جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این نوشتار، اسرائیلیات یا اندیشه‌های وارداتی یهود در تفسیر قرآن کریم است. اهداف کتاب حاضر صیانت از حریم کتاب الهی و سنت و سیرة ائمة معصومین (ع) و زدودن اندیشه‌ها و آثار فرهنگ بیگانه از متون اصیل اسلامی، به ویژه تفاسیر قرآن کریم است. مؤلف کوشیده است با شناسایی ردپای یهود و اندیشه‌های آن‌ها در موضوعات قصص قرآنی، به بررسی و ارزیابی میزان اثرپذیری مفسران مسلمان از این اندیشه‌ها بپردازد. نویسنده با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع و مآخذ شیعی و سنّی و تحقیقاتی که دربارة اسرائیلیات انجام گرفته، این مهم را به انجام برساند. این کتاب دارای مقدمه، شش فصل اصلی و خاتمه است. در مقدمة کتاب مباحث مقدماتی دربارة موضوع، ضرورت بررسی، روش کار و تاریخچه و منابع و ... آمده است. فصل 1: به معرفی دانش تفسیر اسلامی و مهم‌ترین منابع و روش‌های آن اختصاص دارد. مؤلف در فصل 2: نگاه قرآن به تورات و انجیل، قوم یهود، شواهد قرآنی دربارة احکام تورات و تشابه و تمایز داستان‌های قرآن و عهدین را بررسی کرده است. در فصل 3: به واژه‌شناسی «اسرائیلیات»، مفهوم آن، زمینه‌ها و چگونگی ورود انگیزه‌های آن توجه شده است. در فصل 4: مهم‌ترین افرادی که سبب پیدایش اسرائیلیات شدند و همچنین راویانی که از اهل کتاب تأثیر پذیرفته‌اند، معرفی شده‌اند. مؤلف در فصل 5: مهم‌ترین دلایل پذیرش یا عدم پذیرش روایات اهل کتاب را، با استناد به سیرة معصومین (ع) ذکر کرده است. در فصل 6: که آخرین فصل کتاب است پاره‌ای از اسرائیلیات ذکر و سپس، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. از مهم‌ترین نمونه‌های اسرائیلیات می‌توان به ماجرای آفرینش حوا و معرفی زن به عنوان عنصر گناه، داستان ‌هاروت و ماروت، افسانة غرانیق و ... اشاره کرد. در خاتمة کتاب نیز از همة مطالب نتیجه‌گیری شده و پیشنهاداتی از طرف مؤلف مطرح شده است.

چکیده:زمینه مطرح شدن بحث عقلانیت در عرصه سیاست به این جا برمی‌گردد که اندیشمندان سیاسی برای کشف معیارهایی که درست و نادرست را مشخص می‌کند، از عقلانیت سیاسی سخن به میان می‌آورند. چرا که عقل وسیله کسب خیر و نفع و دفع ضرر است و سعادت انسان تنها در گرو عقل تأمین می‌شود. اصطلاح عقلانیت سیاسی در جهت دستیابی به چنین معیاری برای سیاست است و در صورت در اختیار داشتن چنین شاخصی امکان سخن گفتن از عقلانی شدن سیاست به وجود می‌آید. نقش محوری عقل در همه امور از جمله در عرصه سیاست باعث شده که همه رفتارهای سیاست‌مداران مبنای عقلانی داشته باشد؛ عقلی که به جای اطاعت از خواسته‌های انسان از دستورات عقلانی اخلاق و دین اطاعت می‌کند و هدف آن نه فقط کسب قدرت و ثروت بلکه عبودیت خواهد بود. در این نگاه عقلانیت سیاسی تفسیر دیگری پیدا می‌کند و جهت عالم سیاست نیز عوض خواهد شد. برجسته نمودن این کارکرد عقل، از ویژگی‌های مهم گفتمان قرآنی است که دایره سود و زیان انسانی را گسترده می‌کند و تنها جنبه محدود زندگی دنیوی انسان را در نظر نمی‌گیرد. جنبه‌ای که عقلانیت قرآنی به آن اولویت داده اما در عقلانیت مدرن مورد غفلت واقع شده است. عقلی که ریشه در فطرت انسان دارد و عقل مدرن به خاطر نادیده انگاشتن بخش مهمی از نیازهای فطری انسان مانند نیاز به معنویات و خداشناسی و ... خود را از مبداء عقل دور کرده است، و این تعریف جدید از مفهوم عقلانیت سیاسی است که در این پایان‌نامه ارائه شده است.بر این اساس، مشخص می‌شود که سیاست در قرآن با شاخص‌های موجود درباره عقلانیت سیاسی هم‌خوانی دارد چرا که تعقل، فطری انسان است و به همین خاطر عقلانیتی که پیش شرط آن تخلف از اصول اخلاقی باشد، باید در ادعای عقلانی بودن آن تردید کرد. عقلانیت سیاسی قرآن تابع گزاره‌ها و احکام عقل نظری و عقل عملی است که متغیرهای فرامادی را ادراک می‌کند و احکام و ارزش‌های دینی و اخلاقی را می‌پذیرد. در واقع، هیچگاه، سخن از عقل‌ها نبوده بلکه همواره از عقل به منزله یک حقیقت واحد سخن به میان می‌آید و عقل خواندن آن، استعمال مجازی و مسامحه‌آمیز است. آنچه عامل اختلاف در تفسیرها در عقلانیت می‌شود، تفاوت در الگوهای فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی، شرایط زمان و مکان و ... است که از آن‌ها به اشتباه تعبیر به عقلانیت می‌شود.

نوشتار حاضر، ترجمه کتاب شفاعت از نظر عقل، قرآن و سنت تألیف آیت‌الله جعفر سبحانی به زبان اردو است، که ابعاد مختلف شفاعت و ادله عقلی و نقلی مبتنی بر آن و شبهه‌های وارد شده از برخی علمای اهل سنت در این موضوع را ارزیابی می‌کند. نویسنده سعی دارد ضمن بیان حقیقت شفاعت، آثار تربیتی شفاعت، دیدگاه‌های دانشمندان شیعی و سنی درباره امکان شفاعت، اقسام و شرایط آن، نتیجه شفاعت و اشکال‌های مهم وارد شده بر مفهوم و امکان شفاعت را تجزیه و تحلیل قرآنی و روایی کند. وی معتقد است اعتقاد به شفاعت نه تنها باعث تجری برگناه نمی‌شود، بلکه سبب می‌شود گناهکاران به بخشش امیدوار شده و راه بازگشت به خدا را پیش گیرند و بدین سبب موجبات آمرزش الهی را فراهم سازند. نگارنده در ادامه نظریات منکران شفاعت را نقد کرده و آیات قرآنی مربوط را برای رد دیدگاه‌های آنان شرح می‌دهد. وی افراد بت‌پرست، ظالمان، صاحبان سایر ادیان و همچنین کسانی که پیوند خویش را با اولیای پاک الهی قطع کرده‌اند، مشمول شفاعت ندانسته است. بحث درباره حقیقت شفاعت و رابطه آن با رحمت گسترده الهی، نتیجه وقوع شفاعت، نقد دیدگاه‌های معتزله در شفاعت، شرایط شفاعت شوندگان و شفاعت‌کنندگان با اذن الهی، شرک نبودن طلب شفاعت از پیامبر اسلام و اهل بیت‌( به دلیل اذن داشتن آنان از سوی خداوند برای شفاعت خلایق و اموری مانند نماز، سجده‌های طولانی، آموختن قرآن، انجام فرایض دینی، دوستی با اهل بیت( و اهل ایمان و خدمت کردن به مردم که موجبات شفاعت را در قیامت برای انسان‌ها فراهم می‌کند، از دیگر مندرجات مهم کتاب مزبور به شمار می‌آید، که نویسنده از منظری قرآنی و روایی به تحلیل آن‌ها پرداخته و ایرادهای وارد شده برخی علمای اهل سنت در این باره پاسخ داده است