جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخچه مهر به گفته مطهری به پنج مرحله تقسیم می شود : مرحله یک مرحله « مادر شاهی» که مرد به نقش خود در ایجاد فرزند واقف نشده بود، و مرحله بعد مرد به نقش خویش پی برده ولی هنوز ازدواج در میان قبایل جایز نبوده و بیشتر به ربودن دختر و ازدواج با او مرسوم بود، و مرحله سوم قبایل خصومتی با هم نداشته و مرد اجیر پدر دختر می شده است(مثل حضرت موسی)، و مرحله بعد با زیاد شدن ثروت هدیه ای به والدین تعلق می گرفت، و مرحله آخر اسلام و نظام حقوقی اسلام می باشد، که مهریه در آن به عنوان هدیه به دختر می باشد. در کتاب دیگری از سید حسین شرف الدین به نام تبیین جامعه شناختی مهریه تقسیم بندی از لحاظ ادیان و تمدن های پیشین انجام شده است؛ در کل در تمدن های پیشین رسوم مختلفی وجود داشته؛ در جایی مهر در مقابل جهاز به پدر دختر تعلق می گرفته است، و در جایی به عنوان بهای زن پرداخت می شد، و در جایی ازدواج یک معامله بوده استو سکه به عنوان مهر به پدر دختر تعلق می گرفته است و بعد ها به دختر تعلق داشته است، در ایران و جزیره ی العرب نیز مهر مرسوم بوده است، و در جوامع دیگر مهر تحت عناوین متفاوت و با کیفیت و کمیت در جریان ازدواج بیان شده است. در ادیان مختلف مهر متفاوت بیان شده، در یهود اجیر شدن برای پدر زن و در مسیحیت مهر به دلیل مقدس بودن پیوند ازدواج وجود نداشته و در صورت وجود مانعی نداشته است. ازدواج در اسلام اهداف مقدسی را دنبال می کند و در روایات و قرآن به پرداخت مهریه تأکید بسیار شده است. از جمله لغاتی که در غالب مهر بیان شده اند عبارتند از : نحله، صداق، اجر و فریضه و ... . مهر در قرآن از هر جهت مورد بررسی قرار گرفته است. صریح ترین آیه بیان شده در سوره نساء آیه 20 می باشد؛ که مباحث حول آن تجمع یافته است. نکاتی که از آیات برمی آید، وجوب مهر به زن(نه به کس دیگری) و استقلال مالی زن می باشد، و تأکید شده مهریه را به توافق طرفین و به اندازه توان مرد تعیین کنید. و در ادامه بیان می دارد که اگر رن و مرد به دلایلی بخواهند از یکدیگر جدا شوند مرد مستلزم به پرداخت مهر و تأکید به جدایی با احسان شده است، البته اگر زن و مرد قبل از زناشویی تصمیم به این امر بگیرند، اسلام حق وی را با پرداخت نصف مهریه ادا می کند. و اشاره قرآن به هبه کردن از جمله نکات مهم در این باره می باشد؛ که در آن این امر را مختص پیامبر می داند و افراد را از این عمل منع می کند. در روایات نیز به پرداخت مهریه از جانب مرد به زن(نه به پدر در قبال جهاز و نه به مادر به عنوان شیر بها) تأکید و سفارش بسیار شده است، و در صورتی که مرد قصد پرداخت آن را نداشته باشد، عمل زناشویی به زنا شباهت داده شده است. و البته در ادامه به بخشش مهر نیز تأکید و سفارش شده است. در اسلام، تدابیر حقوقی و اخلاقی خاصی در حمایت از مهر اتخاذ شده است : تحریم شیر بها، نکاح شغار، نکاح بدل، تهمت زدن به زن و تحت فشار قرار دادن برای بخشش مهریه و ... از جمله این موارد است. و شبهاتی نیز درباره مهریه مطرح شده که عبارتند از : آیا مهر بهای زن است؟ آیا مهر وثیقه ای مالی در مقابل حق طلاق است؟ آیا مهریه عوض است؟ و پاسخ به این سؤالات به اختصار منفی است. در نظام حقوقی اسلام، سه نوع مهر تحت نام های مهرالمسمی، مهرالمثل و مهر السنه می باشد. برای مهر، در روایات کمیت خاصی تعیین نشده است، هرچند در بسیاری روایات به کمی آن سفارش شده است، اما طبق برخی آیات ( نساء، 20) ، روایات و عملکرد برخی امامان و صحابه و چهره های شناخته شده، در اسلام، مطالبه سنگین بسته به توان طرف مقابل و اقتضائات عرف، مجاز است. در برخی روایات به رعایت مهر السنه تأکید شده است. برخی فقها هم چون سید مرتضی، مهر السنه را (500 درهم) و مقدار آن را برای مؤمنان تنها مقدار مجاز بر شمرده است. سایر فقهای شیعه در عین پسندیده دانستن این مقدار، بر الزامی بودن مهرالسنه به عنوان تنا معیار مشروع مخالفت کرده و تعیین مهر را به عرف جامعه ارجاع داده اند. روایات متعددی، از جمله روایات مربوط به مهریه حضرت فاطمه(س)، خود نشانه گویایی از عدم کلیت [ این مقدار] و الزامی نبودن آن است. در خصوص مقدار واقعی مهر السنه نیز روایات متفاوتی وارد شده است. افزون بر این، تبدیل مقدار مشهور آن(500 درهم) به معادل مناسب در عصر امروز اختلاف نظرهایی در میان فقها و حقوق دانان وجود دارد. از دیگر حقوق در نظر گرفته در اسلام، حق نفقه و سهم الارث از اموال شوهر است. افزایش مهریه در عصر امروز از دغدغه ها ومانعی بزرگ بر سر راه بسیاری برای ازدواج محسوب می شود. از علل افزایش این مهم، نسیه بودن آن در عصر امروز و دینی بر ذمه شوهر است، دوم غلبه بر روحیات اقتصادی و نگرش های محاسباتی که زن امروز، به دلیل مقایسه، شغل برون خانگی و مزایای آن با وظایف وی در خانه، به کار گرفته است؛ و دریافته است که حقوق و مزایای شغل برون خانگی بیش از آن چیزی است که در منزل دریافت می دارد( در مقایسه ی وقت، عمر و خدماتی که در منزل انجام می دهد). و عدم استیفای حقوق کامل زن از جمله نفقه و سهم الارث و اجرت خدمات خانگی از جمله علل افزایش مهریه به حساب می آید. و دلیلی که بسیاری علت افزایش مهریه می دانند، مهار طلاق و کنترل تمایلات نوجویانه مرد است. بالا رفتن هزینه های ازدواج و ازدواج های برون فامیلی از علل مهم این افزایش است

موضوع تحقیقی که در پیش رو دارید « فلسفه ی اخلاق از دیدگاه قرآن و سنت» می باشد. عمده ی فلسفه ی اخلاق از چراهای اخلاقی بحث می کند که درآن با مکاتب اخلاقی دیگر آشنا می شویم و این آشنایی زمینه ی مطالعات تطبیقی را در کنار اخلاق اسلامی برای ما فراهم می سازد و وقتی برتری نظام اخلاقی اسلام را نسبت به سایر مکاتب در مقایسه و تطبیق به دست آوردیم اطمینان و یقین ما نسبت به اسلام افزون تر می گردد. در ابتدای بحث این سؤالات ایجاد می شود که چرا بشر نیاز به روش اخلاقی دارد؟ اخلاق چیست؟آیا اخلاق از دین جداست؟ چرا کمال اخلاقی انسان در کمال حقیقی نفس است؟ در بررسی که بین مکتب کانت و مکتب اخلاقی اسلام داشتیم، متوجه می شویم که مکتب کانت، شبیه ترین مکتب به مکتب اخلاقی اسلام است زیرا دارای ویژگی اختیار و حسن فاعلی می باشد ولی صاحب نظر این مکتب به خطا رفته است، زیرا حسن فاعلی را احترام به قانون عقل می داند ولی اسلام حسن فاعلی را اطاعت از خداوند می داند. برای این که نظام اخلاقی مورد قبول را بشناسیم باید شناختی عمیق از ابعاد وجودی انسان بشناسیم تا بتوانیم مطلوب نهایی را برای انسان تعیین کنیم. اصول لازم برای تبیین نظام اخلاقی مورد قبول را عبارتند از: 1- وجود روح و استقلال آن 2- تغییر پذیری و کمال خواهی روح 3- اختیار و انتخاب آگاهانه 4- حب به ذات 5- روح و میل به بی نهایت 6- توجه استقلالی و تبعی روح. (نیت) ویژگی های انسان را به طور مختصر شناختیم حال درک خوبی ها و بدی ها را چگونه تشخیص دهیم؟ باید بخشی را از عقل عملی و بخشی را از وحی کمک بگیریم زیرا عقل عملی به تنهایی قادر به درک فعل اخلاقی نیست و دین است که با شناختی کامل از انسان می تواند فعل اخلاقی را تشخیص بدهد. حال بشریت برای رسیدن به سعادت واقعی خویش نیاز به قوانین و آموزه های اخلاقی واقعی دارند که این را نظام اخلاقی اسلام تأمین کرده است. زیرا دارای ویژگی های منحصر به فردی از قبیل؛ پشتوانه ی عقلی، فرا گیر بودن و ضمانت اجرای ارزش های اخلاقی را داراست.

غیرت درلغت به معنی تعصب وحمیّت در حفظ عرض و ناموس است معانی متفاوت و گوناگونی برای کلمه غیره بیان گردیده است لیکن، آن چه در بین مردم بدان معنی مشهور است، عبارت است از سعی در محافظت هر آن چه که نگهبانی آن لازم و واجب است و غیرت از شجاعت نشأت می گیرد. فرق غیرت و عفت این است که؛ « عفت، خودنگهداری و مواظبت از خویش است. ولی غیرت نگهداری و مواظبت از دیگری است .» در نظام آفرینش غیرت جایگاه ویژه ای دارد. در بسیاری از حیوانات همچون خروس این حس دفاع به چشم می خورد و در تمامی انسان ها تقریباً این حس وجود دارد و وجود این حالت یک ارزش انسانی است که از اراده ی اخلاقی او سرچشمه می گیرد. در مورد درجات غیرت، شبلی می گوید غیرت دو تاست: « غیرت بشریت بر تن ها و غیرت خداوند بر دل ها .» غیرت و تعصب ناموس یکی از عوامل اساسی عزت و حفظ حریم خانواده است. به همان اندازه که بی تفاوتی و بی غیرتی زمینه ساز فساد و آلودگی جامعه می شود، غیرت و حساسیت در برابر منکرات نیز نقش ارزنده ای دارد. برخی از آثار فردی غیرت عبارتند از: عفت و پاکدامنی، جلو گیری از فساد و .... وبعضی از آثار اجتماعی آن شامل ، ثبات خانواده، حفظ نظام اسلام، و ... می شود. همچنین برخی از اقسم غیرت عبارتند از: غیرت در اولاد، غیرت در اموال،غیرت در مورد همسایگان،غیرت سیاسی و انقلابی،غیرت جنسی، غیرت ملی و ... . گرچه در قرآن واژه ی غیرت به کار نرفته است. اما از برخی آیات قران می توان بحث غیرت و حساسیت در برابر منکرات را استفاده نمود. همچون آیات امر به معروف و نهی از منکر، حجاب، جهاد، دفاع، هجرت، شهادت و ... . از آن جا که خالق همه اشیاء خداوند قادر است و نیز سرآمد تمام صفات حسنه و منبع آن صفات ذات خداوند است، بنابراین خداوند غیرتمند ترین، غیرتمندان است. در روایات اسلامی نمونه های بسیاری از غیرتمندی بیان شده است که از نمونه ی آنان غیرت حضرت رسول اکرم ( ص)، حضرت ابراهیم ( ع) و حضرت ابوالفضل ( ع) و .... می باشد.

خویشاوندان ، ارتباط خونی با هم دارند.شاخ وبرگ های یک درختند وگل های یک بوستان.پس ارتباطشان طبیعی است وقطع رابطه ورفت وآمد میان اقوام، عارضه ای ثانوی ویک ناهنجاری اجتماعی و « آفت خانوادگی»به حساب می آید که اگر بی دلیل باشد، زشت وناروا است واگردلیلی داشته باشد ، قابل رفع و شایسته ی تجدیدرابطه است.پیوندباخویشاوندان محبت می آورد وقطع این رابطه ،سردی و کدورت دل هارادرپی دارد. صله ی ارحام فواید وآثارفراوانی داردکه برخی به اموردنیوی مربوط است،برخی هم نتایج اخروی دارد . این کارنیک وساده،آن قدر سازنده وموردرضای پروردگاراست،که گاهی تقدیرالهی به خاطرآن عوض می شود. اثر حاضر برآن است که بابررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت عَلَیْهِ السَّلام مفهوم صله ی رحم ، مصادیق آن، مراتب وکیفیت ریشه ها و آثار، پیامدهای فردی و اجتماعی را مورد بررسی قرار دهد، تا برای اهل تحقیق دری به مباحث اخلاقی باشد،وبرای اهل عمل دستورالعملی جهت آراسته شدن به زیبایی های اخلاق. امیداست که مردان وزنان مسلمان آن را مطالعه کنند و به کار بندند ،تا نزد حضرت دوست که قبول افتد و چه در نظرآید.

تمام کسانی که به بشریت به نحوی خدمت کرده اند ، حقی به بشریت دارند ؛ از هر راه : از راه علم ، از راه فلسفه و اندیشه از راه صنعت ، از راه اختراع و اکتشاف ، از راه اخلاق و حکمت عملی . ولی هیچ کس حتی به اندازه ای حق شهدا ، بر بشریت ندارد و به همین جهت هم ، عکس العل احساس آمیز انسانها و ابراز عواطف خالصانه ی آنها درباره ی شهدا ، بیش از سایر گروههاست . این اثر در سه بخش تنظیم شده است که مجموعاً شامل 6 فصل می باشد ، که در : بخش اول : طی دو فصل جداگانه به معنا و مفهوم شهید و شهادت و مقام آنان و همچنین جنبه ی جسمانی و روحانی شهدا پرداخته شده است و در بخش دوم : که در دو فصل تنظیم گردیده ، به بررسی تفاسیر و روایات درباره شهادت و فضیلت شهیدان می باشد . بخش سوم نیز در دو فصل است ، ابتدا زندگی نامه شهدای شهرستان طبس را مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان به پیام های تربیتی « اعم از پیام های اجتماعی ، دینی ، سیاسی ، فرهنگی » توجه شده است در انتها بر این حماسه آفرینان سالهای خون ، شهادت و شهامت هزاران درود و سلام و صلوات ملائکه و انبیاء را نثارشان می کنیم ، چرا که اینان به اثبات رسانیدند که آرزومند جهاد در رکاب مولایمان حسین عَلَیْهِ السَّلام هستند .

شب موعد دیدار با معبود است. از هر طریقی می شود به قرب الهی راه پیدا کرد چه با ذکر و تفکر و چه با شب زنده داری، ما با دعا و مناجات در این زمان می توانیم توشه ی اعمالمان را سنگین تر کرده و قدم به ملک ملکوت بگذاریم. در قرآن مجید هفت بار به شب سوگند یاد شده است و این خود نشانه ی اهمیت شب است در آیات قرآن، کمتر عمل مستحبی را می توان یافت که همچون نماز شب، آیات متعددی درباره ی آن نازل شده باشد. بیش از ده آیه ی قرآن به طور صریح یا ضمنی پیرامون این امر مستحب است. سحرها بهترین زمان برای پیدا کردن خود است و بهترین وقت برای فکر کردن و خواستن از خداوند و قوی کردن توکل ها، از طرفی دیگر، سجده های شبانه یکی از نشانه های بندگان صالح خداست و سحرخیزی و مناجات در شب در سیره ی معصومین وجود داشته چنان که امام علی ( ع) نسبت به شب و تاریکی وحشت انگیز آن دلبستگی و انس و علاقه ای بس شدید اظهار می داشت. همچنین اغلب افراد سحرخیز با نشاط هستند و روحیه ای قوی دارند. پس یاد خدا یکی از سرچشمه های آرامش دل است و این آرامش جز با شب زنده داری و سحرخیزی به دست نمی آید.

شخصیت زن ازدیدگاه قرآن عنوان نوشته ای است که در پیش روی دارید آنچه طی این رساله به آن پرداخته شده نشان دادن برخی از جنبه های شخصیتی زن از جمله حجاب و عفاف و نقش آن در افزایش شخصیت زنان و برخی از حقوق و وظایفشان و معرفی زنان اسوه در قرآن می باشد. به دلیل تهاجم فرهنگی و تبلیغات سوئی که در مورد شخصیت زن در جامعه امروز وجود دارد بر خود لازم دانسته ام که به برخی از جنبه های شخصیتی زن در قرآن بپردازم. با در نظر گرفتن اهداف فوق به اهمیت بررسی جنبه هایی از شخصیت زن از منظر قرآن پرداخته و در حد توان مطالبی از کتب معتبر گردآوری کرده ام. به طور کلّی در این رساله به نقش حجاب در شخصیت زن و مهمترین حقوق و وظایفشان و زنان اسوه در قرآن پرداخته شده است. در این مجموعه به گونه ای عمل شده که خواننده با مطالعه ی آن به هویت و شخصیت زن تا حد ممکن دست پیدا می کند. اگر چه در این تحقیق مختصر، فرصت بحث به حد کافی گسترده نشده، امّا امید است در فرصت های بعدی، ابعاد دیگری از جنبه های شخصیت زن از نظر قرآن مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. در پایان از زحمات بی دریغ استاد ارجمندم جناب آقای علی اکبر ایماندوست تشکر و قدردانی می کنم. امید است این مجموعه ی ناچیز راهنمائی برای خوانندگان در شناخت جنبه هایی از شخصیت زن در قرآن باشد. «و آخَرُ دعوانا أنِ الحمدُلِلّهِ رَبِّ العالمین»

شخصیت امام علی بن ابی طالب ( ع) از بسیاری جهان شگفت انگیز است، یکی از شگفتی های آن حضرت، به موجب آنجه در نهج البلاغه آمده، قضاوت هایی است که درباره ی زنان ایراد فرموده است، این قضاوت ها غالبا کوتاه و در مجموع، بدبینانه است و اگر به دلایلی نخواهیم ازاین واژه استفاده کنیم، حداقل باید بگوییم « بحت انگیز» است. بعضی ها بر اساس همین سخنان، تحلیل کرده اند که امام علی ( ع) با زنان دعوا داشت و به آن ها ستم کرد. متأسفانه گاهی وقت ها، ما نیز در تحلیل خود، هیمن سخنان را می گوییم. از این رو رفع این شبهات و تعارضات در این عصر، ضرورری به نظر می رسد. بنابراین در این طرح تلاش شده است تا به روشن سازی این شبهات بپردازیم. روش پژوهش ما در این مطالعه از نوع کتابخانه ای و تحلیلی و تطبیقی بود. گردآوری داده ها با استفاده از اینترنت و منابع کتابخانه ای بود. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که: از سخنان امیرالمؤمنین ( ع)، با توجه به مفاهیم خاص، الفاظی که به کار برده است، با توجه به شأن بیان سخنان، و به جغرافیای حرف، و شرایط تاریخی، بر می آید که امام زن را مورد ارزیابی انسانی قرار نمی دهد، بلکه از یک بی عدالتی سخن به میان می آورد که چون زن وظیفه طبیعی خود را انجام نداده و به کاری که در شأن او نیست، دست زده، و ناسازگار با طبیعت و سرشت خویش عمل کرده، بر خویش و اجتماعی ستم روا داشته است. تنها سخن خدا وحی است که در همه زمان ها و مکان ها بی انکه تحت تأثیر شرایط باشد، بیان می گردد، و سخن هر انسانی را باید در فضا و شرایط تاریخی و اجتماعی و فرهنگی خاص خودش، و در همان مقطع در نظر گرفت. کمبود ایمان و ارث و عقل در زن، یادگار به جا مانده از سده های گذشته نیست، بلکه واقعیتی است مربوط به همان روزگار که امام افراد را از آن آگاه می کند، و از زنان می خواهد که با درک این واقعیت ها به وظایف خود عمل کنند، و در این صورت است که می توانند به پرواپیشگی دست یابند، و معیاری ارزشی برای رسیدن به بالاترین جایگاه در اختیار داشته باشند. بنابراین، کمبودهای نامبرده، هشدارها و آگاهی هایی به زنان است، برای این که جایگاه خود را بشناسند، و از آن جایگاه منحرف نگردند.

پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی شخصیت زن در قرآن بپردازد . هدف از این تحقیق در واقع شناساندن مقام و منزلت زن در قرآن کریم می باشد . هم چنین سعی شده است ، در خلال موضوعات مختلف با بررسی آیات قرآن پیرامون شخصیت انسانی زن ، به شبهه های رایج در عصر حاضر پاسخ داده شود . اسلام بر خلاف سایر آیین ها زن و مرد را در سرشت و ماهیت یکسان دانسته و معتقد است، زن افزون بر دارا بودن مقام انسانی که با مرد همتا و همسو است و می تواند به مقام خلیفة اللهی برسد ، نقش تعیین کننده ای در ایجاد ، بقا و گسترش نسل انسانی ، تربیت و دیگر خدمات فرهنگی داشته و دارد و همواره در طول تاریخ همراه مرد ، در فراز و فرودهای زندگی اجتماعی حضور فعال و مؤثرش را ثابت کرده است . بر همین اساس اسلام برای زن و مرد حقوق مساوی قرار داده و به هیچ وجه به جنس زن ظلم روا نداشته است . البته تفاوت در پاره ای حقوق سبب شده است تا عده ای تصور کنند ، مردان به لحاظ شخصیت بر زنان برتری دارند . باید توجه داشت که اگر در بعضی از قوانین اسلام ، به خاطر تفاوت های جسمی و عاطفی که میان زن و مرد وجود دارد ، تفاوت هایی از نظر مسئولیت های اجرایی دیده می شود ، به هیچ وجه به ارزش معنوی زن لطمه نمی زند و از این نظر زن و مرد با یکدیگر فرقی ندارند و درهای سعادت به طور یکسان برای هر دو باز است . وجود زنان الگو که قرآن به بعضی از آنها اشاره کرده ، دلیل محکم و قاطعی است بر اینکه زنان از ارزش و مقام خاصی برخوردار هستند و می توانند به عنوان الگو برای تمام مردم نه فقط برای زنان قرار گیرند . در این پژوهش به مشهورترین آیات قرآن پیرامون شخصیت زن اشاره شده و این آیات تا حد امکان مورد بررسی و تفسیر قرار گرفته است .

در این تحقیق سعی برآن است که حوزه ی معنایی« ریا» در قرآن و روایات مشخص گردد و ارتباط حوزه های مشابه مانند شرک، نفاق، کفر و... مشخص گردد. در فصل اول به عناصر تشکیل دهنده « ریا» و ارتباط حوزه های معنایی مرتبط با ریا در قرآن پرداختیم و این نتیجه بدست آمده که بر خلاف آن چه که برخی کتب اخلاقی ذکر نموده اند، ریا هم از نفاق است و از نظر قرآن و روایات ریا عبارت است : از آن چه شخص ( مسلمان، منافق، کافریا مشرک) عملی را که از نظر مردم پسندیده است به نیت جلب توجه و تحسین آن ها انجام دهد و هیچ انگیزه الهی برای انجام آن عمل نداشته باشد که این تعریف با تعریف اصطلاحی و لغوی ریا انطباق دارد. در فصل دوم به عوامل و ریشه های ریا و نشانه های ریاکاراز دیدگاه قرآن و روایات پرداخته ایم و مطابق آیات قرآن این نتیجه بدست آمد که ریشه های ریا عبارتند از: 1-فقدان ایمان به خدا2- فقدان ایمان به قیامت ووعده های الهی 3- فخر فروشی وغرور 4- پیروی از هوای نفس 5- فقدان ذکر ویاد الهی . بالاخره در فصل سوم به پیامدهای شوم ریا وچگونگی ریشه کن کردن آن مطابق آیات پرداخته ایم و این نتیجه بدست آمد که:پیامدهای شوم ریا عبارتند از:1- حبط عمل 2- محرومیت از محبت الهی 3- همنشینی با شیطان 4- عدم آرامش روحی 5- رسوایی 6- قرار گرفتن در مدار کفر و محرومیت از هدایت الهی، و در ادامه نیز به راه های درمان ریا با محوریت قرآن پرداخته و دیدگاه روایت و روان شناسان را نیز مطرح نموده ایم