جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق حاضر با هدف طراحی مدل مفهومی عوامل مؤثر بر تقویت خودکنترلی در منابع انسانی سازمان‌ها مبتنی بر آموزه‌های قرآنی انجام شد. برای این منظور، از نظریه‌پردازی داده‌بنیاد که نوعی راهبرد تحقیق کیفی می‌باشد، استفاده شد. با طی مراحل فرایند نظریه‌پردازی داده‌بنیاد شامل کدگذاری‌های باز، محوری و انتخابی، 465 کد، 105 مفهوم و 20 مقوله شناسایی شد که از طریق کدگذاری‌های مذکور، به ترتیب کدها به مفاهیم و مفاهیم به مقوله‌ها تبدیل شدند و در نهایت با برقراری پیوند بین مقوله‌ها، مدل مفهومی تحقیق، تدوین و ارائه شد؛ مدلی که سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از آن، خودکنترلی در منابع انسانی خود را تقویت نموده و به این ترتیب، هزینه‌های مربوط به ایجاد و نگهداری نظام‌های کنترل خارجی را صرف توسعه منابع انسانی نموده و سلامت اداری در محیط کار را با کمترین هزینه بهبود بخشند.

قرآن‌پژوهی یکی از دیرینه‌ترین حوزه‌های پژوهشی در اسلام است. اندیشمندان با گرایش‌های خاص خود به واکاوی قرآن پرداخته‌اند. تحلیل مبانی اندیشمندان جهت ارائه درک صحیح مواضع ایشان، ضروری و راهگشا خواهد بود. در این میان، رویکرد حدیث‌محوری به مفاهیم قرآنی نیز قدمت زیادی دارد. البانی از محدثان معاصر با همین رویکرد سراغ قرآن رفته و آثاری از خود بر جای گذاشته است. مبانی ایشان عبارت‌اند از: عدم جواز کمترین ترجیح آیات بر روایات، تبیین قرآن توسط سنت به‌معنای سیطره سنت، عدم جواز تفکیک عقاید از احکام و لزوم تبعیت از فهم سلف صالح. ایراداتی بر مبانی البانی وارد است، از جمله: وجود تفاوت و تمایز در بین آیات، ضعف استدلال، تعمیم جزء به کل و تناقض‌گویی. این مقاله در صدد واکاوی حدیث‌محوری در آثار البانی که بر فهم قرآن اثر سوء گذاشته، می‌باشد. روش پژوهشی در این تحقیق، کیفی از نوع توصیفی ـ تحلیلی است.

هدف از این نوشتار، آسیب‌شناسی کتاب‌های نوشته شده در موضوع اخلاق قرآنی از منظر سازمان‌دهی و نظام‌مندسازی آن و ارائه مدلی جدید برای نظام اخلاقی قرآن است. بدین منظور، با توجه به ضرورت نظام‌مندسازی معارف اخلاقی قرآن و آسیب‌هایی که در این زمینه در کتاب‌های موجود دیده می‌شود، به روش توصیفی تحلیلی، برخی از مهم‌ترین کتاب‌های مرتبط با اخلاق قرآنی ارزیابی شده و نقدهایی به لحاظ شکلی و محتوایی صورت گرفته است. سپس با معرفی نظام اخلاقی قرآن در قالب یک نظام مخروطی و هرمی شکل، ساختاری نظام‌مند مشتمل بر مبانی اخلاق، اصول اخلاق و اهداف اخلاق پیشنهاد و امتیازات مدل پیشنهادی تشریح شده است.

بیشتر مفسران تنها به مدنی بودن سوره حجرات تصریح کرده و این سوره را فاقد قراین لازم برای تاریخ‌گذاری دانسته‌اند. اما با توجه به سوره‌های قبل و بعد این سوره در روایات ترتیب نزول، زمان نزول سوره حجرات به‌طور تقریبی به اوایل سال ششم هجری باز می‌گردد. در حالی که تتبع در روایات سبب نزولِ ذیل سوره حجرات و گزارش مورخان از وقایع پس از فتح مکه، نشانگر نزول این سوره در نیمه اول سال نهم هجری، مصادف با ورود وفود به مدینه و اسلام‌آوری قبایل شبه جزیره است که در پی آن، این سوره بعد از فتح مکه و قبل از جنگ تبوک تاریخ‌گذاری می‌گردد. در نتیجه در این نوشتار با تکیه بر روش تحلیل محتوای تاریخی، این دو دیدگاه متعارض در تاریخ‌گذاری سوره حجرات نقد و بررسی شده است. در نهایت با تأیید تاریخ‌گذاری سوره حجرات در سال نهم هجری و با توجه به آنکه همه آیات زمان‌دار در این سوره به ترتیب وقایع تاریخی که رخ داده، نازل شده‌اند، می‌توان به نزول پیوسته این سوره از ابتدا تا انتهای آن در یک بازه زمانی چندماهه پی برد

کلام الهی اصلی‌ترین منبع فهم آموزه‌های اسلامی است که در تفسیر آن، دستیابی به نیت صاحب ‌متن اهمیت‌ دارد. اما آیا معانی مقصود خدای متعال می‌توانند متعدد باشند؟ در این ‌راستا، نظریه‌ تفسیری ابن‌عربی قابل توجه ‌است. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی و نقد وحدت و کثرت معانی مقصود در آثار ابن‌عربی، تحلیل مبانی فلسفی مقصود نبودن معانی نادرست الفاظ و مقصود دانستن تمامی احتمالات معنایی درست می‌پردازد و در نتیجه اثبات می‌کند تمامی معانی محتمل درست واژگان، مقصود خدای متعال هستند. سپس برخی از پیامدهای این نظریه در تفسیر قرآن کریم و استنباطات فقهی از آن را بررسی‌ نموده و در پرتو آن آشکار می‌سازد که تکثر معنای قصدی در تفسیر کلام الهی، راه را برای دریافت معارف بیشتری از قرآن و سنت می‌گشاید. همچنین در این نوشتار نظریه تکثر معنای ابن‌عربی با نظریه برخی از اندیشمندان هرمنوتیک مقایسه شده است.

در آیه 34 سوره نساء یکی از راهکارهای مقابله با نشوز زنانی که وظایف زناشویی خود را ترک کرده‌اند، «ضرب» معرفی شده است (واضْرِبُوهُنَّ). پژوهشگران قرآنی دیدگاه‌ها و آراء متفاوتی در تفسیر و معنای آن مطرح کرده‌اند که یکی از این آراء، دیدگاه نسخ تمهیدی آیه می‌باشد که توسط آیت‌الله معرفت ابداع شده است. بر اساس این نظریه، دستور به ضرب و تنبیه بدنی زنان در این آیه، از ابتدا مراد جدی خداوند نبوده، بلکه هدف از طرح آن در قرآن کریم، زمینه‌سازی برای منسوخ شدن این عمل از جامعه به‌صورت تدریجی بوده است. پژوهش حاضر با بررسی و گردآوری دلایل و مستندات این نظریه، به ارزیابی این ادله پرداخته و به این نتیجه می‌رسد که مستندات ارائه شده توان اثبات مدعا را ندارند و بر این اساس نمی‌توان نسخ در این آیه را پذیرفت. از طرف دیگر، توجه به سخنان لغویان نشان می‌دهد که مناسب‌ترین وجه در معنای آیه که از دیرباز نیز مورد قبول بیشتر مفسران و قرآن‌شناسان بوده، همان معنای ظاهری، یعنی زدن و تنبیه بدنی زنان ناشزه می‌باشد که توجه به شرایط و حدود این مسأله، برخی ابهامات و شبهات احتمالی مربوط به آن را برطرف می‌سازد.

در آیه 25 سوره حدید، موضوع نزولِ «کتاب» و «میزان» مطرح شده و هدف از آن، تحقق عدالت اجتماعی دانسته شده است. یکی از روش‌های تحقیق در آیه، بررسی آراء مفسران ذیل آن است و اگر این بررسی دارای سیر تاریخی باشد، علاوه بر تبیین معنا و پیام آیه، چگونگی سیر اندیشه مفسران در تفسیر آیه را نیز آشکار می‌کند. این تحقیق می‌نمایاند که بیشتر تفاسیر در طول قرن‌ها با نگاهی ساده و سطحی، از کنار این آیه گذشته‌اند و تنها برخی تفاسیر، تا حدّی به معنای کتاب و میزان و چگونگی نقش آن در تحقق عدالت اجتماعی توجه کرده‌اند و این توجه از قرن پنجم آغاز شده و با نوسان‌هایی تداوم یافته است؛ چنان‌که اوج آن را در قرن اخیر می‌توان شاهد بود، هرچند آیه همچنان نیازمند ژرفکاوی‌های بیشتری است.