جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بهشت کانون رحمت الهی در قیامت است جایی که انواع نعمت های مادی و معنوی مهیا ست و غم و اندوه در آن وجود ندارد. با توجه به اعمال و رفتارهای متفاوت انسان ها هر کس در درجه ای از بهشت قرار می گیرد. جنت عدن و فردوس بر سایر باغ های بهشت امتیاز دارد. بهشت دارای هشت در است که باب الرحمه، باب الصبر، باب الشکر، باب البلاء، باب الاعظم، باب المعروف، باب الریان از درهای بهشت می باشند. درهای بهشت به سخنان پند آموزی زینت یافته اند که دانستن و عمل کردن به آن راه گشای زندگی دنیا و آخرت انسان می باشد. قصر هایی که بهشتیان در آن ساکنند از طلا، نقره و یاقوت ساخته شده است و تمامی امکانات در آن جا برایشان فراهم است. خدمت کاران با طبق ها و کوزه های طلا اطراف اهل بهشت آماده پذیرایی هستند. نهر ها، درختان و پرندگان نغمه سرایی می کنند. میوه ی درختان دائمی است و درون یک میوه طعم و رنگ صد نوع میوه ی دنیا وجود دارد. از جمله میوه های بهشتی می توان به انار، انگور و خرما اشاره کرد. در بهشت نعمت های معنوی از نعمت های مادی برترند. دور بودن از کینه و حسد، وجود آرامش، امنیت، سلامتی، رسیدن به حقایق و معارف الهی، جاودانگی و.... نمونه ای از نعمت های معنوی می باشند. کلید ها و اسباب ورود به بهشت بسیارند. احسان به پدر و مادر، حسن خلق، عفو و گذشت، اخلاص و حب اهل بیت(ع) نمونه هایی از اسباب ورود به بهشت هستند. همچنین از دروغ، ریا، قطع رحم، دشمنی با اهل بیت(ع)،ظلم و سخن چینی به عنوان موانع ورود به بهشت یاد شده است. معرفی بهشت و آگاهی از صفات بهشتیان یقین افراد را به حقانیت مرگ و برانگیخته شدن در قیامت و حقانیت بهشت و دوزخ بیشتر می کند. لذا هر چه شناخت انسان نسبت به عالم آخرت و پاداش و جزاء بیشتر باشد با یقین بیشتری به حساب و کتاب و ثواب و عقاب در زندگی خود می پردازد و طبعاً ظلم و جنایت ها، قتل و غارت ها، ویرانگری و بی عدالتی ها و تجاوز به حقوق دیگران پایان یافته و دنیا به صورت مدینه فاضله و نمونه بهشت اخروی در خواهد آمد.

موضوع تحقیقی که در پیش رو دارید « جایگاه شادی در اسلام» می باشد.شادی و نشاط از جمله نیازهای فطری و طبیعی انسان می باشد که به زندگی انسان معنا می بخشد و سبب تجدید قوا برای ادامه ی حرکت تکاملی او می باشد. از آن جایی که اسلام جامع ترین و غنی ترین مکتب آسمانی است که به نیازها و رفتارهای انسان از منظر بالایی نگریسته است و برای رشد و تکامل او بایدها و نباید هایی وضع کرده است ؛ شکی نیست که به این نیاز مهم و اساسی توجه خاصی کرده است. قرآن وسنت که از مهم ترین منابع دستورات اسلام می باشند، بر این حقیقت تاکید کرده اند. به طوری که در قرآن تنها واژه ی « فرح» که یکی از واژه های شادی در قرآن است به صورت های مختلف 25 بار تکرار شده است. به این وسیله از شادی های ناپسند نظیر تمسخر دیگران، شادبودن بر مکتب و ایدئولوژی باطل و ... نهی کرده است و از مومنان خواسته است که تنها به فضل و رحمت خدا شاد باشند که این خود موجب برخوردای آن ها از شادمانی روز واپسین خواهد بود که بهره مندی از نعمت های بهشتی و رضایت پروردگار سرآمد این شادی است. هم چنین امامان معصوم ( ع) در دستورهای آسمانی خود از شادی و نشاط و ابراز آن به صورت های مختلف یاد گرده اند که در مواردی آن را ستوده اند و در مواردی چون شادی بر لغزش های دیگران یا شادی بر گناه از آن نهی کرده اند و از جمله راه رسیدن به شادمانی جاودان را ارتباط با پروردگار و انجام کارهای خیر دانسته اند. از دیدن کارهای خوب شیعیان و شاد کردن قلوب مومنین و ... . شاد می شدند و برای روزهای عید و شادی به پیروان خود برنامه های خاصی چون پوشیدن لباس های پاکیزه و عطر زدن و تبریک گفتن و ... توصیه می کردند. و از آن جایی که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی ( مادی و معنوی) می باشد، می توان شادی ها را به دو دسته ی مادی و معنوی تقسیم کرد که عواملی چون ایمان به خدا، خودشناسی ، واقع نگری و ... . در شادی معنوی و موجباتی چون ثروت، خنده، موسیقی و ... در شادی مادی نقش دارند. و چون بعد روحانی انسان از بعد جسمانی او برتر ومهم تر است، از این رو اسلام برآن دسته از موجبات شادی که در راستای تکامل بعد معنوی انسان نیستند، تایید نکرده است. پس از آن جایی که اسلام لوازم رسیدن به شادمانی حقیقی را مشخص کرده است، لازمه ی شادابی دین داری است. به عبارت دیگر شخصی که دین دار و مومن واقعی است، از نشاط و شادابی و حرکت برخوردار می باشد و به شادی حقیقی یعنی به سعادت و کمال رسیده است. همچنین کلید واژه های این بحث عبارتند از: «دین»، « شادی».

انسان به طور طبیعی تأثیر پذیر و تأثیرگذار است و ناخواسته از محیط و دیگران تأثیر می پذیرد پس اگر در مصداق دچار اشتباه شد از مسیر حرکت صحیح منحرف خواهد شد و چه زیانی از این بدتر که انسان پشت به هدف حرکت کند و روز به روز از مسیر اصلی اش دورتر گردد. از این رو لازم است انسان مصادیق دوستی و دشمنی را بشناسد تا دوستی نثار دوست و دشمنی نثار دشمن گردد و تبری از دشمنان و تولی نسبت به دوستان صورت پذیرد. در اسلام دو اصل اساسی و محوری به نام « تولّی و تبرّی» یا « حُبُّ فِی اللهِ وَ بُغضُ فِی اللهِ» داریم که هر دو در واقع یک حقیقتند. بر اساس این دو اصل ما موظفیم دوستان خدا را دوست و دشمنان او را دشمن بداریم و پیشوایان بزرگ اسلام و امامان معصوم ( علیهم السلام) را در زندگی اسوه و الگوی خویش قرار دهیم. در اسلام محور جاذبه و دافعه، دوستی و دشمنی خداوند متعال است نه هوی نفس، بدون شک دوستی و ارتباط با کسانی که دچار بیماری های اعتقادی، اخلاقی و عملی هستند روح انسان را تیره و کدر می سازد و هیچ منطقی چنین ارتباطی را نمی پذیرد. در اسلام این گونه نیست که مسلمان با غیر مسلمان هیچ گونه رابطه ای نداشته باشد چرا که اسلام دینی جهانی و همگانی است و به گروه خاصی اختصاص ندارد بلکه معتقد است روابط باید حد و مرز مشخصی داشته باشد و از چهار چوب قانون تجاوز نکند چرا که نفوذ بیگانگان در جامعه کیان اسلام و مسلمین را به خطر می اندازد. پس حفظ مرزهای اعتقادی به مراتب از مرزهای جغرافیایی مهم تر است و حفظ آن بر همگان واجب است. آن چه باعث تبعیت است محبت است و لازمه ی محبت معرفت است. دوستی و پیروی از اهل بیت عصمت و طهارت سرمایه ی بزرگی است که وقتی بر معصیت و گناه هم وارد شود آن را تبدیل به حسنات و خوبی ها می سازد، البته این زمانی است که انسان از روی غفلت و نا آگاهی مرتکب لغزش و آلودگی شده باشد و تصمیم بر ترک آن داشته باشد. بر اساس آیات دوستی های ناشایست موجب دنباله روی های ناروا می گردد و به دنبال آن پذیرش ولایت های ناحق و ناروا خواهد بود. اعمال انسان بدون داشتن محبت اهل بیت(ع) دارای ارزش نبوده و آن چه به اعمال انسان بها می دهد و آن را ارزشمند می سازد، محبت و ولایت اولیا الله است. همچنین کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: حب، بغض، تولی و تبری.

موضوع این رساله بررسی ابعاد معراج پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) در قرآن و روایات میباشد. معراج بر وزن مفعال، اسم آلت یعنی آلت صعود و عروج می باشد. در قرآن جریان معراج در دو سوره اسراء و نجم به طورآشکار بیان شده است و از صحابه پیامبر هم حدود بیست و سه نفر مساله معراج را خبر داده اند که این مساله در اکثر مسلمین از عام و خاص و شیعه و سنی مورد قبول واقع شده است . هدف از گردآوری این مقاله پاسخ گویی به شبهات مربوط به معراج می باشد. در این تحقیق معراج از دید علمی، مسائل عجیب آسمان ها ، تاریخ ، دفعات ، مبدا ، مرکب و هدف معراج بررسی شده است.

در این مجموعه، نقش و کارکرد های خانواده در تربیت کودک از دیدگاه اسلام را بررسی نموده ام. هدف اصلی از انتخاب این موضوع، آشنایی با وظایف والدین در تربیت دینی کودک و تأکید بر آن است. آگاهی از خصوصیّات کودک و اصول تربیت، ضمن این که مسیر رشد کودک را هموار می سازد و قدرت مقابله با مشکلات را هم در والدین و هم در کودکان افزایش می دهد؛ توقّعات پدر و مادر از فرزندان را در جهتی منطقی و صحیح قرار می دهد. تربیت کودک هرچند در ظاهر از هنگام تولّد او آغاز می شود، امّا با در نظر گرفتن تأثیر جنبه های وراثتی این امر سال ها قبل از تولّد او شروع می شود، حدّاقل زمانی که می توان برای آن در نظر گرفت از زمان انتخاب همسر است. از این رو، اسلام اجازه نمی دهد که فرد مسلمان با هر کسی تشکیل خانواده دهد. بلکه هر فردی باید با بررسی ها و مراقبت های لازم درباره ی صفات و خصوصیّات همسر آینده ی خود تا حدود زیادی از مشکلاتی که ممکن است بعدها در این زمینه رخ دهد، جلوگیری کند. از سوی دیگر، اسلام برای پرورش نسلی پاک و صالح بعد از انتخاب همسر، جوانب گوناگونی را در امر ازدواج تذکر داده که آداب آمیزش با همسر از جمله ی این جوانب محسوب می شود. با انتقال نطفه، کار پدر در جنبه وراثتی پایان می یابد، ولی مادر تا نُه ماه دیگر و حتّی بعد از تولّد تا هنگام شیر دادن به کودک، با وی رابطه ی خونی و وراثتی دارد. به همین خاطر، دین اسلام برای سعادت جسمی و روحی جنین، برنامه های ساده ای قرار داده است. لذا، مادر باید از هنگامی که کودک در رحم وی قرار دارد، سعی کند این برنامه ها را به کار ببندد و از هم اکنون به فکر آینده ی او باشد. دوران کودکی، دوران بسیار حسّاسی است و بخش زیادی از پایه های شخصیّتی، اخلاقی و رفتاری فرد در این دوران شکل می گیرد. اگر از این فرصت استفاده نشود و کودک ساخته و پرداخته نگردد، دیگر در دوران جوانی و بزرگسالی تربیت و اصلاح اخلاق و رفتار او بسیار مشکل و ناپایدار خواهد بود. کودک نیازمندی های گوناگونی دارد که والدین باید برای حفظ و سلامت جسم و روان وی و دستیابی به اخلاق و رفتار درست در وی، آنها را شناسایی کنند و در صدد ارضا و رفع آنها بر آیند. البتّه آنها باید گاهی اوقات به کودک فرصت دهند که با سختی ها و مشکلات روبرو شود تا قدر سلامتی و عافیت را بداند. تربیت کودک، ابعاد گوناگونی دارد، که تربیت جسمی، جنسی، معنوی و اجتماعی از جمله ی این ابعاد محسوب می شود. تشویق و تنبیه به عنوان دو ابزار مهم در تربیت اسلامی شناخته شده اند.امّا این مطلب را باید دانست که تنبیه آخرین ابزار تربیت است؛ نه اوّلین ابزار. از این رو، هنگامی به کار می رود، که اصلاح کودک از راه های دیگر امکان پذیر نباشد. نتیجه این که، والدین به عنوان اوّلین و مهم ترین عاملان تربیت کودک، وظیفه ی سنگینی را در امر پرورش و رشد شخصیّت او بر عهده دارند. در صورت کوتاهی یا تربیت منفی و غلط در قبال فرزندان خود و از همه بیشتر در پیشگاه خداوند متعال مسؤول هستند.

موضوع این تحقیق اهمیت توکّل به خدا در قرآن و سنت، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن می باشد و هدف از آن شناختن توکل به عنوان یکی از موضوعات مهم اخلاقی است که در زندگی افراد تأثیر بسزایی دارد و کسانی که متوکّل حقیقی هستند و در تمام مراحل زندگی به خداوند توکل و اعتماد داشته و نسبت به تمام مقدرات الهی راضی هستند خداوند کفایت تمام امور آنها را می کند به این معنا که او مکلف انجام نیازمندیهای بندگانش است. از آن جایی که انسان یک موجود متفکر و منطقی است دوست دارد حقیقت را شناخته و آن را دریابد، به توکل علم پیدا کند علم هم چون حرکت و تکاپو است خستگی هم دارد و مستلزم تلاش و فعالیت می باشد. توکل کردن بر خدا برای انسان متوکّل کافی نیست باید با کار و تلاش از تمام اسباب و عوامل طبیعی که خداوند قرار داده است استفاده کرده چون این عمل؛ با روح توکل سازگار است و روش پیامبر ( ص) این بود که برای پیشبرد اهدافش از هر فرصت، تاکتیک مثبت و انواع وسایل و اسباب ظاهری غفلت نمی نمود در حالی که به اذن باریتعالی اختیار تام امور در دست او بود. موضوع توکل از همان صدر اسلام مطرح بوده و تمام پیامبران الهی و انبیاء در زندگی به این موضوع توجه ویژه داشتند. توکل کردن هم باید تنها به او باشد نه دیگری و یا اینکه شریکی هم در توکل کردن به خدا بگیریم یعنی به او هم اعتماد کنیم این نوع توکل کردن مفید نیست و قابل قبول خداوند نمی باشد و خداوند مارا به او وا می گذارد. توکّل آثار فردی و اجتماعی زیادی از جمله سبب تقرب خداوند، نیرومندی نفس و روح، مایه ی آرماش، شجاعت، فرار شیطان از متوکّلان را به دنبال دارد در نتیجه تحصیل توکّل امری واجب بوده که اگر کسی اعتنا نکند ترک واجب کرده است. در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده و سعی شده که تنها از کتابهای مرجع استفاده شود تا بدین وسیله از پختگی لازم برخوردار بوده تا بتواند برای خواننده مثمر ثمر واقع شود. تحقیق حاضر درصدد شناسایی یکی از آن عواملی است که می تواند در تقویت و تربیت دینی آینده سازان جامعه و حتی جهان تأثیر داشته باشد مورد بررسی قرار گرفته امید است که مفید واقع شود. ان شاء الله روزی برسد که همه ما در این راه گام برداریم و با توکل بر خداوند امور خود را پیش برده و نتیجه کار خود را به خدا واگذاریم و عقیده مان بر این باشد که آنچه به ما می رسد خیر است و خداوند بدی ما را نمی خواهد و هنگامی که به خواسته خویش نرسیم بنا را بر این می گذاریم که مصلحت نبود و حکمت الهی نیز اقتضا نکرده است. واژگان کلیدی: 1- توکل- 2- خدا 3- سنت 4- آثار 5- اجتماعی 6- کفایت

واژه حجاب هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حاجب ، امّا بیشتر به معنی پرده استعمال می شود و از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده وسیله ی پوشش است . میل به پوشیدگی و حجاب ریشه در فطرت آدمی دارد. زیرا هر خواسته وگرایشی که آدمی را در مسیر رسیدن به قرب الهی یاری رساند ،گرایشی فطری است،وحجاب گرایی بی تردید از چنین ویژگی برخودار است. یکی از فلسفه های مهّم تشریع این حکم الهی وتعیین حدود وضوابط برای آن ،پیشگیری از بروز بسیاری از زیان های روانی وجسمی ،اجتماعی ،اقتصادی ،اخلاقی و... است ،که در اثر برهنگی وبی حجابی دامن گیر فرد وجامعه می شود. مجموعه حاضر ،بر آن است تا با بررسی آیات قرآنی،روایات اهل بیت عَلَیْهِ السَّلام به بیان فلسفه و ضرورت های پوشش وهم چنین تذکر اثرات زیان بار عدم رعایت این حکم بپردازد، تاتلنگری باشد برای آن ها که از روی غفلت و نادانی در رعایت این قانون الهی سستی واهمال می کنند. واژگان کلیدی : حجاب ،پوشش ، لباس ، بی حجابی، عفّت ، فساد

این تحقیق با موضوع شیوه های مبارزه ی پیامبر اکرم(ص)با مفاسد اجتماعی تدوین شده است. جزیره العرب قبل از اسلام و بعثت پیامبر(ص) از وضعیت بسیار اسفناک و نابسامانی برخوردار بود و مردم در گمراهی ها و اوهام باطل غوطه ور بودند و هیچ اثری از روشنی و هدایت و نیکی در آن سرزمین به چشم نمی خورد.مردم آن بر اثر بدآموزی ها و خرافات و افسانه های واهی و بی پایه به صورت مردمی وحشی، یغماگر و مفسده جو شده بودند و در لجنزاری از فساد و تباهی می زیستند تا این که نور اسلام چون خورشیدی بر این سرزمین و تمام جهان تابیدن گرفت و خداوند به وسیله ی پیامبرش حضرت محمد(ص) مردم را از تیرگی ها و غل و زنجیر رهایی بخشید. پیامبر بزرگوار اسلام(ص) در تمام طول زندگی، چه کودکی و چه نوجوانی و چه پس از بعثت با روش های گوناگون به مبارزه با مفاسد پرداخت. در کودکی بیزاری خود را از بت و بت پرستی اعلام کرد و ندای توحید سر داد. در نوجوانی و جوانی با حمایت از محرومان، فقرا و مظلومان و مبارزه با ظلم و شرک و بت پرستی به این راه طاقت فرسا ادامه داد. بعد از بعثت با تربیت و پرورش انسان های موحّد و پاک و دعوت آن ها به آیین اسلام زمینه ی گسترش اسلام را در بین مردم فراهم ساخت، آن حضرت همچنین پیمان هایی با گروه های مختلف مخالف اسلام منعقد کردند که در پیشرفت و گسترش دین اسلام تأثیرات بسزایی داشت. بعد از هجرت نیز با ساخت مسجد و تشکیل حکومت دینی در مدینه گام بزرگی در ایجاد وحدت و مبارزه با تفرقه برداشت.آن حضرت به طور جدی به مبارزه با جهل و نادانی،خرافات، سنت های جاهلی، فقر و مفاسد فرهنگی، اخلاقی و اقتصادی پرداخت و به این ترتیب در جهت اصلاح جامعه و هدایت مردم حرکت کرد و توانست از آن محیط تیره و تا و پر از فساد و گناه با انسان های یغماگر و بت پرست، سرزمینی متّحد و یکپارچه با مردمی موحّد، مهربان و وفادار بسازد که دین اسلام را در سراسر جهان بگسترانند و این میسّر نبود مگر با نیروی عظیم و قدرت بی نظیر الهی که خداوند در دستان پر توان رسول بزرگوارش قرار داده بود و او را در این راه سخت و طاقت فرسا یاری نمود تا با خُلق عظیمش مردم را به دین مبین اسلام فرا خواند و معجزه ای بزرگ بیافریند. همچنین کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: «مفاسد» و « اجتماعی».

در این مجموعه سیره ی اخلاقی اجتماعی پیامبر(ص) مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف اصلی از پرداختن به این موضوع، نشر و نهادینه سازی سیره ی پیامبر اکرم(ص) در جامعه و الگوگیری از آن حضرت در برخورد ها و رفتارهای اجتماعی است. در همین راستا بر نویسندگان و محققین است که با تحقیق و پژوهش در زندگانی پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین ( ع) زندگی این بزرگواران را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهند و تصویر زندگی نامه ی سراسر افتخار آنان را بسان تابلویی در دیدگاه و منظر تشنگان کمال و پویندگان راه سعادت و فلاح نمایان سازند. لذا از مؤثرترین و کار آمدترین شیوه های تربیتی قرآن کریم را ارائه ی الگوهای شایسته و تأکید و پیروی از ایشان می بینیم. برجسته ترین، جامع ترین و کامل ترین این الگوها چه از گذشتگان و نیز در آیندگان وجود مبارک رسول خدا(ص) است که مظهر خلق عظیم است. پیامبر(ص) چهره ای گشاده داشت. به هر کس می رسید سلام می کرد. د دست دادن آن قدر صبر می کرد که طرف مقابل دستش را بکشد. از اصحاب تفقد و احوال پرسی می کرد. به عیادت بیماران و تشییع جنازه می رفت. وفای به عهد، صدق و راستی، امانت و محبت از ویژگی های او بود. مردم دار و اهل مدارا بود. مهمان را بسیار احترام می کرد و از او کار نمی کشید. با خانواده ( همسران و فرزندان) بسیار خوش رفتار بود. بهترین فرد برای اقوام و خویشان خود بود. با مردم پر نشاط و متبسم بود. غم و اندوه خود را پنهان نگه می داشت. با زیر دستان مهربان و نرم خود بود. خشن، فحاش و عیب جو نبود. کسی را زیاد مدح نمی کرد.با تهی دستان همنشین و با بی نوایان هم غذامی شد.سخی ترین مردم بود اما اسراف نمی کرد. با کودکان با کمال ملاطفت و مانند خودشان برخورد می کرد. به خواسته های کودکان و جوانان بسیار اهمیت می داد. افراد پشیمان و گناهکار را عفو می کرد و برایشان از خداوند طلب آمرزش می نمود. با اسرا مهربان بود، نسبت به منافقان در رفتار قاطع و انقلابی بود. با خرافات و بدعت گذاری به شدت مبارزه می کرد و مسیر فکر بشر را از خرافه پرستی به طرف تعقل و استدلال هدایت می نمود. با آداب و رسوم زمان جاهلیت سرسختانه مبارزه می کرد، حتی اگر او را ز رسیدن به هدف عقب می انداخت. در تبلیغ و گسترش اسلام بسیار تلاش می کرد. از این رو با قبول اسلام از سوی قبایل عرب، آنان اختلاف را کنار گذاشتند و حکومت نیرومندی تشکیل دادند، به طوری که ملت های جهان در مقابلشان خاضع شدند و اسلام به سراسر جهان راه یافت. و در بهترین کلام پیامبر(ص) قرآن مجسم و آیات عینیت یافته ی کلام خداوند بود.

بی شک بحث های اخلاقی و آداب معاشرتی از زمانی که انسان گام بر روی زمین گذارد آغاز شد. زیرا ما معتقدیم حضرت آدام که پیامبر خدا بود، نه تنها فرزندانش را با دستورات اخلاقی و اجتماعی آشنا ساخت، بلکه خداوند از همان زمانی که او را آفرید و ساکن بهشت ساخت مسائل اخلاقی و آداب معاشرت اجتماعی را با اموار و نواهی اش به او آموخت. سایر پیامبران الهی یکی پس از دیگری به تهذیب نفوس و تکمیل اخلاق که خمیر مایه ی سعادت انسان ها است پرداختند . بزرگ ترین معلم اخلاق و ادب پیامبر اسلام ( ص) بود که با شعار « انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق » مبعوث شد و خداوند درباره ی او فرموده است « و انک لعلی خلق عظیم» اخلاق تو بسیار عظیم و شایسته است. و انسانی است که از ولادت تا بعثت و از بعثت تا هجرت ، و از هجرت تا رحلت وجود عزیز و نازنینش با خیر و برکت و لطف و رأفت همراه بود و با نور هدایت اش ، انسان را به راه رهایی و سعادت ابدی راهنمایی کرده است . بعد از پیامبر امامان معصوم ( علیهم السلام) به گواهی روایات اخلاقی گسترده ای که از آنان نقل شده ، بزرگ ترین معلمان اخلاق بودند و در مکتب آنان مردان برجسته ای که هر کدام از آن ها را می توان یکی از معلمان عصر خود شمرد ، پرورش یافتند . زندگانی و آداب معاشرت اجتماعی پیشوایان معصوم ( علیهم السلام)و یاران با فضیلت آنان ، گواه روشنی بر موقعیت اخلاقی و فضایل آن ها می باشد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست این که : بعضی ها بین واژه ی اخلاق و آداب تفاوت قائل شدند و بعضی آن را مترادف هم گرفتند . « اخلاق» صفت نفسانی است امّا ادب صفت رفتار است اخلاق در واقع همان ملکات راسخه در روح و در حقیقت وصفی از اوصاف روح است اما آداب عبارت است از هیأت های زیبا و مختلفی که اعمال صادره ی از آدمی به آن متصف می گردد . در واقع آداب ناشی از اخلاق است و پایه ی ادب ، عقیده و اخلاص انسان است و آداب ناشی از اخلاق و اخلاق زاییده ی مقتضیات اجتماع است. در واقع آداب و رسوم هر اجتماعی به منزله ی افکار و خصوصیات اخلاقی آن اجتماع است ما حسب گستردگی مطلب ، گزینه ی آداب معاشرت را از دیدگاه پیامبر اعظم r بررسی می کنیم . پیامبر ( ص) که در قرآن در مورد ایشان این طور سخن گفته: « فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک» به لطف خدا تو با مردم نرمش داشتی و اگر آدمی تندخو و خشن بودی مردم از گرد تو پراکنده می شدند . اخلاق ایشان طوری بود که به کوچک ترها رحم می کرد و به بزرگ ترها احترام می گذاشت ، یتیم را خشنود می کرد و پناه می داد، به فقیران و مسکینان نیکی و احسان می کرد، حتّی به حیوانات نیز رحم می نمود . پیامبر ( ص) با وجود آن که مقام شکوه مند رسالت و سرپرستی را دارا بود ولی زندگی و معاشرت او در اجتماع آن چنان ساده و بی پیرایه بود که اگر در میان جمعی می ننشست ، فرد ناشناس مجبور بود بپرسد : کدام یک از شما محمّد(ص) است . دنیا او را مغرور نکرد. چنین شخصی، سیره و روش اش جاده ی روشنی است که ما را تا جاده ی خوشبختی می برد و امتداد این جاده،فرزندان حضرت رسول ( ص) از امیر مؤمنان ( ع) و فاطمه زهرا ( سلام الله علیها) تا وجود مقدس صاحب الزمان، حضرت مهدی(عج) است که همان تفسیر و تفصیل سیره پیامبر است . در واقع همان سخن نورانی امام کاظم ( ع) که فرمود : « اوّلنا محمّد ، آخرنا محمّد ، اوسطنا محمّد و کلّنا محمّد » یعنی همه ی ما محمّد هستیم؛اشاره به این دارد که امامان معصوم ( علیهم السلام ) آیینه داران جمال خاتم انبیاء هستند و هر یک به اقتضای زمان ، مکان و وضعیت خود سیره پیامبر را پیش روی جهان بشری نمایانده اند و چون مجال نیست ، به طور اختصار سیره ی پیامبر ( ص) را در بعد آداب معاشرت اجتماعی مورد بررسی قرار دادیم. ان شاءالله این تحقیق گامی مؤثر در رشد و تعالی آداب معاشرت اجتماعی ما باشد .