خانواده مورد بحث قرار داده است. اسلام نیز به عنوان مکتبی که هدف خویش را سعادت دنیوی و اخروی انسان قرار داده است، بر تقدیر معیشت تاکیدات زیادی دارد و آن را یکی از لوازم کمال انسانی می‌داند. از این روفهم معنای تقدیر معیشت و اصول و ارزش های حاکم بر زندگی انسانی از دیدگاه اسلام سوال اصلی این تحقیق است.در این تحقیق ضمن بررسی نظریه های تطبیقی تقدیر معیشت که در یونان باستان، اندیشه حکمای مسلمان و اقتصاد دانان غربی مورد بحث قرار گرفته است، با بررسی نصوص دینی و قرآن و روایات، اصول و ارزشهای حاکم بر معیشت از دیدگاه اسلام را استخراج کرده‌ایم. در این میان باتوجه به آنکه عبارت تقدیر معیشت در حدیث بیان شده، تکیه بیشتری بر احادیث شده است.تقدیر معیشت از دیدگاه اسلام به معنی حرکت در میان اسراف و تقتیر در زندگی مادی است. البتهفهم این نکته که خداوند رزق انسان را تضمین کرده است، سبب می شود تا انسان نگران معیشت خویش نباشد و به سایر ابعاد کمال خویش بپردازد. مساله تقدیر معیشت را از دو بعد می توان مورد بررسی قرار داد. بعد اول به اصول حاکم بر تقدیر معیشت ‌است که عناوینی مثل حسن و رفق در تقدیر معیشت، توجه به علم؛ محوریت کفاف و ... را شامل می شود. اما بعد اصلی تقدیر معیشت مسایل کاربردی آن است که شامل جایگاه رزق در زندگی انسان، اصول حاکم بر فقر، مصرف و کسب و کار است.

توحید ، مصدر و از ریشه ی « وَحَدَ ، یَحِدُ ، وَحدَهً ، حِدَهً » به معنای تنها ماند ، است و در اصطلاح آن را ایمان « بِالله وَحدَهُ لا شریکَ لََهُ » معنا کرده اند . بنابراین توحید همان اعتقاد به یگانگی خداوند است . توحید یکی از اصول اساسی تمام ادیان است و دیگر اصول و عقاید به گونه ای مستقیم و غیر مستقیم با آن در ارتباط هستند . پس اگر ما بخواهیم به ارزش ها و مفاهیم حقیقی و ناب توحیدی ، دسترسی پیدا کنیم باید از زاویه دین به آنها نگاه کنیم .ما می توانیم مفاهیم و ارزشهای دینی ای را که مستقیم یا غیر مستقیم با توحید در ارتباط است در شعر شعرای جاهلی بیابیم . این اشعار نمایانگر این است که شعرای جاهلی این مفاهیم و ارزشها را از دینی گرفته اند که از آن متأثر یا بدان پایبند بوده اند . برای روشن سازی این باور ،رساله حاضر به بررسی اندیشه های دینی و توحیدی شعرای دینی دوره ی جاهلی می پردازد . لازم به یاد آوری است که این رساله در فصلی جداگانه به بررسی اندیشه های دینی و توحیدی شاعرانی پرداخته که دینشان برای ما مشخص نبوده است .اندیشه های دینی و توحیدی که شاعران جاهلی در شعر شان بدان اشاره کرده اند ، عبارت است از :- وصف خداوند و کمالات او .- همتا و شریک قرار ندادن برای خداوند .- رستاخیز و قیامت و عقاب و پاداش خداوند در آن روز .- داستانهای انبیاء .- وصف فرشتگان .- فانی بودن دنیا و عدم جاودانگی در آن .- تقوا و پرهیز کاری .- وصف پدیده های آفرینش .- و ...................

امام حسین(علیه السلام) همچون سایر معصومان (علیهم السلام) زیارت های ماثور فراوانی دارد که در مجامع روایی نقل شده است. در میان این زیارت ها، زیارت عاشورا از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است و آثار و برکات فراوانی از سوی معصومان (علیهم السلام) برای آن ذکر شده است، از این رو مداومت بر این زیارت نورانی از دیر باز جزو سیره صالحان و محبان اهل بیت(علیهم السلام) بوده و اولیای الهی عنایت خاصی به این زیارت داشته اند. پس از گذشت قرن ها از صدور زیارت عاشورا و عمل مستمر شیعیان بدان، در زمان حاضر، شبهات و ابهاماتی از سوی برخی به انگیزه های مختلف در باب این زیارت نورانی مطرح شده است که پاسخ متقن و به موقع به آن ضرورت دارد. این پژوهش که در صدد پاسخگویی به شبهات محتوایی زیارت عاشورا با تکیه بر قرآن و سنت است، در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول پس از گزارشی تاریخی از زیارت عاشورا و نگاهی گذرا به جایگاه سندی آن، معیار شناسی ارزیابی متن حدیث بیان شده است. بخش دوم که با عنوان بررسی مضامین زیارت عاشورا در پرتو قرآن و روایات است، در فصل یک آن به بررسی محتوایی فرازهای زیارت عاشورا در پرتو قرآن و روایات پرداخته ایم و در فصل دو مبانی قرآنی و روایی زیارت عاشورا بیان شده است. البته در ضمن فصل های بخش دوم ثابت کرده ایم که فرازهای زیارت عاشورا از انسجامی محتوایی، ادبی و منطقی برخوردار است به گونه ای که مضامین آن دارای هماهنگی و هم پوشانی کاملی است. بخش سوم با عنوان بررسی و پاسخ به شبهات محتوایی زیارت عاشورا مشتمل بر دو فصل است که در فصل اول به شبهات مبنایی زیارت عاشورا و در فصل دوم به شبهات محتوایی غیر مبنایی زیارت عاشورا با تکیه بر قرآن و روایات پاسخ داده ایم.

یکی از مسائل مهم در زمینه تفسیر میان رشته ای قرآن کریم، بحث اعجاز علمی قرآن کریم در بیشتر علوم روز است. یکی از این علوم، علم پزشکی است. در علم پزشکی، به ویژه در حوزه جنین شناسی از مراحل خلقت انسان به طور گسترده بحث می شود. پرسش اساسی در این پایان نامه، این است که مرحله های آفرینش انسان از دیدگاه قرآن، روایات و علم پزشکی چیست؟ و آیا آموزه های قرآن کریم در این حوزه، جزو اعجازهای علمی قرآن به حساب می آیند یا خیر؟پاسخ این پژوهش، در برابر این پرسش، آن است که هر آنچه که قرآن برای مرحله های خلقت انسان ذکر کرده است، با علم روز مطابقت دارد و در برخی از موارد، آموزه های قرآن کریم، از موارد اعجاز علمی قرآن به شمار می روند. در بررسی به عمل آمده در روایات مربوط به این زمینه نیز دانسته شده است که آموزه های روایی نیز با آموزه های قرآنی مطابقت دارند.مرحله های خلقت انسان از دیدگاه قرآن، روایات و علم پزشکی، عبارتند از: خاک، آب، منی، نطفه، علقه، مضغه، شکل گیری ظاهری، شکل گیری استخوان، روییدن گوشت، آفرینش روح و تولد نوزاد.

ویدئواکولوژی مبحثی است که محیط بصری پیرامون انسان را به عنوان یک عامل اکولوژیکی مورد بررسی قرار می دهد. این بحث اولین بار در سال 1998توسط واسیلی آنتونویچ فیلین در کتابی با همین نام مطرح شد. این مبحث محیط بصری پیرامون انسان را به مثابه سایر ابعاد محیط زیست انسان که بر روی ویژگی های زیست شناختی و فیزیولوژیکی آن تاثیر می گذارند مورد توجه قرار می دهد؛ به این صورت که محیط بصری را با توجه به میزان مطابقتی که با مکانیسم های فیزیولوژیک و طبیعی بینایی انسان دارد تحلیل می کند و با در نظر گرفتن ویژگی ها و استاندارهای دستگاه بینایی در ادراک تصویر، محیط بصری مناسب و نامناسب را برای چشم شناسایی می کند. فقدان معیارها و استاندارهایی که بتواند محیط های بصری انسان را از اغتشاشات و ناهنجاری های بصری امروزه رها کند و محیط بصری خوشایند همگان بسازد یکی از دغدغه های مهم طراحی شهری می باشد و ویدئواکولوژی مبحثی است که با مد نظر قرار دادن ساختار بینایی انسان به عنوان مهم ترین ابزار ارتباط با محیط بصری به این هدف می پردازد.این مطالعات در کنار معیارهای زیبایی شناختی و هنجاری طراحی شهری معیارهایی را به دست می دهد که می توان بر مبنای آن ها میزان خوشایندی و ناخوشایندی محیط های بصری را سنجید و بر اساس آن به ساخت محیط بصری اقدام کرد. این تحقیق نیز سعی دارد با مبنا قرار دادن این مبحث به استخراج معیارهایی برای طراحی محیط مصنوع بپردازد که تا حد امکان با استاندارهای بینایی انسان در انطباق باشد و برای اولین بار در حوزه طراحی شهری، معیارهای ویدئواکولوژی را برای نمای ابنیه تحت عنوان " کاربرد مباحث ویدئو اکولوژی(تاثیر ساختار بینایی انسان) در شکل گیری معیار های طراحی جداره های شهری" تدوین کند.

الک اصلی سرمایه های عالم خداوند است، خداوندی که با آفرینش انسان بر او منت نهاد ونعمتهای بیشماری را به وی ارزانی کرد،که بدون شک این نعمتها وسیله ای هستند برای ارتقای مادی ومعنوی بشر، وبه زبان دیگر وسیله ای هستند برای رسیدن انسان به کمال والای خویش.اما این حاصل نمیگردد مگر از طریق شناخت نعمتهای الهی، واینکه آدمی بداندفلسفه ی نعمتهایی که را خداوند در اختیاراو قرار داده چیست؟و چه مسئولیتهای در قبال اعطایاین همه نعمت دارد؟از این رهگذر این پزوهش جستاری است درباره نعمتهای الهی ومسئولیتی که انسان در قبال این نعمتها دارد. خداوند متعال نیزمکررا در قرآن کریم به شیوه های گوناگون نعمتهای بیشمار خود ونقش آن را در زندگی مادی ومعنوی انسان ها گوشزد کرده،که هدف از یادآوری نعمت و وظایف انسان در قبال آن،توجه به مبداو رساننده نعمت و شناخت او،عشق و محبت به خداوند،و در نهایت اطاعت خداوندو اتصال عبد به خالق وفلاح و رستگاری اوست. ، لذا در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و به صورت فیش برداری مطالب از تفاسیر قرآن و کتب معارف قرآنی انجام شده است، آیات واحادیثی که به طور صریح یا ضمنی به موضوع نعمتهای الهی ووظایف انسان در قبال این نعمتها پرداخته اند مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نتیجه آنکه اعطای این همه نعمت به انسان بیهوده نبوده و قطعا در قبال آن انسان وظایفی دارد ، که مهمترین وظیفه انسان از میان مسئولیت های دیگر در قبال نعمتهای الهی ،سپاس قلبی زبانی ، عملی می باشد، یعنی اینکه،هیچ نعمتی از یاد انسان نگذرد،مگر آنکه آن نعمت را از جانب خدا بداند،ومتذکر ذات پروردگار شود، دوم اینکه خداوند را به خاطر اعطای این همه نعمت لسانا شکرگزار باشد، واز همه مهمتر اینکه نعمتهای الهی را همسو با خواست منعم و در راه کمال وسعادت خود به کار گیرد

بردگی وبرده‌داری که با قدمتی بسیار طولانی و آغازی نامعلوم در بین اقوام وملل جهان متداول بود،با ظهور اسلام نیز همچنان به عنوان یک پدیده اجتماعی مطرح شد.در این میان واکنش اسلام در مواجهه با این مسأله تلاش برای از میان بردن این رسم از طریق وضع قوانین مختلف در جهت آزادی تدریجی بردگان بود.اما پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)،درعصر خلفا وبویژه سیاست فتوحات آنها بردگی که در آستانه امحاء و الغا بود،گسترش یافت و بردگان وارد زندگی مسلمانان شدند. مسلمانان و رهبران آنانبرخورد‌های متفاوتی با این پدیده داشتند. از آن جمله امامان شیعه و اهل بیت پیامبر (ص) به عنوان کسانی که در نگاه مکتب تشیع استمرار معصومانه و کامل سنت نظری و عملی رسول الله (ص) بوده‌اند، در این مسأله نیز موضع‌گیری گفتاری و رفتاری داشته‌اند.این کار به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که امامان شیعه چه نگرشی به مسأله بردگی داشته اندوسیره عملی و نظری آنان در این زمینه چه بوده است.با توجه به گستردگی بحث درکار،سیره امامان نخست تا پایان حیات امام پنجم مورد بررسی قرار گرفته است.این کاربه روش تاریخی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با اسلوب توصیفی–تحلیلی انجام شده است.