مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل با انتقاد از وضع کنونی علم و معرفت از آن تعبیر به بحران می‌کند. هدف هوسرل این بود تا با ارائۀ برنامه‌ای فلسفی راهی برای برون‌شد از این بحران پیشنهاد کند. اما تلاش برای بازگرداندن فلسفه به جایگاه وحدت‌بخش قدیم و نجات این علم بحران‌زده و بخشیدن چهره‌ای انسانی و معنوی به آن، مستلزم در نظر گرفتن ملاحظاتی دربارۀ عینیت و عقلانیت علم است که غفلت از آن ما را در مسیری قرار می‌دهد که براساس آموزه‌های عقلانیت نقاد هم نادرست است و هم نامطلوب. توضیح داده می‌شود که این آموزه‌ها متضمن بازنگری در خصوص ذات‌گرایی و موجه‌گرایی و توجه به اهمیت و جایگاه صدق در رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل است

آیا می‌توان از ابطال‌پذیری برای اثبات علمی بودن گزاره‌های دینی استفاده کرد؟ با ظهور پوزیتویسم منطقی در ابتدای قرن بیستم و گسترش آن در سراسر جهان، مابعدالطبیعه و حتی اخلاق متعالی از اعتبار ساقط شدند. پوپر با درهم شکستن اقتدار پوزیتویسم که معیار تجربی و استقرایی را برای تمییز علم از غیرعلم تعمیم داده و آن‌را تبدیل به معیاری کلی برای معناداری نموده بود، عرصه جدیدی برای مباحث متافیزیکی گشود که در آن نظرورزی متافیزیکی امری عقلانی تلقی می‌شود. پوپر با حرمت نهادن به نظرورزی متافیزیکی نه‌تنها متافیزیک را غیرقابل انفکاک از علم دانست بلکه از این مهم‌تر معتقد بود که متافیزیک از اوصاف نظریه‌های علمی آزمون‌پذیر پیشرو است. در این سپهر، این تحقیق با روش تحلیلی - انتقادی، درصدد سنجش و بررسی تاثیر فلسفه علم پوپر بر معرفت دینی است. بدین منظور نخست با بررسی فلسفه علم پوپر، به این نتیجه ‌رسیدیم که علی‌رغم ایرداتی که به فلسفه علم پوپر وارد است، ابطال‌پذیری نه تنها بستری مناسب برای توجیه عقلانی گزاره‌های دینی آماده کرده است؛ بلکه مشخص شد برخی از معارف دینی خصوصا آن‌دسته از معارف که با استدلال عقلی اثبات می‌شوند، قابلیت ابطال‌پذیری دارند و ‌می‌توان آن‌ها را بر مبنای ابطال‌گرایی علمی قلمداد کرد.

ترجمه ماشینی: به ما گفته می شود که عقل چیزی است که ما را انسان می کند، منبع دانش و خرد ماست. اگر عقل بسیار مفید است، چرا در حیوانات دیگر نیز تکامل نیافته است؟ اگر عقل تا این حد قابل اعتماد است، چرا ما این همه مزخرفات کاملاً مستدل تولید می کنیم؟ هوگو مرسیه و دن اسپربر در گزارش پیشگامانه خود از تکامل و عملکرد عقل، تلاش کردند تا این معمای دوگانه را حل کنند. دلیل، آنها با ترکیبی قانع‌کننده از شواهد واقعی و تجربی استدلال می‌کنند که برای استفاده انفرادی، برای رسیدن به باورها و تصمیم‌های بهتر به تنهایی طراحی نشده است. در عوض، عقل به ما کمک می کند تا باورها و اعمال خود را برای دیگران توجیه کنیم، آنها را از طریق استدلال متقاعد کنیم، و توجیهات و استدلال هایی را که دیگران برای ما مطرح می کنند، ارزیابی کنیم. به عبارت دیگر، عقل به انسان ها کمک می کند تا از محیط اجتماعی غنی منحصر به فرد خود بهتر بهره برداری کنند. این تفسیر کنش متقابل توضیح می دهد که چرا عقل ممکن است تکامل یافته باشد و چگونه با مکانیسم های شناختی دیگر مطابقت دارد. نقاط قوت و ضعفی که مدت‌ها فیلسوفان و روان‌شناسان را متحیر کرده‌اند، معنا می‌کند - چرا عقل به نفع آنچه ما قبلاً به آن اعتقاد داریم تعصب دارد، چرا ممکن است به ایده‌های وحشتناکی منجر شود و در عین حال برای گسترش ایده‌های خوب ضروری است. معمای عقل، بلندپروازانه، تحریک‌آمیز و سرگرم‌کننده، بحث‌هایی را در میان روان‌شناسان و فیلسوفان به راه می‌اندازد و بسیاری از افراد منطقی را وادار می‌کند در تفکر خود تجدیدنظر کنند.

فلسفه قاره‌ای امروزه به نهضت‌های فلسفی پدیدارشناسی، اگزیستانسیالیسم، هرمنوتیک، پست‌مدرنیسم و فمینیسم اشاره دارد. در اندیشه پست‌مدرن با عنوان نحله‌ محوری فلسفه دین قاره‌ای، عدم قطعیت، اصل اساسی بوده و نسبیت‌گرایی، تاریخ‌مندی معنا و برساختگی معنا، به عنوان بازتاب‌های فلسفی آن شناخته می‌شوند. مواجهه معرفت دینی با این بازتاب‌ها، در قوالبی بروز و پیامدهایی بر معرفت داشته است. بر این اساس بیان جایگاه اندیشه پست‌مدرن در فلسفه دین قاره‌ای و گفت‌وگوی پست‌مدرنیسم با معرفت دینی، چالش‌ها و پیامدهای برآمده‌ی از این گفت‌‌وگو و در نهایت، چگونگی نقش آفرینی اسلام شیعی در این دوره، موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می‌دهد. در این خصوص با ترسیم جایگاه اندیشه پست‌مدرن در فلسفه دین قاره‌ای، تبیین وجوه مثبت و منفی چالش‌ها، پیامدها و اثرات این اندیشه بر معرفت، پیشنهادهایی برای نقش‌آفرینی ارائه می‌شود. مقاله حاضر با کاربست روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که مزیت‌ها و معایب اندیشه پست‌مدرن برای معرفت دینی چیستند و نقش‌آفرینی اسلام در جهان چسان باید باشد؟ نتیجه آنکه: وجوه مثبت اندیشه پست‌مدرن می‌تواند به مثابه یک تسهیل گر برای معرفت دینی ایفای نقش کند؛ با نوفهمی و نوآوری در دین‌پژوهی و اعتبار بخشی به دیگری‌ها می‌توان امیدوار به ارائه نقشی درخور در دوران سیطره نیهیلیسم شد؛ فلسفه دین با مطالعه سنت، شرایط تاریخی ا ی که بر معرفت دینی تأثیر می گذارد، بشناسد؛ فلسفه دین به تأثیرگذاری ایده ها بر اعمال زندگی بنگرد؛ برای فهم متون دینی باید با تفاهم بین الاذهانی در پی تعالی فهم باشد.

این نسخه جدید از کلاسیک نظریه های معاصر دانش به طور قابل توجهی به روز شده است تا شامل تحلیل هایی از ادبیات اخیر در معرفت شناسی باشد. پولاک و کروز به جای ایجاد اصلاحات جزئی در ویرایش اول، ارزیابی اساسی از معرفت شناسی قرن بیستم را انجام داده اند. این کتاب هم یک کتاب درسی پیشرفته است که بحث‌های سنتی مبناگرایی، انسجام گرایی و پایایی‌گرایی را ارائه می‌کند و هم یک رساله مفصل درباره دیدگاه متمایز خود نویسنده، یعنی واقع‌گرایی مستقیم است.