جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخ نگاری از حوزه‌های چالش برانگیز در تاریخ اسلام و در میان گروه‌ها و فرق مسلمان می‌باشد. برخی مخالفان شیعه به ویژه وهابیان در رقابت و نزاع با شیعه می‌کوشند اولا نقش شیعیان را در تاریخ نگاری اسلامی و تدوین آثار تاریخی بسیار برجسته و پررنگ نشان دهند و ثانیا راویان و مورخان شیعه را به تاریخ سازی و جعل أخبار و روایات شیعی متهم کنند.یکی از نمایندگان این تفکر، عبدالعزیز نورولی است که در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری کوشیده تا با خدشه در ناقلان بعضی از وقایع مهم تاریخ اسلام در سده اول و برخی فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام به خصوص مناقب علی‌علیه‌السلام، آن حوادث و فضایل را جعلی و ساخته راویان و مورخان شیعه وانمود سازد.این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به برخی از شبهه‌ها و انتقادهای مخالفان انجام شده و پس از تبیین مناظرات تاریخی شیعه و سنی و با بررسی اوضاع منازعات عصر حاضر، مباحث را از دو جنبه پی گرفته است. از سویی به معرفی شماری از تاریخ نگاران و تحلیل تاریخ نگاری شیعه پرداخته شده و چنین نتیجه گرفته است که حجم و گستره تاریخ نگاری شیعه نسبت به اهل‌سنت به مراتب کم‌تر بوده و این شیعیان هستند که محتاج منابع سنی می‌باشند. از سوی دیگر به نقد کتاب پیش گفته پرداخته و آن را از حیث أسناد و منابع، روش و محتوا غیر علمی و غیر تاریخی ارزیابی کرده است.

با تسلط مسلمانان بر اندلس، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت . با این همه به ‌رغم آنکه اندیشه‌های مختلف دینی و گرایش های گوناگون مذهبی مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دوره اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه برگسترش و تثبیت اندیشه‌‌های شیعی در اندلس بسته شد.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که علل و عوامل عدم گسترش وناپایداری تشیّع در اندلس چه بود و سیاست ها و برنامه های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تأثیری در این موضوع داشته است؟یافته های نگارنده در پاسخ به سوال اصلی تحقیق از این قرار است که: اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه ماهیتی اموی داشت که سیاست های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل بیت استوار ساخته بود.امویان با حمایت همه جانبه ازمذهب مالکی ، مجال هر گونه فعالیت را از دیگر مذاهب،خاصّه تشیّع سلب کردند.انکار حقایق شیعه و انتساب به یهودیّت و مسیحیّت، مبارزه فراگیر با حکومت های شیعی در خارج از اندلس، نگارش آثاری بر ضد شیعه و اعتقادات آنها و جلوگیری از انتشار هر گونه مطلبی درباره عاشورا، پوشاندن واقعیّات تاریخ تشیّع، تشویق به ردّیه نویسی در مسائل شیعی و سرکوب حرکت ها و قیام های شیعی همگی ازجمله اقدام های حکومت اموی بر ضدّ تشیّع در اندلس بود.این اقدام ها باعث شد تا فعالیت ها و کوشش های پیروان تشیّع در اندلس به گونه ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند.تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هر چند کوتاه به دست آورده،با تأسیس خلافت حمودی توانستند شمّه ای از حضور سیاسی- فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند.با این همه به دلیل دور ماندن آنها از مراکز علمی، نهاد ها و عالمان و نظریه پردازان دینی و مذهبی خود، آشنایی چندانی با مبانی فکری اندیشه های کلامی و فلسفی شیعه نداشتند. این پژوهش بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع،مآخذ و مطالعات تاریخی صورت گرفت.از این رو پرداختن به علل و عوامل عدم گسترش و زمینه های ناکامی تبلیغات شیعیان در اندلس و نیز علل ناپایداری این مذهب در آن سرزمین موضوعی بدیع و پژوهشی نوآورانه بود که لزوم بررسی و تحلیل منابع تاریخی را ایجاب می کرد.

در فهم و تفسیر قرآن کریم، توجه به تاریخ به ویژه تاریخ عصر جاهلی، به عنوان یکی از مهم ترین قرائن فهم متن تاریخی، امری لازم و ضروری است. تاریخ عصر جاهلی در فهم و تفسیر بسیاری از آیات و شناخت و ریشهیابی احکام تأسیسی و امضایی قرآن نقشی تعیینکننده دارد. شناخت آداب و رسوم مختلف عصر جاهلی مانند آداب و رسوم عبادی و مناسک حج، آداب و رسوم اجتماعی و خانوادگی و آداب و رسوم اقتصادی و تجاری در فهم و تفسیر آیات مرتبط با آن نقش دارد. همچنین آگاهی از عقاید، باورها و ادیان عصر جاهلی در شناخت محیط نزول قرآن و فهم بسیاری از آیات کاربرد دارد.

هرمنوتیک گادامر در ادامه دهندة هرمنوتیک هایدگر بوده، در پی شناخت ماهیت فهم و ساختار وجودی آن است، با این تفاوت که گادامر در این مسیر، برخلاف هایدگر، به مسائلی چون فهم متون و آثار هنری، تفسیر امور تاریخی و روش شناسی علوم انسانی نیز پرداخت، بی آنکه درصدد عرضة روش شناسی جدیدی دربارة این علوم باشد. می توان گفت مباحث هرمنوتیک فلسفی گادامر که با بحث انسان شناسی مرتبط است، به مثابة یکی از مباحث عمدة فلسفی است.در این نوشتار، از دیدگاه های او دربارة انسان و فهم، انسان و تاریخ و انسان و زبان بحث می شود؛ سپس این دیدگاه ها بر اساس دیدگاه اسلامی نقد خواهد شد. گرچه دو عنوان آخر در مباحث وی در تحلیل فهم انسانی، یعنی عنوان اول مندرج است، لیکن برای امکان بررسی و نقد دیدگاه های او دربارة تاریخ، فرهنگ و زبان این تفکیک صورت پذیرفته است.

بر طبق آیات قرآن، قاعدین افرادی هستند که بدون عذر موجه از جهاد کناره گرفته، پیشوای حق را یاری نمی‌دهند. در زمان پیامبر(ص) نیز افرادی این گونه بودند که در آیات متعدد قرآن به آنها اشاره شده است . در دوران خلافت امام علی(ع) نیز افرادی از همراهی امام در جنگ‌ها خودداری کردند که در میان سران آنها برخی از صحابه مانند سعد بن ابی وقاص ، عبدالله بن عمر و... بودند که در این پژوهش به بررسی علل و انگیزه‌های رفتار آنها پرداخته می‌شود. ابو موسی اشعری سردمدار آنها بود که در جنگ جمل، کوفیان را به کناره‌گیری از جنگ دعوت کرد. البته برپاکنندگان این جنگ‌های داخلی جز منافع شخصی منظوری نداشتند و خون‌خواهی خلیفهء سوم، دستاویز عوام فریبانه‌ای بیش نبود. جنگ جمل شکاف عمیقی را در جامعهء مسلمانان بوجود آورد و راه را برای معاویه هموار کرد. کناره‌گیری قاعدین نیز به نفع معاویه بود و این مساله از نامه‌نگاری او با سران قاعدین برمی‌آید. قاعدین در حکمیت و نتیجهء آن نیز نقش داشتند. پیدایش خوارج و برپایی جنگ نهروان نیز از نتایج حکمیت بود. پس از شکست خوارج امام باز از کوفیان خواست تا علیه معاویه بسیج شوند، اما تا زمان شهادت امام، سپاهی آماده نشد. معاویه نیز سپاهیانی به قلمرو امام فرستاد. آنها در بلاد اسلامی به آشوبگری پرداخته و مسلمانان، بویژه طرفداران امام را می‌کشتند. موضع کوفیان در این زمان در سخنانی که امام علی(ع) در این دوره ایراد کرده است به روشنی بیان شده است . شمار آنها در ابتدای خلافت امام محدود بود ولی در اواخر خلافت امام گسترده شدند.

اثر حاضر مساله فدک را از ابعاد و زوایای مختلف تاریخی و کلامی مورد بحث قرار داده است. مولف رشته سخن را با تعریف و تبیین موضوع فدک و اینکه پیامبر(ص) از خود اموالی به جای گذارده است یا خیر؟ آغاز می‎کند. وی در صفحات بعدی با استناد به یک سلسله مستندات تاریخی و قراین و امارات دیگر و استفاده از روایاتی که در این زمینه وجود دارد موضوع فدک را اثبات می‎کند. نویسنده در مبحث دوم با استناد و استشهاد به آرا و نظریات دیگر محدثان و برخی دریافت‎ها و برداشت‎های مفسران از آیات قرآنی موضوع فدک را پی می‎گیرد. مولف در فصل پایانی راجع به ارث و میراث، ارث از طرف انبیا به همه اشکالات و شبهاتی که در باب فدک و نیز سهم ذوی القربی طرح شده با توجه به روایت‎های معتبری که در روایت‎های حدیثی آمده جواب می‎گوید.

این جلد از کتاب که مجلد سوم از موسوعه می باشد درباره فصول مهمه در تالیف امه و درباره ابوهریره می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

وصیت، یکی از سنت‌های پسندیده ای است که قبل از اسلام در میان اعراب رواج داشت؛ پس از ظهور اسلام نیز با توجه به تأکیدهای قرآن در خصوص وصیت و نصیحت، این سنت ادامه یافت. مفهوم وصیت در عصر اسلامی تحول ویژه‌ای یافت، و با توجه به نظام جدیدی که بر جامعه حاکم شده بود، موضوعاتی که در وصیت های دوره‌ی پیش مورد اهمیت بود، تغییر کرد و به جای آن مفاهیم جدیدی در وصایا شکل گرفت. به طوری که نمی‌توان وصیت این دوره را با دوره‌ی قبل کاملاً مشابه دانست. پس از ظهور اسلام،اعراب، به شدت، تحت تأثیر وحی و اسلوب بیانی آن قرار گرفتند. در وصیت های دوره‌ی اسلامی به‌ویژه دور‌ی پیامبر(ص) و خلفای راشدین، کاربرد آیات قرآن، نمود خاصی دارد. رفته رفته موضوعات دینی و اخلاقی که در وصیت‌های پیامبر(ص) و خلفای راشدین، از مهم‌ترین موضوعات مطروحه بود، در دوره‌ی اموی، جای خود را به مسایل سیاسی داده و می‌توان گفت، وصیت در دوره‌ی اموی از جنبه‌ی دینی و تربیتی خود دور و به مسایل دنیوی و سیاسی نزدیک شد. در این دوره، وصیت نامه‌ی خلفا، به منزله‌ی عهدنامه‌ی حکومتی است که در آن خلیفه‌، جانشین پس از خود را معین نموده و مردم را ملزم می‌دارد که از وصیت وی پیروی نمایند.