جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع شهید وشهادت، درعرفان اسلامی، موضوعی است تازه و هنوزبه طور مستقل و جامع، درباره آن، تحقیقی صورت نگرفته است. با آن که در شریعت مقدس اسلام، جایگاه شهادت و شهید، به خوبی روشن و آشکار است و آیه و حدیث فراوانی دراین زمینه وجود دارد؛ اما در عرفان اسلامی تنها جمله هایی کوتاه، به صورت جسته و گریخته، در لابه لای متون عرفانی و کتاب های صوفیه یافت می شود که به مفهوم شهادت باز می گردد. در این مقاله، سعی بر آن است که پس از روشن کردن جایگاه شهادت و شهید درنگاه شریعت، به شناسایی و بررسی شهادت و شهید، در عرفان پرداخته شود وعامل های موثر در پدید آمدن شهادت در نگاه عرفان، مورد بررسی قرار گیرد.

هدف این مقاله، بررسی و بیان منابع و قواعدی است که اهل عرفان و حکمت و معبران، درتاویل و تعبیر رویا از آنها استفاده می کردند. اگر رویا را به یک متن تاویل پذیر تشبیه کنیم، دریافت می شود که خوابگزاران قدیم، در تاویل این متن، هم به عبارات متن یا نمادها، هم به احوال نویسنده متن و هم به اوضاع تاریخی و شرایط اجتماعی وی نظر داشتند. به سخنی دیگر، خوابگزاران قدما برسه پایه قرار داشت: نمادهای رویا، احوال بیننده رویا و شرایط زمان و مکانی ای که رویا در آن دیده شده است.خوابگزاران قدیم در تعبیر و تاویل نمادهای رویا، به منابع و ماخذی استناد می جستند؛ قرآن مجید و احادیث و امثال، از مهمترین منابع آنان در تعبیر رویا بود. یافتن تناسب های میان نمادها و معنی آنها، از طریق عقل یا دل نیز از راه های پی بردن به مفهوم و معنی صور ظاهر شده در رویا، بود. توجه به احوال بیننده رویا نیز در تاویل و تعبیر نقش به سزایی داشت. از این رو، دین، زبان و حرفه رویا بین، به هنگام تعبیر، مورد سوال قرارمی گرفت. به جز توجه به احوال شخصی که خواب دیده است، زمان و مکان دیدن رویا، در تعبیر و تاویل نقش مهمی ایفا می کرد.در این مقاله، ضمن بررسی و تحلیل منابع و قواعد رویا ازدیدگاه قدما، نظریه های روانکاوان معاصر نیز در پاره ای موارد، نقل شده است.

این مقاله، به بررسی آثار داستانی صادق چوبک، از جهت عوامل فنی داستانی، مانند طرح، شخصیت، گفت وگو و... اختصاص دارد. هدف اصلی آن است تا شیوه برخورد، چوبک، به عنوان یکی از تواناترین نویسندگان داستان کوتاه، با عوامل مدرن داستان نویسی شناخته و ازاین رهگذر، سبک نویسندگی وی نیز مشخص شود. میزان تاثیر مکتب ادبی ناتورالیسم و نیز نهضت مدرنیسم، بر شیوه داستان نویسی چوبک، از دیگر اهداف این مقاله است.

قرن نهم در تاریخ ادب فارسی بسیار حائز اهمیت است. در این قرن، شاعران و نویسندگان زیادی به ظهور رسیدند و اشعار و نوشته های فراوانی را خلق کردند. از آن جا که این قرن مقدمه ای برای شروع سبک هندی و آغازصنعت سازی و مضمون پردازی فراوان و انتزاعی در ادب فارسی است، تنوع زبان و مضمون در آثار این دوره بسیار به چشم می خورد. شاعران این عصر، به انواع ادبی توجه خاصی مبذول داشتند و به خلق مضامین و انواعی پرداختند که برخی از آنها کمتر مورد نظر شعرای اعصار گذشته بود. از جمله انواعی که شاعران این دوره بدان روی آوردند، حمد و مدح و منقبت، مرثیه، شکواییه، شعر اطعمه و اشربه، معما، ماده تاریخ و داستان سرایی است. برخی از این انواع، از جمله شعر اطعمه و اشربه، ابتکار این دوره است و پیش از آن سابقه نداشته است و برخی دیگر در ادوار گذشته کم و بیش دیده شده و پس از آن نیز به کار رفته است. ابتکاراتی که در انواع شعر این دوره صورت گرفته، بیشتر مربوط به شعر شاعران شیراز است؛ بنابراین عنوان تحقیق در این مقاله، انواع ادبی در شعر شیرازعصر تیموری قرار داده شده تا به طور مشروح، به مهمترین انواع ادبی این دوره پرداخته شود.

ادبیات، گسترده ترین افق فرهنگی است که درخلال گزارش های آن، می توان مولفه های اصلی هویت را ازسرنوشت انسان در اجتماع که همچون کارکردهای معین به ظهور می رسد، باز شناخت. مولفه های پربسامد هویت ایرانی، خصایص اصلی وبن مایه های فرهنگی ایرانی، در انواع ادبی با ساختارهای متفاوت، ظهوری مشابه دارند.دراین مقاله، پس از بازشناسی و بررسی مفهوم ایران و ایرانی، از طریق بررسی ادب پارسی تا حمله مغول، کوشش شده است تا پربسامدترین مولفه های فرهنگی هویت ایرانی جستجو و از طریق نمونه های بارز آن معرفی گردند.

دراین مقاله پس ازارائه تعاریف مفهومی و مقایسه ای ابعاد مختلف اندیشه، حوزه های متنوع اندیشه اجتماعی مولوی در سه مورد محور کلی طبقه بندی و تحلیل شواهد و قرائن هر یک از آن ها، از دفترهای شش گانه مثنوی ذکر شده است، طرح اجمالی مقاله حاضر به شرح زیر است:۱.اندیشه اجتماعی در عرصه شناخت 1.1. تحلیل و مدارا1.2. نیرنگ شناسی1.3. بینش روان شناختی1.4.  کاربرد شناسی2. اندیشه اجتماعی درعرصه نقد اجتماعی2.1. نکوهش زراندوزان و چاپلوسان2.2. نقد ریاست و حکومت2.3. نقد مشورت با نااهلان3. تحلیل رفتارهای اجتماعی3.1. تحلیل وتعلیل کنش ها و گرایش ها3.2. آسیب شناسی قضاوت3.3. تحلیل تمثیلی گزافه گویی3.4. خرافه ستیزی (تحلیل و تاویل منطقی عملکرد انسان و انتساب صلاح و فساد نسان به خود وی و مردود دانستن انتساب فرافکنانه عملکرد انسان به بخت و اقبال وگردش روزگار)3.5. تحلیل عواقب و عقبات ظلم3.6. تحلیل ضرورت تقیه3.7. تحلیل رفتارهای غریزی انسان3.8. تحلیل تکفیر3.9. تحلیل ناسپاسی مردم

آتش یکی از عناصر بنیادی، در تکوین هستی و در جهان مادی به شمارمی آید. با رویکرد به ارزش و اهمیت آن در زندگی بشر، از دوره های باستان تاکنون، روایت های اعتقادی و آیینی زیادی را نقل کرده اند. روایت هایی که واقعیت های زندگی را در دوره باستان تشکیل می دادند؛ ولی بعدها به صورت نمادهایی در دوره های پسین در آمدند. رهیافت به نمود و نمادیندگی آتش در اسطوره ها و بازتاب آن، در متون اساطیری و حماسی ایران، اوستا و شاهنامه فردوسی، هدف این جستار است.همانگونه که در متن اشاره خواهد شد، «آتش» از دیدگاه روان شناسی نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ البته تفسیر این نماد در اسطوره ها و رویا، بیشتر بر مبنای روان شناسی فروید صورت گرفته است.از گونه های آتش در اوستا، می توان از«آتش آیینی»، «آتش نابودکننده (رستاخیز)» و «آتش آزمون» نام برد. ازآن جایی که اسطوره های ملت ها، در پیوند با یکدیگراند، به تبار مشترک آنها بر می گردد، اسطوره آتش نیز در گذار خود از ملتی به ملتی دیگر، به ویژه، هند و ایران، دچار همسانی و دگرسانی هایی شده است. آتش در متون اوستا کانون مناسک و نیایش ها است. ایزد آتش و آتش بهرام دارای ارزش و اهمیت بیشتری است. شاهنامه فردوسی که پی گیر مفاهیم آتش از دوره باستان و مزدیسنان است، گونه های آتش، به ویژه آتش آزمون، آتشی که برای سیاوش برافروخته شد، در آن نمود بیشتری دارد. روی هم رفته، این متن در بردارنده باورهای آیینی در پیوند با آتش است. سخن آخر این که ریشه این باورمندی ها را، در نقش ارزش آتش در زندگی بشر، و در تفکر انسان دوران اسطوره ای براساس و بنیاد خیال، باید دانست.

در این مقاله، تمام قالبهای شعر فروغ فرخزاد، مورد بررسی قرار گرفته است. اگر سه عنصر وزن، قافیه، و شیوه نوشتاری را، عناصر موثر در به وجود آمدن قالب های شعر بدانیم، قالب های موجود در پنج مجموعه شعر او را، می توانیم به قالبهای: نیمه سنتی، چهار پاره نو،(عامی- آهنگی) نیمایی و نیمایی نو(سبک شخصی فروغ) تقسیم نماییم. عنوان های (عامی – آهنگی) و نیمایی نو (سبک شخصی فروغ)، عناوینی است که با توجه به شکل اشعار، به بعضی از اشعار فروغ فرخزاد نسبت داده شده است. بحث محوری این مقاله، درباره قالب نیمایی نو( سبک شخصی فروغ) است که ضمن نقد و رد نظر بعضی صاحب نظران، نظریه جدیدی ارائه گردیده و نوعی آشنایی زدایی، نسبت به قالب نیمایی، برای نزدیک شدن شعر به طبیعت نثر که در این اشعار وجود دارد، نشان داده شده است.

این مقاله، یکی از صور خیال شاعرانه، یعنی تشبیه تفضیل را، در شعر عماد فقیه کرمانی، بررسی می کند؛ در آغاز، به جایگاه و ارزش تشبیه، در نقد بلاغی می پردازد، آن گاه به شیوه های نوسازی تشبیه اشاره می کند و یکی از مهمترین آنها را، تفضیل می داند. تشبیه تفضیل درشعر عماد، از لحاظ کمی، با سه تن از شاعران سبک خراسانی مقایسه می شود؛ به ویژگی های تشبیه تفضیل در شعر عماد اشاره و سازگاری این شگرد بیانی با محتوای عرفانی شعر عماد یادآوری می شود افزونی تشبیه تفضیل در بیت هایی که به صامت« ت» ختم می شود، گزاره دیگر بررسی مقاله است. همه این بررسی ها با انتخاب نمونه ای 10 و 20 درصدی از شعر عماد تحقق می یابد. سخن آخر آن که افزونی و شمار گسترده تشبیه تفضیل در شعر عماد، به عنوان شاعری در محدوده سبک عراقی، می تواند یکی از ویژگی های سبکی شعر عماد فقیه را، از دیدگاه صور خیال شاعرانه رقم زند.