جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «مسلک فی أصول الدین و الرسالة الماتعیة» مهم ‏ترين اثر محقق حلى است كه در كلام نگاشته است. او در مقدمه كتاب مى‏ گويد: چون ديدم تحقيق در علم عقائد از نفيس ‏ترين كارها و گرانبهاترين امور است؛ به طورى كه بر هر صاحب فكرى واجب است در آن غور و حقائق آن را كشف كند، لذا اين كتاب را تأليف نمودم. مولف شيوه تحقيق در كلام را متعدد دانسته و قائل است كه شيوه و منهج متأخرين معتزله بهترين شيوه براى تحقيق در علم عقائد مى‏ باشد. لذا مولف مطالب اين كتاب را بر اساس شيوه ياد شده نگاشته است. او سعى نموده مطالب و آراء خود را كاملا منسجم، ولى به صورت مختصر بيان كند. مطالب كتاب به طور كلى به چهار قسمت اصلى تقسيم مى‏ شوند كه مولف آنها را با تعبير النظر الاول و... بيان نموده است. هر يك از ابواب به فصولى تقسيم مى‏ شوند: النظر الاول فى التوحيد: در اين بخش مولف مباحث مربوط به توحيد را مورد بررسى قرار مى‏ دهد. او تمام مباحث توحيد را در سه فصل كه عبارتند از: اثبات علم به صانع، صفات ثبوتيه حضرت حق و صفات سلبيه خداوند بيان مى‏ كند. النظر الثانى فى افعاله سبحانه و تعالى: در اين باب به مباحث زير پرداخته شده است: افعال خداوند، افعال انسان، حسن و قبح عقلى و اين كه خداوند فعل قبيح انجام نمى ‏دهد. مولف مباحث مربوط به معاد را در همين جا مطرح مى‏ كند. النظر الثالث فى النبوات: مولف مباحث مربوط به نبوت را در سه فصل بيان مى‏ كند. او در فصل اول از اين باب نبوت را تعريف كرده و در فصل دوم صفات نبى را بيان مى ‏نمايد. در فصل سوم آنچه را كه مى‏ تواند بر صدق مدعاى پيامبر دلالت كند، بيان مى‏ كند و معجزات پيامبر (ص) را شرح مى ‏دهد. النظر الرابع فى الامامة: اين بخش از سه فصل تشكيل يافته كه عبارتند از: بيان حقيقت امامت و اثبات وجوب آن، صفات امام و راه شناخت امام.

کتاب «ینابیع المعاجز و أصول الدلائل» تالیف علامه سید هاشم بحرانی است. این کتاب که به زبان عربی نوشته شده شرح فضایل و مناقب اهل بیت علیهم السلام با بهره‌ گیری از آیات و احادیث است. مطالب این مجموعه در 21 باب و با موضوعاتی از این دست تدوین شده است: قرآن روشنگر همه ‌چیز است؛ "من عنده‌ ام الکتاب" همان امامان هستند؛ امامان خازنان علم خدایند؛ خداوند بر آنان درود فرستاده و به ایشان اسم اعظم عطا کرده است.

صحبت از جانشينى پيامبر اسلام و لزوم تعيين جانشين از سوى ايشان و اينكه ايشان چه كسى را تعيين فرموده و ديگر مطالبى كه تحت عنوان امامت مطرح مى شود، همواره ذهن دانشمندان اسلامى و اسلام شناس را به خود مشغول كرده كه حاصل آن، تأليفات بى شمار اين پژوهش گران است. روش كار در بيان مباحث امامت متفاوت بوده است. گاهى مباحث كلامى و عقلى مطرح مى شود و گاهى با استناد به آيات و احاديث، جانشينى بلافصل اميرالمؤمنين على عليه السلام ثابت شده است. در كتاب حاضر، روش جديد و بديعى مورد استفاده قرار گرفته است. همان طور که مؤلف متذکر شده است، تمامی احادیثی که در ذکر فضائل امام علی (ع) موجود است، در حد تواتر و شهرت است; ولی در استدلال به خلافت بلافصل ایشان، فقط از تعدادی از آنها استفاده می شود که در واقع، احادیث مشهور در استفاده بحث امامت است; همانند احادیث غدیر و منزلت. مؤلف در رساله حاضر، از احادیثی استفاده کرده که خود، احادیث مشهوری هستند; ولی استفاده آنها در استدلال بر امامت امام علی (ع) مشهور نیست. کتاب در اکثر جاها دارای نثری مسجع و شیواست. مؤلف، علاوه بر امامت مطالب دیگری همانند شفاعت و چگونگی آن را در مکان مناسب و لازم مطرح کرده است.

کتاب «امام علی بن موسی الرضا (ع) منادی توحید و امامت» تالیف محمدجواد معینی و احمد ترابی، به بحث از دو مؤلفه از اصول دین مکتب تشیع یعنی توحید و امامت از منظر امام هشتم شیعیان - امام رضا (ع)- می پردازد. مولف در ابتدا اجمالی از زندگانی امام رضا (ع) را مطرح کرده و نام، لقب، تبار، همسر و فرزندان امام رضا (ع) را معرفی کرده است. وی در ادامه مباحثی همانند: اخلاق امام در بیان روایات، مناظرات امام رضا (ع)، زندگی سیاسی امام رضا (ع)، سفر تاریخی امام رضا (ع) از مدینه به مرو و دیگر مباحث مربوط به آن امام را از نظر گذرانده است.

کتاب «بررسی جایگاه اهل بیت (ع) در قرآن» تالیف مجید معارف، به بررسی جایگاه اهل بیت (ع) در قرآن می پردازد. مؤلف در ابتدای کتاب خود مباحثی پیرامون قرآن انجام داده و زمینه های اجتماعی و سیاسی را در قرآن مورد بررسی قرار می دهد. وی در ادامه به مطالبی همچون: شخصیت اهل بیت (ع) در قرآن، پاداش رسالت، کوثر رسالت، اهل بیت پیامبر (ص) در کتاب خدا و دیگر مباحث مربوط به معرفت اهل بیت (ع) اشاره می کند.

کتاب «الالفين» تاليف علامه حلی پیرامون موضوع امامت و در دفاع از عقاید امامیه به رشته تحریر در آمده است. مولف پس از بیان مقدمه هزار دلیل بر اثبات امامت علي عليه السلام و هزار دلیل نیز در رد مخالفان و شبهات منکرین امامت مطرح کرده است و به مباحثی مانند: امام کیست؟ علت نصب امام و لطف بودن آن، وجوب نصب امام و... پرداخته است.

«مهدی منتظر (ع) در نهج البلاغه» نوشته مهدی فقیه ایمانی، مباحث مربوط به امام زمان (ع) را در کتاب شریف نهج البلاغه مورد شناسایی قرار داده و با اسلوب خاصی همراه ترجمه و نکات موجود در هر یک از آنها را تبیین می کند. در ابتدای این کتاب قبل از وارد شدن در مطالب نهج البلاغه چند مطلب اساسی را متذکر می شود: نخست در زمینه لزوم معرفت امام و جایگاه آن در معارف اسلامی و بررسی اسناد حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» مبحثی را ارائه کرده و نتیجه می گیرد که این حدیث بین شیعه و سنی در حد تواتر و بلکه بالاتر از آن مطرح است. آن گاه تحت عنوان «مهدویت در اسلام» دیدگاه شیعه را در مورد امام زمان (ع) مورد اشاره قرار داده و با اشاره به آیه ای از قرآن نتیجه می گیرد که مسئله مهدویت و تشکیل حکومت عدل جهانی، ریشه در قرآن دارد و صرفاً یک نظر خاص گروهی نیست.

«الإمامة و أهل البيت النظرية و الإستدلال» اثر محمد بیومی مهران، در موضوع امامت به زبان عربی مى‌ باشد. مؤلف، كتاب را با مقدمه‌ ای آغاز نموده و در آن توضيحاتی عمومی پيرامون نقش امامت و كيفيت شكل گيری و استمرار آن تا زمان غيبت امام زمان (عج) بيان داشته و آنگاه اين سؤال را مطرح نموده است كه آيا اين معنا فقط در تصدی ظاهری و تسلط بر اركان ظاهری جامعه منحصر می گردد يا از معنايی وسيع‌ و عميق‌ تری برخوردار است كه تصدی بر اركان اجرايی جامعه اسلامی يكي از آنهاست؟ در ادامه به اصل كتاب پرداخته و مطالب آن را به دو بخش تقسيم نموده است: 1- جايگاه امامت از ديدگاه اهل بيت عليهم السّلام در اين بخش به طرح سه سوال و جواب از آن پرداخته است: الف- ضرورت وجود امامت در رسالت خاتم چيست؟ ب- چرا استمرار امامت در رسالت فقط بايد از مجرای اهل بيت عليهم السّلام محقق گردد؟ ت- چرا اين استمرار بايد از طريق دوازده نفر خاص از آنان تحقق گيرد؟ 2- تشخيص اهداف عمومی اهل بيت عليهم السّلام برای تصدی اين جايگاه از ديدگاه آيات و روايات و احاديث. اين بخش را به هفت قسمت ارائه كرده است: الف- حفظ زندگی اجتماعی به علت موجب امنيت تمامی اهالی زمين بودن (امان اهل الارض) و به هم پيچيده شدن و پايان بخشيده شدن حيات انسان ها در صورت نبودن امام بر روی زمين. ب- رهبری عملی حكومت و تصدی ولايت امر در جامعه اسلامی. ت- مرجعيت و محوريت دينی و فكری جامعه اسلامی. ث- پاسداری شريعت اسلام از هرگونه تحريف و تزوير. ج- محافظت از امت اسلامی و ايجاد وحدت و اتحاد آنان. ح- تشكيل گروهی شايسته برای ايفای نقش مناسب و بی نظير در غياب اهل بيت عليهم السّلام خصوصاً در زمان غيبت كبری. خ- ارائه الگو و اسوه‌ ای مناسب در پيشرفت مترقی جامعه اسلامی و تحقق يك نمونه كامل آن در عالم خارج در جهت تكامل انسان‌ ها. همچنين در كنار اين دو موضوع اساسی بحث سوّمی را نيز لازم به طرح می داند و آن نقشی است كه هر يك از اهل بيت عليهم السّلام به تنهايی در زمان خويش ايفا نموده است. تمام تقسيم بندی فوق از سوی نويسنده در مقدمه كتاب بيان گشته و سعی اساسی مؤلف نيز بر اين بوده است كه كتاب خويش را طبق همين دسته بندی ارائه كند.

کتاب «امامت از دیدگاه نهج البلاغه» نوشته عباسعلی عمید زنجانی است. در بخش آغازین این کتابچه شرحی از مفهوم لغوی امامت به دست داده شده، سپس با استناد به سخنان امام علی (ع) در نهج‌ البلاغه نکاتی در باب ابعاد و عناصر تشکیل دهنده امامت فراهم آمده است. عناصر و ابعاد مورد بحث عبارتند از : عنصر تعیین کننده، عنصر نقش دهنده، مرکزیت و قطبیت امام در امت، و امامت به منزله مسئولیت بزرگ نه مقام.

«غیبة الامام المهدی عند الامام الصادق علیه‌ السلام»، اثر ثامر هاشم عمیدی، تحلیلی است از نظریات امام صادق علیه‌ السلام درباره مهدویت و فلسفه غیبت مهدی (عج) که به زبان عربی و در سال ۱۴۱۷ ق، نوشته شده است. کتاب، با مقدمه مؤلف در تبیین نقش امام صادق علیه‌ السلام در اشاعه بحث مهدویت، آغاز شده و مطالب در سه فصل و هر فصل در چندین بخش، به کاوش در احادیث حضرت صادق علیه‌ السلام در مورد امام منتظر (عج) پرداخته و اهتمام آن حضرت را در بیان فلسفه غیبت و طرح آن نزد مسلمانان تحلیل کرده است. وی معتقد است امام علیه‌ السلام با بحث درباره فضیلت انتظار و نهی از انکار و انحراف از مهدی علیه‌ السلام در عصر غیبت، به پاسخ گویی درباره شبهات این موضوع پرداخته است. بیان علل غیبت، پاسخ به شبهات فرقه‌ ها و مخالفان، رد ادعای مهدویت از سوی محمد بن عبدالله حسنی، مهدی عباسی و دیگر مدعیان مهدویت، از جمله موارد اهتمام امام صادق علیه‌ السلام به موضوع حاضر بوده که مؤلف خواهان به تصویر کشیدن آن است.