جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار به ارزیابی دیدگاه ابن تیمیه در باب وجود شناسی عرفانی می‌پردازد؛ از زمان طرح نظریه وحدت وجود در آثار ابن عربی، چیزی نگذشته بود که ابن تیمیه عَلَم تکفیر قائلان آن را در جامعه اسلامی برافراشت، لذا ابن تیمیه از اولین مخالفان و منتقدان آموزه وحدت وجود به حساب می‌آید؛ در این نوشتار که با روش توصیفی تحلیلی تلاش گردید بستری علمی برای نقد اندیشه‌های وی در موضوعات عرفانی فراهم شود. ابتدا نظرات و انتقادات ابن تیمیه به صورت تفصیلی درباب وجودشناسی عرفانی بیان گردیده سپس این انتقادات مورد ارزیابی شده‌اند. ابن‌تیمیه وحدت وجود را همان اتحاد و حلول می‌داند و تمام اشکالات خود را بر همین رویه پیش می‌برد؛ در حالی‌که نظریه وجودشناسی عرفانی دارای مبانی، اصول و لوازم است. ابن تیمیه بدون توجه به زبان عرفان و مبانی آن با رویکرد ظاهرگرایانه به نقد وحدت وجود پرداخته است.

پاسکال بنیان نهایی یقین را که همه چیز مبتنی بر آن است. این بنیان «خدای زنده»، یعنی کتاب مقدس است که در مسیح آشکار شد آیا چنین ادعایی درست است؟ در این صورت آیا او را باید «فیلسوف دین» نامید؟ او می‌گوید از طریق عقل و استدلال نمی‌توان حقیقت را یافت. چنان‌ دکارت این راه را رفت ولی به نتیجه نرسید. معمولاً پاسکال را در زمرة عقل‌گرایان شناخته‌اند اما آن‌طور که مقاله در صدد اثبات آن است، او یک «ایمان‌گرا» است ولی ایمان او «عقلی» نیست بلکه «ایمان قلبی» است. منابعی که قلب را به «دل» برگردانده‌اند، در اشتباه‌اند. مقالة حاضر، موضوع دین و «ایمان قلبی» از منظر پاسکال؛ و نیز منطق و روشی را که او با استفاده از آن به این گونه «ایمان» و «فهم دین» نائل آمده، مورد بررسی قرار داده است؛ و در پاره‌ای موارد مهم، دیدگاه پاسکال با دکارت نیز مقایسه می‌شود.