جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صدق ، نوری است که شعاع آن به گستردگی عالم بوده وبه تمام ظاهر وباطن انسان روشنایی می بخشد ، چون آفتابی که هر چه در سیطره ی آن است ، از نور آن بهره مند گشته ، بیآنکه درآن نقصان وضعفی راه یابد . « صدق» در بر دارنده ی تمام فضایل اخلاقی واصول اعتقادی واحکام عبادی است . بدین معنا که انسان صادق ، صدق وراستی وتطابق با واقعیت و حقیقت عالم هستی را در سه محور عقیده وعمل و گفتار به منصه ی ظهور می گذارد . در مقابل ان ، کذب سرمنشاء همه ی بدیها و گمراهی های اخلاقی و اعتقادی است ، چرا که از نظر اخلاقی کلید رذایل و صفات مذموم و ناپسند می باشد واز نظر اعتقادی نیز ، نفاق وکفر و شرک همواره ، با کذب و تکذیب قرین بوده است . مومن ، خدعه درگفتار وغش در کلام ودروغ در سخن خود ندارد ، بلکه همه جا وبا همه کس براساس دستور شرع وحکم عقل ، سخن به راستی وصدق آغاز می کند واز دروغ . گفتار خلاف حقیقت می پرهیزد . اثر حاضر ، برآن است که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت عَلَیْهِم السَّلام مفهوم و ماهیت صدق و عوامل آن ، مراتب و درجات آن و نیز ویژگی های صادقان را مورد بررسی قرار دهد ، تا با تمسک به الطاف الهی وبا ارائه ی راهکارهای قرانی از ابتلا به کذب و عواقب آن در دنیا و آخرت مصون مانده و با آراستگی به صفت صدق و راستی به سعادت واقعی رهنمون گردیم .

دوستی یکی از مهمترین مواردی است که به آن سفارش شده است و از وظایف مسلمین به همدیگر به شمار می رود. همانطور که می دانیم انسان موجودی اجتماعی است و برای ادامه ی حیات ، احتیاج به همنشین دارد. موضوع این تحقیق دوستی از منظر قرآن و سنت و عوامل و ریشه های پیدایش آن همچنین آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن است. در دنیایی که ما زندگی می کنیم پر است از انسان های به ظاهر دوست، افرادی که با اشکال مختلف اذهان ما را به خود متمرکز می کنند و در بسیاری از موارد ما را در منجلاب فساد و گناه که خود نیز گرفتار هستند اسیر می کنند. انسان هم موجودی اجتماعی است و نمی تواند به تنهایی زندگی کند و برای ادامه ی حیات احتیاج به دوست دارد. در اهمیت نقش دوست همین بس که در علوم مختلف بشری از جمله روانشناسی، جامعه شناسی و نیز در کتاب های آسمانی و متکی به وحی، مطالب بی شماری درباره ی آن گفته اند و توصیه ها و هشدارهایی که در این زمینه آمده ، کمتر در موضوعات دیگر بیان شده است. در نهج البلاغه هم حضرت علی ( ع) غریب را کسی دانسته اند که برای او دوستی نیست. شیوه تحقیق، توصیفی – کتابخانه ای است و جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع اصیل و مهمی مانند قرآن و بعضی از گفته های بزرگان بوده است. در این تحقیق به سؤالاتی از قبیل دوستی یعنی چه؟ چرا دوست شویم و با که دوست شویم؟ دیدگاه قرآن و سنت در مورد دوستی چیست؟ علل بوجود آمدن دوستی چیست؟ دوستی چه آثار و فوائد فردی و اجتماعی دارد؟ تنهایی و عزلت طلبی چه ضررها و چه فوائدی دارد؟ و آیا دوستی کردن پاداش دارد یا خیر؟ پاسخ داده شده است.

الحمد لله رب العالمین و صلی الله علیه و اله الطاهرین. شناخت خداوند متعال با ارزش ترین آگاهی هاست، زیرا ارزش هر معرفت به مقدار ارزش موضوع آن است، و حضرت احدیت که جامع همه ی صفات جمال و جلال می باشد، با ارزش ترین موضوعات است. بنابراین معرفت او گران بهاترین آگاهی هاست. بنابراین اینجانب در این رساله که با عنوان خداگرایی و خداشناسی در آئینه نهج البلاغه است بر آن شده ام که به موضوع شناخت خداوند از دیدگاه و منظر خانه زاد خدا بپردازدم، و برای این منظور به کتب معتبر و شرح ها و ترجمه های نهج البلاغه و تفاسیر قرآن کریم رجوع کردم. در این رساله به اثبات وجود خدا، آفرینش حکیمانه ی خداوند، ذکر نعمت های بی شمار خدا، سجده ی عمومی موجودات و صفات خداوند مانند: علم، قدرت، اراده، رحمت و ... پرداخته شده است و خواننده با این مطالب آشنا می شود. هدف این نوشته نزدیک کردن خوانندگان با معارف نهج البلاغه، شناساندن صفات خدا و ایجاد انگیزه ی خداگرایی و خداشناسی در افراد می باشد. هر چه در توصیف خداوند بگوییم، به اندازه ی نمی است از یمی و نمی توان او را توصیف کرد و شناخت. اما با مختصری که راجع به شناخت خداوند گفته شد، می توان فهمید که خالق ما چه وجودی عظیم و نامتناهی دارد و احساس ما در مقابل وجود غیر قابل توصیفی مانند پروردگار عالمیان چیزی جز عجز و ناتوانی نیست، در عین حال مفتخر به بندگی این وجود ذیجود بی پایان هستیم، اگر چه به کنه عظمت خداوندی و صفات و اسماء او پی نبردیم و نخواهیم برد، اما لااقل این را درک می کنیم که تنها و تنها چنین خدایی شایسته ی پرستش همه ی ذرات و موجودات عالم هستی است. آن چه که از مطالعه ی این رساله عاید خواننده ی محترم می گردد، علاوه بر همه ی این ها، این است که صفات خداوندی مانند: قدرت او، علم او، رحمت بی انتها و حکمت بالغه اش و ... او را از تمامی خدایان متصور در ذهن کوتاه و کوچک بشر ممتاز می کند، نه تنها مجموع ای صفات، بلکه فقط مطالعه و شناختی یکی از آن ها کافی است تا فرد را به این معرفت برساند که لااله الا الله.

تحقیقی که در پیش روی شماست ، در مورد وظایف مادر در تربیت فرزندان از دیدگاه علم ، قرآن و سنت در دوران بارداری می باشد . هدف از انجام این تحقیق آگاهی مادر از مسائل علمی ، بهداشتی ، اخلاقی و معنوی و .. است تا بتواند با اطلاعات کامل ،رشد مناسب برای جنین خود را تامین ساخته و در وضعیت خوب بارداری قرار داشته و بتواند به سلامت ، این دوران را به پایان برساند و فرزندی صالح و سالم به دنیا آورد . در اسلام تربیت اولاد از اهّم واجبات است . پدر و مادر مخصوصاً مادر دخالت موثر در سرنوشت کودک دارند نمی گوییم علّت اصلی هستند بلکه زمینه سازند . مادران خوب برای سعادت کودک زمینه سازند و مادران بی عفّت و بی تفاوت نیز در تربیت اولاد دخالت دارند . قرآن ، روایات ، احادیث و علوم ، هر یک در ورای یکدیگر سخنی از نقش موثر والدین مخصوصاَ مادر در سرنوشت کودکان دارند . افکار مادر ، پرهیزکار بودن و رعایت اصول بهداشتی و تغذیه مناسب و همه ی این ها زمینه ساز سعادت یا شقاوت فرزند هستند . نظر ما این نیست که اگر همه ی عوامل را رعایت کنید کودک حتماً سعادتمند می شود و اگر نکنید حتماً شقاوتمند می شود ، بر پدر و مادر واجب است ، مخصوصاً مادر که فرزند در رحم او پرورش می یابد که زمینه سعادت را فراهم آورد . تا بعد چه می شود آن بستگی به عنایت خداوند دارد ،کودک باید با اراده خویش آن زمینه را که توسط پدر و مادر فراهم شده به فعلیت برساند . لذا از خداوند متعال می خواهیم که به همه ی مادران و آن هایی که در آستانه ی مادر شدن هستند با آگاهی کامل به وظایف خود در این دوران بسیار مهم و حساس عمل کنند تا شاهد فرزندی صالح و سالم باشند .

آنچه بر کلیه مسائل حیاتی در زندگی انسان مقدم است تربیت فرزندانی شایسته، صالح، خادم اسلام و قرآن و در عین حال مفید به حال جامعه است و بر مادر لازم است راه و رسم تربیت فرزند را بداند تا بتواند وظیفه مقدس خود را به نحو احسن انجام داده و شایسته ترین خدمت را به خانواده و جامعه بنماید. نوشتار ذیل نقش و وظایف مادر در تربیت فرزندان از دیدگاه علم، قرآن، سنت را مورد بررسی قرار داده است. اهمیت تربیت کودک بر هیچ کس پوشیده نیست، چرا که حساس ترین و مهم ترین دوران زندگی، دوران کودکی است. و در اثر کوچکترین انحراف یا سهل انگاری ممکن است به شخصیت آینده کودک لطمه های غیر قابل جبرانی وارد گردد، مخصوصاً دوران سه ساله اول زندگی، بسیار حساس و با ارزش می باشد و در همین دوران ساده است که کودک شکل می گردد و شخصیت اخلاقی اجتماعی و دینی او پایه گذاری می شود و این خود نشان دهنده اهمیت تربیت در دوران کودکی می باشد که این دوران از دیدگاه علم از زما ن تولد تا یازده سالگی و از دیدگاه اسلام از زمان تولد تا هفت سالگی را در بر می گیرد. شیوه تحقیق توصیفی – کتابخانه ای است که جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع اصیل و مهمی مانند: کتابهای علمی در مورد موضوع تحقیق، قرآن و کتب تفسیر و نهج البلاغه و سخنان اهل بیت علیه السلام بوده است. در این پژوهش به سوالاتی از این قبیل پاسخ داده شده است که عبارتند از: 1-آیا از دیدگاه علم مادر نسبت به دوران شیرخوارگی کودک نقش و وظیفه ای دارد؟ 2- آیا از دیدگاه علم، نقش وظایف مادر در تربیت فرزندان تشویق و تنبیه آنها در دوران کودکی و الگو بودن مادر در کردار و رفتار است؟ 3- آیا از دیدگاه قرآن مادر نسبت به دوران شیرخوارگی کودک نقش و وظیفه ای دارد؟ 4- آیا از دیدگاه قرآن نقش و ظایف مادر در تربیت فرزندان و تشوق و تنبیه آنها در دوران کودکی و الگو بودن مادر در کردار و رفتار است؟ 5- آیا از دیدگاه سنت مادر نسبت به دوران شیرخوارگی کودک نقش و وظیفه ای دارد؟ 6- آیا از دیدگاه سنت نقش و وظایف مادر در تربیت فرزندان و تشویق و تنبیه آنها در دوران کودکی و الگو بودن مادر در کردار و رفتار است؟ 7- تعلیم و تربیت آدمی امری پیچیده، پردامنه و وقتگیر است و در بیان ضرورت آن همین بس که تحقق گوهر آدمی وابسته بدان است. مراقبتهایی که تحت عنوان تربیت در مورد کودک اعمال می شود شرط لازم رسیدن او به مرحله کمال است. مادر به عنوان اولین مربی کودک در تربیت و چگونگی رفتار های او مهمترین وظایف را دارا می باشد و بی توجهی و اهمال در این امر عواقب وخیمی را در زندگی کودک به وجود می آورد. 8-رفتار کودک عکس العملی به عوامل محیطی و خصوصاً نسبت به عملکرد والدینش می باشد، از این رو با توجه به ضروت و اهمیت این بحث، هدف کلی از این تحقیق دستیابی به مهمترین اطلاعات تربیتی در علم روان شناسی در مورد نقش و ظایف مادر در تربیت فرزدنان در دوران کودکی و همچنین جمع آوری اطلاعات از قرآن، کتب تفسیر، نهج البلاغه و سخنان گهربار اهل بیت علیه السلام در رابطه با موضوع تحقیق می باشد.

موضوع اصلی ما در این پژوهش نظم و انضباط از نظرگاه قرآن و سنت است. که مورد بررسی قرار می گیرد. اهمیت موضوع همین بس که خداوند این جهان را از روی حکمت و علم خلق کرده است. در بخش اول این مبحث در مورد برهان نظم در پروردگار صحبت می شود که : آیا جهان را آفریدگاری هست؟ آیا پهنه دور کردن هستی از مرزهای محدود و تنگ " مادی" فراتر می رود و .... و روشن است که اگر انسان قبول کند که جهان را آفریدگاری حکیم و علیم است و با هدفی خاص آفریده شده ونه تنها در هیئتی مادی کسب رضای الهی و قرب الهی را هدف تمامی تلاشهای خود قرار خواهد داد. و در برابر اگر قبول کند که جهان ماده ی بی شعور و بی هدف است و همه چیز در محدوده تولد و مرگ خلاصه می شود ، مسلما هدف دیگری دنبال خواهد کرد. و یکی از هزاران راهی که انسان را متوجه می سازد که آفریننده ای آگاه برای این جهان هست " برهان نظم " است. که در قرآن و روایات به آن توجه شده است. نظم و انضباط امری مهمی است که باید از همان بدو تولد به فرزندان آموزش داده شود و در مدرسه تکامل یابد. شاگرد باید در کلاس نظم و انضباط را رعایت نماید و معلم هم تا می تواند شاگرد را با لطف خاصی به نظم در کلاس عادت دهد. شهید ثانی ایجاد یک محیط آزاد را یکی از وظایف اساسی معلم می داند و در عین حال یادآور می شود که در عین آزادی در مجلس درس شاگرد باید به روح انضباط و رعایت جهات اخلاقی مقید باشد. برای شکل گیری رفتار مطلوب و ایجاد نظم در کودکان نیازهایی است که عبارتند از : الف : نیاز کودک به محبت والدین ب : نیاز کودک به احساس امنیت ج : نیاز کودک به آموزش و پذیرش تدریجی انضباط د : نیاز کودک به اینکه او را درک کرده و راهبریش کنند. ه : نیاز کودک به استقلال و آزادی عمل قرآن کریم حاوی برنامه ها و دستورات انسان ساز برای بندگان خدا و اجتماعات بشری در جهت نظم بخشیدن و سامان دادن به افکار ، اعتقادات و گفتار و کردارشان است. حضرت علی ( ع) می فرمایند : « ان فیه ما یأتی و الحدیث عن المافی و دواء دائکم و نظم ما بینکم» همانا در قرآن ، دانش آینده ، اخبار گذشته ، داوری درد شما و آیین نظم و انضباط میان شما نهفته است. و در جای دیگر می فرمایند : « اوصکما جمیع و لدی و اهلی و من بلغه کتابی بتقوی الله و نظم امرکم» شما و همه فرزندانم و هرکس که نامه ام به او رسد را ، به ترس از خدا و نظم در کارهایتان ، سفارش می کنم.

مؤلفه های حیات طیبه از منظر قرآن و سنت جهت آشنایی افراد با زندگی پاک و آرام و مورد پسند خداوند و الگوی پذیری از قرآن و احادیث معصومین علیه السلام موضوع مورد تحقیق در این رساله نام گرفته است . مراد از حیات طیبه همین حیات دنیوی است که مقارن با قناعت و رضا به قسمت خدای سبحان باشد ، زیرا چنین حیاتی پاکیزه ترین زندگی برای بشر است . حیات طیبه یعنی تحقق جامعه ای قرین با آرامش ، امنیت ، رفاه ، صلح ، محبت ، دوستی ، تعاون و مفاهیم سازنده ی انسانی و ... در رهگذر تشریح و تبیین حیات طیبه به موضوعاتی از جمله : نشانه های حیات طیبه در آئینه ی آیات و روایات و ادعیه معصومین ، آسیب شناسی حیات طیبه در آئینه ی آیات و روایات و ادعیه معصومین پرداخته شده و در فصل آخر هم گذری داشتیم بر زندگی اولیاء الهی که اسوه ی بشر برای رسیدن به سعادت و خوشبختی هستند . برای تشریح و توضیح این موضوعات فوق به تلاشی صورت گرفته که از منابع اصیلی و سرچشمه اصلی اسلام بهره گرفته شود لذا در مرحله ی اول به قرآن کریم پرداخته ایم و ذیل آیات مربوطه را با مراجعه به تفاسیر معتبر پی گرفته ایم بعد به کتاب های حدیثی معتبر از قبیل : اصول کافی ، بحار الانوار و ... مخصوصاً از ادعیه و مناجات های معصومین شاهد مثال آورده ایم که مطالب به روش کتابخانه ای ، خلاصه نویسی و نقل مستقیم جمع آوری شده است . و در آخر راه رسیدن به حیات طیبه را معرفی کرده ایم .

در این تحقیق به بررسی مهریه از دیدگاه آیات، رویایات، اجتهاد و قوانین روز پرداخته شده است. اهداف مورد نظر در انجام این تحقیق عبارتند از : بررسی و ارائه راهکارهای اجرایی و عملی، اطلاع رسانی و بالا بردن میزان آگاهی و بینش خانواده ها در جامعه به خصوص جوانان، در ابعاد مختلف مهریه و آشکار شدن چهره واقعی مهریه براساس نگرش اسلام و حذف هویت ساختگی آن که امروزه به صورت آداب، رسوم و چشم و هم چشمی های مختلف جلوه می کند. مهریه، بحثی است مورد مخاطب همگان، که دامنه آن به کل افراد در جامعه اسلامی و همچنین سایر جوامع و ادیان گوناگون که مهریه را در قالب های دیگری بیان می کنند، برمی گردد. لذا باید بخش بیشتری در تحقیق و پژوهش به آن اختصاص داده شود تا با توجه به نیاز جامعه ی امروز به خصوص جوانانی که در آستانه ی ازدواج قرار گرفته و آگاهی کافی در این زمینه ندارند، گام های اساسی و مهمی جهت اعتلای فرهنگ مهریه در جامعه بوجود آید. در تحقیق حاضر از منابع متنوع و فراوانی که شامل کتب فقهی ، حقوقی ، تاریخی ، روایی و تفاسیر می باشد استفاده نموده و اطلاعات را به روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی جمع آوری نموده ام و از واژگان کلیدی نظیر مهر، اجتهاد، تفویض استفاده شده است. در تنیجه اگر به صورت حقیقی مهریه از آیات قرآن و روایات معصومین ( ع) کشف و برداشت شود و در پیمودن این راه به بیراهه نرویم، نه تنها امری است دست و پاگیر و ساختگی تلقی نمی شود بلکه به عنوان امری لازم و ضروری در پیوند خانواده ها و عاملی در ایجاد عشق و محبت بین زوجین قلمداد می شود.

آنچه در این سیاهه، سمت تحقیق یافته و بر سند پژوهش نشسته است، بحثی پیرامون شکر است، در این پژوهش سعی بر آن شده تا به شکرانه چندین ساله که در خدمت بزرگان حوزه و در خانه زهرای اطهر سلام الله علیها بودم، من نیز شکر این نعمت را به جای آورم و مبحث شکر را از جنبه های مختلف مورد بررسی و تحقیق قرار دهم، موضوع تحقیق پایانی من مفهوم شکر نعمت در قرآن و سنت، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن می باشد و معنی آن عبارتست از: مفهوم یا معنی شکر نعمت در قرآن و سنت و آثار و پیامدهای آن هم به صورت فردی و هم به صورت اجتماعی، شکرگزاری جزء برترین اعمال انسانهاست و از آنجا که شکر زیاباترین انگیزه ی انسان برای بندگی حق می باشد خداوند متعال شکرگزاری را از وظایف اولیه ی انسان در برابر نعمتها قرار داد و پیامبران و ائمه علیهم السلام نیز بر انجام آن تأکید فراوان داشته اند و بنده هم به خاطر علاقه ی زیادی که به شکرگزاری دارم و همچنین به خاطر اهمیت و ارزش والای شکرگزاری تصمیم گرفتم این موضوع را برای تحقیقم انتخاب کنم. لازم به ذکر است که این تحقیق برای هر سنخی از جامعه مفید می باشد و شامل افراد خاصی نیست. هدفه از این تحقیق این بود که علاوه بر آگاه شدن علمی از شکر بتوانم خود را انسان شاکر احدیت نمایم و سعی کنم تا این صفت الهی در من تجلی کرده و من هم در این زمینه رشد بکن. شکر دارای ارزش و فضیلت بالایی است و به خاطر همین از منابع گسترده و معتبری استفاده شده و از آنجا که روش تحقیق به صورت روایی است بیشتر سعی شده از احادیث ائمه و آیات شریفه ی قرآن کمک گرفته شود. نتیجه ای که بعد از مطالعه ی این تحقیق به دست می آید علاوه بر آگاهی بیشتر در زمینه ی شکر یا آثار مثبت شکرگزاری و آثار سوء کفران که هلاکت و شقاوت را به همراه دارد آشنا می شویم.

خداوند انسان را خلق نموده و او ار اشرف مخلوقات قرار داده تا به این وسیله اطاعت پروردگار را بکند؛ اطاعتی که در خور شأن خداوند باشد. در میان تمام عباداتی که برای انسان مقرر شده، واژه اخلاص گلچین شده و قبولی اعمال را منوط به آن کرده اند. حال ببینیم اخلاص چیست؟ برای اخلاص تعاریف متعددی را حکما و عرفا بیان نموه اند که معنای اصلی آن، خالص کردن عبادت از هر گونه شرک و ریا نسبت به خداوند می باشد بعد از این به بیان حقیقت اخلاص، اهمیت و فضیلت اخلاص اشاره می کنم و مراتبی را که برای اخلاص بیان نموده اند بررسی می نمائیم. از جمله این مراتب می توان به عبادت دوستداران خدا، عبادت عارفان خدا، عبادت طالبان ثواب و خائفان از عقاب الهی اشاره کرد. با کمی دقت، از این مطالب فهمیده می شود که گونه های مختلف اخلاص در هر یک از این مراتب نسبت به شدت و ضعف آن وجود دارد و خلوص کامل از مختصات اولیاء الهی است و عامه مردم شاید مرتبه ای از مراتب اخلاص را دارا باشند. هر یک از قرآن، نهج البلاغه و روایات، دیدگاه مختلفی نسبت به اخلاص دارند که قرآن بندگان مخلص را معرفی می کند و فرق مخلص با مخلص را بیان می نماید. در نهج البلاغه حضرت علی ( ع) ضمن خطبه، نامه های گوناگون به نقش اخلاص در زندگی اشاره می کند. در روایات گوناگون نیز به نشانه های اخلاص، اسباب و عوامل خلوص، آثار و فوائد آن اشاره می شود. بعد از بیان دیدگاهها به آثار و پیامدهای اخلاص تحت عنوان درجات اخلاص، کمال اخلاص، آثار اخلاص در فرد و جامعه و آفات اخلاص اشاره می شود. مبحث بعد از این رابطه اخلاص با فکر و عمل است و در این عنوان تأکید فراوان بر اخلاص پس از عمل شده است. در آخر به چند نمونه از موارد اخلاص ائمه معصومین علیه السلام خصوصاً حضرت علی ( ع) می پردریم و الگوی کامل اخلاص را معرفی می نمائیم. اهمیت موضع مورد بحث چنان است که خداوند در قرآن کریم به کرات به آن تأکید نموده و نیز حضرت رسول ( ص) و ائمه معصومین علیهم السلام نیز اخبار و روایات زیادی را در رابطه با اخلاص بیان کرده اند و حقیر تنها به عنوان یادآوری گوشه ای از بیانات این بزرگان را گردآوری نموده و به ساحت مقدس بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه تقدیم می نمایم باشد که مورد قبول واقع شود. دامنه تحقیق به حدی است که از منابع معتبر گسترده و گوناگون با وجود موانع مختلف استفاده کرده و موفق هم بوده اند. واژگان کلیدی اخلاص: خالص کردن، ویژه کردن، بی آمیغ گردانیدن خالص: بی آلایش، بی غش، ناب، بی آمیغ خلوص: خالص شدن، بی آلایش بودن، سادگی، یکدلی مخلص، خالص از غش، بی ریا، صمیم بی ریا مخلص: خالص شده مخلصین: خالص شده ها، کسانی هستند که مدارج اولیه کمال را به خوبی پیموده و به مقام عصمت نائل شده و از ولایت شیطان و نفس اماره بیرون رفته و در وادی ولایت الله گام بر می دارند.