جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش در بررسی آیاتی است که به ظاهر متناقض اند و در تلاش است تا با بررسی این گونه آیات، به شبهات مطرح شده از سوی مخالفان یا ناآشنایان به کلام الهی پاسخ گوید و بدین سان، از اعجاز قرآن در هماهنگی و عدم اختلاف آیات دفاع کند. نویسنده در بیان اعجاز قرآن در هماهنگی آیات، به پیشینه موضوع اشاره کرده و دلایل ناکافی بودن کارهای گذشتگان را برشمرده، سپس در ادامه، واژه های «اختلاف» و «تدبر» را تعریف کرده و جامع نگری، وحدت هدف، بررسی مورد به مورد و پاسخ گویی به موارد اختلاف و راه های اثبات هماهنگی آیات قرآن را ذکر نموده و از طریق اخیر، آیات موهم تناقض را بررسی و پاسخ های لازم را عرضه کرده است. وی در بخش اصلی پایان نامه، به تقسیم بندی آیات موهم تناقض و منشأ توهم تناقض در آیات قرآن پرداخته و هفده مورد از آیات به ظاهر متناقض را مورد بررسی قرار داده و به شبهات مطروح یا قابل طرح در این زمینه پاسخ گفته است.

اعتقادات، پایه و اساس زندگی آدمی است و در سلوک و رفتار انسان، نقشی بس عظیم دارد. قرآن کریم نیز بدین مهم پرداخته و مسائل متنوّعی را در این باره طرح کرده است. از جمله بحث های پر اهمّیت در این زمینه، مسأله تقلید در اعتقادات است. آیا انسان، با آن که نیروی تفکّر و تدبّر دارد، مبنای اعتقادات خویش را می تواند با تقلید از دیگران هر چند با عظمت باشند پی ریزد یا آن که تقلید در مسائل اعتقادی مجاز نیست؟ این پایان نامه، مسأله تقلید در اعتقادات را از نگاه قرآن به بحث نشسته، و در فصل نخست، تقلید در اعتقادات از دیدگاه قرآن، عقل و روایات را بررسی کرده و این نتیجه را به دست آورده که تقلید در عقاید، مردود است. فصل دوم به بررسی تقلید در ربوبیت تکوینی و تشریعی، تقلید در الوهیت، و تقلید در عبادت و نیز اثبات این نکته می پردازد که عقاید مشرکان عهد رسالت، در تمام مراتب چهارگانه شرک، به تقلید از مکاتب پیشین یا نیاکان بوده است. فصل سوم به بیان علل و انگیزه های تقلید نادرست از نگاه قرآن ارتباط دارد و از عواملی چون تعصّب نابجا، ترس از دست دادن مقام و موقعیت و شخصیت گرایی به صورت علل و انگیزه های تقلید از نگاه قرآن یاد شده، و خاتمه بحث، فرجام ناخوشایند تقلید در عقاید و عواقب سوء آن را گوشزد کرده است.

این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول، دیدگاه قرآن، عقل و احادیث در مورد تقلید درعقاید. فصل دوم، انواع تقلید در عقاید چون تقلید درربوبیت تکوینی، تقلید در ربوبیت تشریعی، تقلید درالوهیت وتقلید در عبادت. فصل سوم، بررسی علل تقلید، سرنوشت دنیوی و اخروی مقلدان در عقاید.

فهم قرآن كريم افزون بر دانش هاى رايج پايه، مبتنى بر شناخت قواعد زبانى است. قرآن به لحاظ محتوا، مشتمل بر انواع معارف عقيدتى، اخلاقى و تربيتى، فقهى و حقوقى و تاريخى است و به لحاظ ساختار لفظى، سرشار از زيبايى هاى بيانى، فصاحت و بلاغت و محسنات لفظى و معنايى. به همين سبب، سبك بيانى قرآن در انتقال معانى، منحصر در يك وجه و الگوى بيانى خاص نيست، بلكه به تناسب هر موضوعى از سبك بيانى خاصى نظير زبان عرفى، كنايى، استعارى و رمزى استفاده كرده است. در مجموع، زبان قرآن زبان عرفى و عقلايى است. مقصود از زبان عرفى تنها كاربرد الفاظ در معناى موضوع له حقيقى آنها نيست، بلكه زبان عرفى گستره اش انواع استعمالاتى است كه عقلا در محاورات خود به كار مى گيرند. راز استفاده از سبك هاى بيانى متنوع، تأثيرگذارى آن در معرفت بخشى و هدايت گرى است. نوشتار حاضر با روش توصيفى ـ تحليلى به بررسى اين موضوع مى پردازد.

محمدهادی معرفت از فقیهان و عالمان شیعه و محققان علوم قرآنی وى در سال 1309(ه‍ ش)در خانواده روحانى در شهر كربلا متولد شد. پدرش شيخ على از خطباى بنام كربلا در آن دوران بود.وى در سن پنج سالگى ايشان را براى سواد آموزى به مكتب فرستاد تا خواندن و نوشتن را بياموزد.پس از آن، مقدمات را نزد استاد حاج شيخ على اكبر نائينى و سپس نزد پدرش آموخت.ادبيات و منطق را نزد اساتيد به نام در آن زمان همچون سيد سعيد تنكابنى، آيت ا..سيد محمد شيرازى و شيخ محمدحسین مازندرانى فرا گرفت.دروس فقه و اصول را نزد شيخ محمد كلباسى، شيخ محمد خطيب و سيد حسن حاج آغا مير قزوينى تلمّذ نموده در اين دوره در كنار تحصيل، به تدريس و تحقيق نيز اشتغال داشته در رشته‌هاى ادبى و علمى از محضر ايشان استفاده مى‌نموده‌اند.پس از مدتى با همكارى گروهى از فضلاى حوزه همچون سيد محمد شيرازى، سيد عبدالرضا شهرستانى و شيخ محمدباقرمحمودى دست به تاسيس و نشر ماهنامه‌ايى تحت عنوان «اجوبة المسائل‌الدينية» زدند كه در آن سئوالهاى دينى مردم پاسخ داده مى‌شد. در سال 1340(ه‍-ش)پس از فوت پدرش، براى تكميل تحصيلات خود به نجف اشرف مهاجرت مى‌نمايد.هدف اصلى از اين مهاجرت شركت در جلسات درسى فرهيختگان علم و فقاهت آن دوران همچون سيد محسن حكيم، آيت ا..سيد ابوالقاسم خوئى و امام خمينى(ره) و استفاده از محضر آن بزرگوران بود.ضمن آنكه دروس فلسفه و حكمت متعاليه را نزد اساتيد معروف آن زمان فرا گرفته است.در اين هنگام بود كه انگيزه پرداختن به مسائل قرآنى در كنار فقه و اصول، ايشان را وادار نمود كه تحقيقات خود را به موضوع علوم قرآنى سوق داده، بيشتر اوقات خود را براى اين كار مصروف دارد تا بدآنجا كه پس از مدتى توانست كتاب ارزشمند التمهيد را در 6(شش) مجلد و نيز كتاب التفسير و المفسرون را در دو مجلد تألیف نمايد. در سال 1351 كه حكومت بعث عراق دستور مهاجرت ايرانيان را صادر نمود به اتفاق خانواده رهسپار ايران شد و در حوزۀ علميۀ قم به فعاليت‌هاى علمى خود همچون تدريس و تألیف ادامه داد كه محصول آن تألیف كتاب ارزشمند«صيانة القرآن من التحريف» و ترجمۀ كتاب «التفسير و المفسرون» مى‌باشد.وى هم اكنون‌ضمن تدريس در مراكز حوزوى و دانشگاهى، مشغول تألیف كتابى است به نام «التفسير الجامع الاثرى» که در آن روايات تفسيرى فريقين جمع آورى و مورد نقد و بررسى قرار گرفته و تا كنون يك جلد آن انتشار يافته است. وى در سال 1385 شمسى در شهر مقدس قم به ملكوت اعلى پيوست.

شبهات و ردود حول القرآن الكريم، تألیف آيت ا... محمدهادى معرفت، پيرامون برخى از شبهاتى كه درباره قرآن كريم از طرف برخى از افراد مطرح شده، نوشته شده است. مؤلف كتاب كه از دانشمندان معاصر در رشتۀ علوم قرآن است و در اين زمينه تأليفات فراوانى دارند، در اين كتاب شبهاتى را كه از طرف برخى دربارۀ بعضى از مسائل قرآن؛ همچون مصدر قرآن كه آيا وحيانى است، و يا قصه‌هاى موجود در قرآن و تكرار آنها و نيز برخى از نكته‌هاى ادبى قرآن، مطرح شده مورد بررسى قرار داده و پاسخ آنها را از راه‌هاى مختلف بيان مى‌نمايد. در حقيقت اين كتاب به دفاع از قرآن، در برابر اشكالاتى كه به آن وارد نموده‌اند، برخواسته، و آنها را پاسخ داده است. و با توجه به تسلط مؤلف به موضوعات علوم قرآنى و آيات مربوط به آن‌ها، در پاسخ شبهات از آيات فراوانى استفاده نموده‌اند. از طرف ديگر با بيان برخى از مطالب از تورات و انجيل، وحيانى و الهى بودن مصدر قرآن را اثبات و ارزش و اعتبار معارف قرآنى را توضيح مى‌دهند. با توجه به ويژگى‌هاى موجود در كتاب، و مباحث ارزشمند آن، اين كتاب عنوان رتبۀ اول كتاب حوزه را در سال 1382 به خود اختصاص داده است. ساختار و گزارش محتوا: كتاب داراى پنج باب است كه فهرست موضوعات آن به قرار زير است: باب اول: آيا براى قرآن مصادرى است؛ شامل: وحى تنها مصدر قرآن، شرايع ابراهيمى از اصل واحدى سرچشمه مى‌گيرند، قرآن شهادت مى‌دهد به اين كه از طرف خدا وحى شده، معارف مهمى كه در اسلام وجود دارد، صفات جلال در قرآن، انسان سرّ خلقت و آفرينش است، امتيازات و مشخصات انسان، قصۀ طوفان در تورات و قرآن، قصۀ گوساله و سامرى و قرآن و انجيل‌ها. باب دوم: قرآن و فرهنگ‌هاى زمان او؛ شامل: آيا قرآن از فرهنگ زمان خود متاثر شده، فرهنگ‌هاى جاهلى كه اسلام با آن مبارزه نموده، زن و كرامت آن در قرآن، جنّ در تعابير قرآن، سخنى پيرامون سحر در قرآن و آيا در قرآن تعابير بى‌معنا وجود دارد. باب سوم: آنچه كه موهم اختلاف و تناقض در قرآن است؛ شامل: سخنى پيرامون مواردى كه مؤهم اختلاف است، آيا سالم بودن از اختلاف اعجاز است، عوامل موهم اختلاف، آيا اختلاف قرائت باعث اختلاف در قرآن مى‌شود و قرآن چيزى است و قرائت‌ها چيز ديگر. باب چهارم: آيا در قرآن چيزى كه مخالف علم است وجود دارد؛ شامل: آيا در قرآن مخالف علم وجود دارد، چند مساله، خطاهاى تاريخى و در قرآن لحن و اشتباه وجود ندارد. باب پنجم: قصه‌هاى قرآنى؛ شامل: روش قصه در قرآن، اهداف قصه در قرآن، اسرار تكرار قصه‌هاى قرآنى، حديث بنى آدم، حديث طوفان و كشتى نوح، حديث عاد و ثمود و قوم هود، اصحاب كهف، حديث ذو القرنين، آيا ذو القرنين كورش هخامنشى است، ذو القرنين در روايات، كورش مردى صالح، اعلاميۀ حقوق بشر، سدّ مآرب، چه كسى سد مآرب را ساخته است، ديوار بزرگ چين، مختصرى پيرامون اسكندر مقدونى و مختصرى پيرامون حيات بنى اسرائيل در مصر. ويژگى‌ها: در باب دوم، پيرامون قرآن و فرهنگ زمانه سخن گفته و اين ديدگاه كه معتقد است، قرآن تحت تاثير فرهنگ زمانه خودش واقع شده است را بررسى و پاسخ آن را مى‌دهد. در همين باب(باب دوم) جايگاه و كرامت زن در اسلام را مورد بررسى قرار داده، اشكالاتى كه در مورد تفاوت حقوق زن و مرد؛ همچون: ديه، ارث و شهادت دادن زنان، كه از آيات قرآنى استفاده مى‌شود را، ذكر و پاسخ آنها را بيان مى‌نمايد. در باب اول، ديدگاه‌هاى تورات و انجيل دربارۀ بعضى از مسائل تاريخ انبياء؛ همچون: كشتى نوح و... را با نظر قرآن مقايسه و نتيجه مى‌گيرند كه وجود معارف حقّه در قرآن نشانۀ اين است كه اين كتاب(قرآن) مصدر و منشا الهى دارد. در باب پنجم، از قصه‌هاى قرآنى سخن گفته و اين موضوع را از زواياى مختلف مورد بررسى قرار داده؛ به طورى كه يك سوم از حجم كل كتاب را تشكيل مى‌دهد. در اين باب روش قرآن در قصه گويى، هدف آن از قصه گويى و اسرار تكرار بعضى از قصه‌هاى قرآن بيان شده است. در باب چهارم: بحث مى‌كنند كه آيا مطالب قرآن با مسائل علمى مخالفت دارد، در اين راستا آياتى را كه بعضى تصور كرده‌اند با مسائل علمى اختلاف دارد؛ همچون آيه: «و من كل شى خلقنا زوجين» كه بيان مى‌كند همه چيز داراى زوج است؛ در حالى كه بعضى از اشياء و موجودات زوج ندارند... مطرح و پاسخ آنها را بيان نموده و عدم مخالفت آيات با مسائل علمى را اثبات مى‌كند. در باب سوم: از عدم اختلاف در قرآن سخن مى‌گويد. در ابتدا كسانى را كه پيرامون اين موضوع كتاب نوشته‌اند به ترتيب تاريخ همراه با آثار آنان معرفى، آنگاه عواملى كه موهم اختلاف در قرآن است را ذكر مى‌نمايد. در باب پنجم(قصه‌هاى قرآنى)، داستان ذو القرنين را از زواياى مختلف و نيز در روايات مورد بررسى قرار مى‌دهد و قول بعضى از افراد كه مى‌گويند: ذو القرنين همان كوروش هخامنشى است ذكر و پاسخ مى‌دهند كه كوروش غير از ذو القرنين است، گر چه در بعضى از صفات نيكو همانند ذو القرنين است.

فرهنگ و تمدن اسلامی بیش از همه فرهنگها و تمدنهای موجود در جهان مورد حمله قرار گرفته است. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره)، دشمنی غرب با اسلام فزونی یافت و با ابزارهای مختلفی در صدد برآمدند که چهره اسلام و پیامبر اسلام (ص) و انقلاب ایران را مشوش جلوه دهند. به خاطر همین، در اوج مبارزه جهان غرب با اسلام، از چهره پلید ‏‎"‎‏سلمان رشدی‏‎"‎‏ استفاده نمودند و سخنان او را به عنوان سپری در جلو خود قرار دادند. امام خمینی (ره) که با لطف الهی متوجه عمق این ستیزه جویی غرب بود با آن به شدت برخورد کرد و علماء و مسلمانان جهان هم از ایشان حمایت کردند. و رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای نیز بر ابدی بودن این حکم پافشاری کردند. ما در این رساله سعی داریم که پایه و مبنای اصلی کتاب ‏‎"‎‏ آیات شیطانی‏‎"‎‏ که همان توهین به پیامبر اسلام در قالب ‏‎"‎‏ افسانه غرانیق ‏‎"‎‏ می باشد، با روش و اسلوب جدیدی و فقط از دریچه تحقیق و ‏‏ بحثهای علمی بررسی نماییم تا همگان به بی اساس بودن این کتاب پی برده و قوت مبانی اسلامی در نزد آنان روشن گردد. ما در این کتاب نخست در مورد جعل حدیث سخن گفته ایم و سپس فصلی در مورد شیطان شناسی آورده ایم، آنگاه در فصل دوم به نقل خود افسانه غرانیق پرداخته و در فصل سوم آن را از جهت لغت و سند و متن به طور کافی بحث کرده ایم و چون به دو آیه استشهاد کرده اند (73 اسراء و 52 حج) برای همین به تفسیر آن پرداخته و سپس سه فصل اصلی کتاب در رد افسانه غرانیق را آورده ایم.

نسخ آیات قرآن از جمله مسائلی است که در عرصه فقه، حدیث و تفسیر همواره مورد توجه مفسران و دانشمندان اسلامی بوده است. درباره هویت نسخ چهار مدرسه: رفع، دفع، خطاب و بیان وجود دارد که در این میان، مدرسه رفع با فرهنگ قرآن سازگارتر است. برای نسخ از نظر ناسخ چهار قسم: نسخ قرآن به قرآن، نسخ قرآن به سنت، نسخ سنت به قرآن و نسخ سنت به سنت وجود دارد که روایات ناظر به نسخ آیات به آیات، مصداق عینی نسخ قرآن به قرآن است. شیعه به خلاف اهل سنت که به سه نسخ: حکم، تلاوت و حکم و تلاوت معتقد است، فقط درباره قسم نخست اتفاق نظر دارد. از این رو روایاتی که در آن شائبه نسخ تلاوت وجود دارد لزوما به معنای نسخ تلاوت نمی باشد.