جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رابطه دین و فلسفه یکی از عمیق ترین مباحث در طول تاریخ بشری است، و وفاق میان فلسفه ودین مساله ای است که از آن زمان که انسان خواسته میان داده های عقل و داده های ایمان خود ارتباطی به وجود آورد، ذهن او را به خود مشغول داشته است. هنگامی که بحث دین و فلسفه مطرح می شود، در ذهن عموم این طور به نظر می رسد که این دو در مقابل یکدیگر قرار دارند در حالی که چنین نیست،ما در این رساله به تعریف، زبان، روش و غایت دین و فلسفه از نظر دو فیلسوف ابن رشد و هگل پرداختیم تا نشان دهیم که هر دوی آنها دین و فلسفه را سازگار با هم می دانند. ابن رشد و هگل هر دو معتقدند فلسفه و دین دو گونه تعبیر از یک واقعیت است، دین بیان حقایق از راه رمز و استعاره است و فلسفه بیان حقایق در قالب مفاهیم عقلی و استدلالی است.

---

---

‫پايان نامه حاضر به تشريح ارتباط بين دين و فلسفه از ديدگاه ابن رشد اندلسي مي‌پردازد و هماهنگي بين فلسفه و دين در هدف، روش و مسايل بنيادي را اثبات مي‌کند. نويسنده مي‌کوشد برتري دين بر فلسفه را در ارائه تعريف روشن از انسان و ابعاد وجودي و معرفتي ثابت کرده و وجوب تفکر در موجودات جهان طبق آموزه‌هاي ديني و کاربرد فلسفه در اثبات اين آموزه‌ها را بررسيده و ديدگاه ابن‌رشد مبني بر عدم تعارض بين فلسفه و آموزه‌هاي ديني را نيز تبيين کند. وي در چهار فصل ديدگاه‌هاي ابن رشد در مورد فلسفه، دين و ارتباط آن دو با هم را ارائه مي‌دهد. نگارنده در فصل اول کلياتي از مفهوم دين در لغت، اصطلاح و نزد دانشمندان مسلمان و غرب پرداخته، سپس مفهوم فلسفه را از اين چند منظر بررسيده و ديدگاه‌هاي ابن رشد را در معناي فلسفه بيان مي‌کند. او آن‌گاه با اشاره به آثار و افکار ابن رشد، مختصري از زندگاني و مقام علمي و روش فلسفي او را بيان نموده و آراي ابن رشد و اهميت دادن او به عقل و تفکر عقلاني را به تصوير مي‌کشد. در فصل دوم فلسفه و ماهيت آن از نگاه ابن رشد واکاوي گرديده و دفاع از فلسفه در قبال حمله غزالي به فلسفه از لحاظ تاريخي گزارش شده است. محورهاي اساسي تفکر فلسفي ابن رشد، مانند قِدَم عالَم، علم خداوند به جزئيات، انکار معاد جسماني، هماهنگي ميان حکمت و شريعت، خلود و جاودانگي نفس، اصالت عقل، رابطه عقل و نفس، قواي نفس و اقسام و مراتب نفس، از ديگر مندرجات اين فصل محسوب مي‌شود. نويسنده در ادامه و در فصل سوم ديدگاه‌هاي ابن رشد در مورد ماهيت دين، آموزه‌هاي ديني، منابع دين در اصول و فروع، خداشناسي، راهنما شناسي و فرجام شناسي را شرح مي‌دهد. فصل پاياني به رابطه دين و فلسفه از منظر ابن رشد اختصاص دارد و پيوند وثيق ميان دين و فلسفه، تأويل گزاره‌هاي ديني توسط عقل، رد هر گونه تعارض ميان دين و فلسفه و کارکردهاي فلسفه در ارائه تفسير صحيح از دين در مکتب فلسفي ابن رشد فراروي خوانندگان قرار مي‌گيرد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

این رساله در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول دیدگاه ابن سینا و صدرالمتالهین و ابن رشد مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم با عنوان" راه حلهای تفصیلی تعارض عقل و دین " به این موارد از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا می پردازد: صفات باری تعالی، اراده و قدرت خدا، معاد جسمانی، وحی و نبوت و معجزه، قدم عالم و خالقیت خدا، شرور و چگونگی وجود آنها در عالم

ابن رشد برجسته ترین فیلسوف اندلس می باشد که چون اخلاف خود ابن باجه و ابن طفیل نظریاتش موافق با اعتقادات سلسلمه موحدین اندلس بود. او سعی کرد در زمینه فلسفه آراء ارسطو را بطور خاالص و پیراسته از نظریات نوافلاطونیان ارائه دهد. وی تفاسیری بر آثار ارسطو نوشت که به تفسیر بزرگ، تفسیر متوسط و تفسیر کوچک معروف شدند. ابن رشد از ابن سینا و فارابی بخاطر دور افتادن از تعالیم اصیل ارسطو انتقاد کرده است. و چند کتاب در زمینه اثبات توافق بین دین و فلسفه نوشته است. او معتقد است که دین دارای معانی باطنی و ظاهری است. برای عامه جنبه تمثیلی و رمزی آن مورد نظر است اما برای خواص معنای باطنی دارد. وی برای رسیدن به خدا از استدلالات قرآنی استفاده می کند (دلیل اختراع و دلیل عنایت) همچنین برای اثبات توحید به آیات قرآنی استشهاد میجوید و صفات خدا را هفت صفت می داند که ام الصفاتند و عبارتند از: علم، حیات، قدرت، اراده، سمع، بصر و کلام. به نظر ابن رشد پیامبر کسی است که به وحی الهی وضع شرایع می نماید. اثبات نبوت از طریق معجزات نمی باشد چون قرآن از این شیوه نهی می کند. در خارج از قلمرو عقل حیطه وسیعی وجود دارد که عقل را بدان دسترسی نیست و باید در این موارد از وحی یاری جست. از نظر ابن رشد فیلسوف معاد را به صورت روحانی اثبات می کند ولی متکلم بصورت جسمانی. قرآن با نظر به سعادت همه انسانها به زبان تمثیلی درباره معاد سخن گفته است. توده مردم باید تمثیلات را بصورت ظاهری آن بپذیرند و معنای باطنی آن تمثیلات برای عوام نباید تادیل گردد. تاویل متشابهات قرآن بعهده راسخان در علم است که همان فلاسفه می باشند. تأویل شرایط خاوصی دارد که باید رعایت شود. از نظر ابن رشد هر گاه ظاهر نص شریعت با آنچه که برهان افاده می کند موافق نباشد باید آن نص را تأویل کرد. نتیجه نهایی: انسان ذاتا پرسشگر است و درباره جهانی که در آن زندگی میکند یک سلسله پرسشهای اساسی مطرح می کند که پرداختن به پاسخ آنها مباحثی چون جهانشناسی، خداشناسی، معاد و نبوت را بوجود می آورد وقتی انسان به اندیشه و گفتگو درباره این مسائل و مباحث می پردازد فلسفه بوجود آید. انسان میتواند پاسخ به این سوالها را از منبع دیگری هم بجوید و آن منبع وحی است . اما روی آوردن به وحی باعث نمی شود که انسان فلسفه را رها کند چرا که وحی خودش زمینه ایجاد فلسفه را فراهم می کند. چون اولا کلام وحی ماهیت فلسفی دارد یعنی مباحث را گاهی خودش مطرح می کند و ثانیا بشر را دعوت به تفکر و تدبر در آن سخنان می کند. و نتیجه این کار بوجود آمدن فلسفه است و نمی توان گفت دین با فلسفه مخالف است چون درست نیست که بگوئیم دین، انسان را به کاری دعوت می کند که خودش با نتیجه آن مخالف است. دین عقل را ستوده است و انسانهایی را که از عقل خود استفاده صحیح نمی کنند نکوهیده است. نمی توان گفت عقلی که مود نظر دین است با عقل اصطلاحی فلاسفه متفاوت است. از نظر دین عقل باعث سعادت انسان می شود. انسانها بخاطر داشتن عقل مسئول اعمال خویش هستند. حضرت علی(ع) می فرماید: عقل جوهری است دراک که بر اشیاء از جمیع جهات محیط است و قبل از وجود اشیاء به آنها عارف است. پس عقل علت موجود است و نهایت مطالب است. این تعریف از عقل به معنایی از عقل که فلاسفه بکار می برند (که در سطور ذیل خواهد آمد) بسیار نزدیک است. کاربردهای کلمه عقل در آیات و روایات نشان می دهد که عقل در دین به معنای عقل نظری و عقل عملی مورد نظر است./