جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده در تاریخ تربیتی اسلام با گرایش‌ها و رویکردهای متفاوتی روبه‌رو می‌شویم. گرچه سخن همهٔ آن‌ها برپایهٔ قرآن و سنت است، هریک از زاویه‌ای با واژهٔ تربیت و حیطه‌های مربوط به آن روبه‌رو شده‌اند. پژوهش و بررسی دربارهٔ این اصول تربیتی اهمیت دارد؛ چراکه با نقد و بررسی آن‌ها می‌توان عمیق‌تر و کاربردی‌تر با موضوعات تربیتی روبه‌رو شد. همچنین، آشنایی با معایب و کاستی‌های موجود، می‌تواند چهرهٔ واقعی این گرایش‌ها را آشکارتر سازد. از جملهٔ این رویکردها، گرایش نقل‌گرایی است که در حال حاضر، به‌شکل‌ افراطی در گروه‌هایی، همچون سَلفیان و وهابیان و ده‌ها فرقهٔ دیگر دیده می‌شود. این‌ گروه‌ها با تأکید بر سنت و کتاب، شیوه‌های غلط تربیتی خود را میان قشرهای گوناگون، از جمله جوانان ترویج می‌دهند. حال، باتوجه‌به اهمیت تربیت اخلاقی، این پرسش مطرح می‌شود که در رویکرد نقل‌گرایی معیارهای تربیت اخلاقی چگونه دنبال شده‌اند و آیا تربیت اخلاقی نقل‌گرایانه به این معیارها توجه کرده است یا خیر؟ این مقاله با روش تحلیلی‌استتاجی در پی پاسخ به این پرسش‌هاست. در ادامه دلالت‌های تربیتی رویکرد نقل‌گرایی و تأثیرات منفی این نوع تربیت اخلاقی نقد و بررسی می‌شود.

چکیده در عصر حاضر، تربیت فرزندان از اساسی‌ترین دغدغه‌های والدین است. دین آسمانی اسلام تعالیمی مناسب و امام‌علیA تعالیمی خاص دربارۀ تربیت فرزندان دارند. ازاین‌رو، هدف این پژوهش درآمدی بر اصول فرزندپروری با تأکید بر سیرۀ علوی بود. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی و اسنادی بود. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و از طریق فرم‌های فیش‌برداری گردآوری و درنهایت به‌شیوۀ توصیفی‌تحلیلی و اسنادی ارزیابی شد. نتایج پژوهش حکایت از آن داشت که عزت، آزادی، محبت، تکریم، اخلاق‌مداری، توجه به تفاوت‌های فردی، تدریجی‌بودن تربیت، همه‌جانبه‌بودن تربیت و بازی از اصول اساسی امام‌علیA در تربیت فرزند است.

چکیده امروزه، شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان افزایش یافته و آثار گوناگونی بر زندگی کاربران خود گذارده است. رشد و محبوبیت شبکه‌های اجتماعی برخط، دنیای جدیدی از همکاری و ارتباط ایجاد کرده است. بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان برای ارتباط و همکاری و گسترش دانش به هم متصل شده‌ و شبکه ایجاد کرده‌اند. امروزه، شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدانشدنی از زندگی افراد و سازمان‌ها تبدیل‌ شده‌اند؛ به‌طوری‌که زندگی واقعی افراد، تحت‌تأثیر آن‌ها قرار می‌گیرد. در این مقاله باتوجه‌به امتیازهای شبکه‌های اجتماعی، تأثیر این شبکه‌ها بر ارتقای سبک زندگی ایرانی‌اسلامی‌ مطالعه شده است. سبک زندگی در مطالعات فرهنگی، به مجموعه رفتارها و مدل‌ها و الگوهای کنش‌های هر فرد گفته می‌شود. نتیجه‌های به‌دست‌آمده در این مطالعه نشان می‌دهد که باتوجه‌به فراوانی استفادۀ جوانان از شبکه‌های اجتماعی، می‌توان از ظرفیت این شبکه‌ها برای ترویج سبک زندگی ایرانی‌اسلامی استفاده کرد. همچنین، با طراحی وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها و ایجاد شبکه‌های فرهنگی می‌توان در راستای ترویج سبک زندگی ایرانی‌اسلامی گام برداشت.

چکیده رابطۀ زن و مرد از آغاز خلقت انسان پدیدار شده است و بشر در هر دوره‏ای بخش عمده‏ای از شناخت و هویت جنسی خود را در روند تعامل با جنس مخالف به‌دست آورده است. بنابراین، می‏توان گفت، توجه به جنسیت و تفاوت‏های زن و مرد از موضوعات همیشگی موجود در جوامع بوده است. این پژوهش با کمک از مرجع فرابشری اسلام در صدد دستیابی به پیامد‏های صحیح تفاوت‏های جنسیتی در تعلیم‌وتربیت بود؛ چراکه این مرجع از هرگونه کج‏اندیشی دربارۀ تفاوت‏هایی جنسیتی مبرّا و بهترین ترسیمگر اهداف درجهتِ سعادت حقیقی انسان‏هاست. به‌این‌منظور، در حد توان با کاوش در آیات قرآن و روایات معصومانD در تبیین موضوع کوشش شد.آموزه‏های اسلامی تفاوت‏هایی میان زن و مرد مطرح می‏کند. این تفاوت‌ها نه‌تنها ازنظر حقیقی به برابری انسانی و ارزشی آن‏ها لطمه وارد نمی‏کند، بلکه لازمۀ سلامت حیات فردی و خانوادگی و اجتماعی است. در تفسیر تفاوت‏گذاری‏های جنسیتی در اسلام، باید بر ملاحظۀ ویژگی‏های طبیعی مرد و زن، وظایف و کارکردها و مصالح خاصی توجه و مرز آن را با نابرابری و تبعیض و ستم جنسیتی مشخص کرد. این تفاوت‏ها در مسیر، منجر به شکل‏گیری وظیفه‌ها و نقش‏های غیرمشابهی می‌شود که پیامدهای درخورتوجهی در تعلیم‌وتربیت دارد.

چکیده هدف پژوهش حاضر شناسایی رابطۀ دین‌داری با کیفیت زندگی و کارکرد آموزشی دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم است. این پژوهش از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری در این پژوهش تمامی دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم شهرستان بابل هستند که از میان 168 دانش‌آموز، 87 دختر و 81 پسر، با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار استفاده‌شده در این پژوهش پرسش‌نامهٔ کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی (SF-36) و پرسش‌نامهٔ دین‌داری گلاک و استارک (1965) است. برای سنجش کارکرد آموزشی دانش‌آموزان معدل پایان ترم آن‌ها نیز درنظر گرفته شد. نتیجه‌های آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که میان دین‌داری و کیفیت زندگی و کارکرد آموزشی دانش‌آموزان همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. همچنین، یافته‌های پژوهش دربردارندۀ نکته‌های کاربردی مفیدی برای سیاست‌گزاران عرصۀ آموزش‌وپرورش است.

چکیده هدف اصلی پژوهش حاضربررسی رابطهٔ اخلاق حرفه‌ای و اعتماد سازمانی بر توانمندسازی روان‌شناختی معلمان بود. جامعۀ آماری این پژوهش شامل تمامی معلمان دورۀ متوسطۀ اول در مدارس دولتی در سال تحصیلی 1392 تا 1393در نواحی پنج‌گانۀ آموزش‌وپرورش تبریز، به تعداد 2100 نفر بودند. نمونۀ مدنظر براساس جدول مورگان 322 نفر بودند که این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای و نسبتی انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای، اعتماد سازمانی سیدجوادین (1388) و پرسش‌نامهٔ توانمندسازی روان‌شناختی اسپریترز (1995) استفاده شد. ضرایب پایایی این پرسش‌نامه‌ها با استفاده از آلفای کرونباخ برای اخلاق حرفه‌ای (93/0=α) و اعتماد سازمانی (88/0=α) و توانمندسازی روان‌شناختی (87/0=α) به‌دست آمد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از همبستگی پیرسون با استفاده از نرم‌افزار22 SPSS استفاده‌ شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که بین اخلاق حرفه‌ای و مؤلفه‌های آن با توانمندسازی روان‌شناختی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. بین اعتماد سازمانی و توانمندسازی روان‌شناختی معلمان نیز رابطۀ مثبت و معناداری دیده‌شد. همچنین، نتایج آزمون رگرسیون حاکی از تأیید رابطۀ خطی برای پیش‌بینی توانمندسازی روان‌شناختی براساس اخلاق حرفه‌ای و اعتماد سازمانی بود. در پایان، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین معلمان زن و مرد ازلحاظ متغیرهای مسئولیت‌پذیری، صادق‌بودن، عدالت، وفاداری، برتری‌جویی و رقابت، احترام به دیگران، همدردی با دیگران و اعتماد سازمانی تفاوت معنادار وجود دارد. درحالی‌که میان آن‌‌ها ازنظر رعایت ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی و توانمندسازی روان‌شناختی تفاوت معناداری وجود ندارد.

چکیده ریشۀ بسیاری از رفتارها و فعالیت‌های مدیران و معلمان را باید در اخلاق و ارزش‌های اخلاقی جست‌وجو کرد. دراین‌بین، توجه به اخلاق حرفه‌ای و پیامدهای آن از اساسی‌ترین موضوع‌های پژوهشی در حوزه‌های سازمانی است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اخلاق حرفه‌ای و مؤلفه‌های آن میان معلمان مدارس ابتدایی پسرانۀ دولتی در شهر تهران است. روش پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و از نظر شیوۀ گردآوری داده‌ها، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری را تمامی معلمان در مدارس ابتدایی پسرانۀ دولتی در شهر تهران تشکیل می‌دهند که 7هزار و 848 نفرند. با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران تعداد 366 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه‌گیری در این پژوهش، خوشه‌ای چندمرحله‌ای و طبقه‌ای است. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامۀ محقق‌ساختۀ اخلاق حرفه‌ای و برای تعیین روایی پرسش‌نامه از روایی محتوا و سازه استفاده شد. همچنین، پایایی پرسش‌نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، اخلاق حرفه‌ای «94/0» ارزیابی شد. یافته‌ها نشان داد: 1. وضعیت اخلاق حرفه‌ای و تمامی مؤلفه‌های آن، به‌غیراز مؤلفۀ عدالت که در حد متوسط میانگین فرضی پژوهش قرار دارد، در تمامی ابعاد بیش از میانگین فرضی پژوهش است؛ 2. معلمان زن و مرد میزان اخلاق حرفه‌ای یکسانی دارند و وضعیت اخلاق حرفه‌ای معلمان براساس رشتۀ تحصیلی، مدرک تحصیلی، سن و سابقۀ خدمت با یکدیگر تفاوت معناداری ندارد؛ اما براساس منطقه تفاوت معناداری دارد.

چکیده این پژوهش با هدف تعیین رابطۀ مسئولیت‌پذیری اخلاقی و اجتماعی با باور به دنیای عادلانه و نا‌عادلانه اجرا شد. روش‌ پژوهش‌ همبستگی، جامعۀ آماری پژوهش دانشجویان دانشگاه آزاد اصفهان، واحد خوراسگان و نجف‌آباد و گروه نمونه 374 نفر بود. این افراد ازطریق نمونه‌گیری دومرحله‌ای انتخاب شدند. نمونه‌گیری به این صورت بود که در مرحلۀ اول از هر گروه آموزشی دو کلاس انتخاب و سپس در هر دو دانشگاه با رعایت نسبت پسران و دختران دانشجو، نمونۀ نهایی به‌صورت تصادفی انتخاب شد. ابزارهای پژوهش مقیاس مسئولیت‌پذیری اخلاقی و اجتماعی (‌کالین، 2006) پرسش‌نامۀ باور به دنیای عادلانه برای خود و دیگران (ساتون و داگلاس، 2005)، پرسش‌نامۀ باور به دنیای ناعادلانه (دالبرت و همکاران، 2001) و پرسش‌نامۀ باور به دنیای عادلانهٔ عمومی (دالبرت، 2001) بود. داده‌ها ازطریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین ابعادی از مسئولیت‌پذیری اخلاقی و اجتماعی با باور به دنیای عادلانه (p<0/01‌) رابطۀ معنا‌داری وجود دارد‌. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که فقط با باور به دنیای عادلانه می‌توان مسئولیت‌پذیری مبتنی بر تعهد و پیمان و مسئولیت‌پذیری اخلاقی‌‌اجتماعی کلی را پیش‌بینی کرد.

چکیده موضوع تغییرپذیری اخلاق از موضوعات بنیادین دانش اخلاق است. امکان تغییر اخلاقِ انسان پیامدهای مهمی، مانند سخن‌گفتن از اخلاقی‌سازی فرد و جامعه، زندگی سعادت‌محور و مباحث تربیتی دارد. ازاین‌رو، اخلاق‌پژوهان به این موضوع در کنار مباحث تربیتی و اخلاقی توجه کرده‌اند. در این جستار، بحث تغییرپذیری اخلاق از دیدگاه راغب اصفهانی بررسی شده است. راغب معتقد است، الگوی اخلاق‌مندی انسان هم بر طبیعت انسان مبتنی‌ است و هم بر آموزش. رفتار اخلاقی در نتیجۀ آموزش، جزء سرشت ثانوی (عادت) انسان می‌شود. اخلاق مبتنی‌بر طبیعت یا به‌واسطۀ فیض الهی حاصل می‌شود یا به‌واسطۀ عوامل طبیعی دیگر. واژۀ فیض الهی جهت‌گیری خاصی را به‌لحاظ پرهیز از انحصارنگری در اندیشۀ راغب نمایان می‌سازد. درصورتی‌که اخلاق، حاصل از فیض الهی و عوامل طبیعی باشد، خُلقیات انسان تغییر نخواهند کرد؛ اما در حالت دوم، ازآنجایی‌که خُلقیات انسان ریشه در عادت دارند و براساس تعلیم‌وتربیت حاصل می‌شوند، تغییرپذیر و اصلاح‌شدنی‌اند. راغب ازاین‌نظر، همسو با جهت‌گیری ارسطو، جالینوس، رواقیان و ابن‌مسکویه است. راغب عوامل دیگری را نیز در تحلیل نظر خود بیان می‌کند. فرایند پردازش‌های راغب از این موضوع، به‌همراه نقد دلیل‌های او در این جستار آمده است.

چکیده در سیرۀ تربیتی امام هشتم، علی‌بن‌موسی الرضاA اشاره‌هایی لطیف و متفکرانه دربارۀ مؤلفه‏های اخلاقی انسان کامل می‏توان یافت که نشان‏دهندۀ ژرف‏نگری و ثبات اندیشه‏های الهی امام است و جامعۀ اسلامی باید همچنان نسبت به فراگیری آن عطشناک و آزمند باشد. بنابراین، این روایت‌های پربار یکی از منابع غنی در پرورش نسل اسلامی است. در شعرهای ابی‏العتاهیه، شاعر عهد عباسی، نیز شعرهایی با محتوای اخلاقی می‏بینیم که علاوه‌بر بازتاب موقعیت سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه، تداعی‏گر معانی آیات قرآن کریم و انعکاس‌دهندۀ اندیشه‏های ناب و کلام ائمۀ معصومDهستند. هدف این پژوهش تطبیقی که با روش تحلیلی‌توصیفی انجام شد، بررسی رویکرد‏های اخلاقی انسان کامل در پرتو سخنان گوهربار رضوی و اشعار شاعر زهد و حکمت، ابی‏العتاهیه بود.