جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یادداشتی از راسل مور رییس کمیسیون آزادی اخلاقی و دینی جماعت باپتیست جنوبی در آمریکا در مورد به کار گیری تعالیم مسیحیت در مواجهه با ویروس کرونا و حفظ جان انسان ها

«مناسک جمعی» بارزترین مجال بروز و ظهور ادیان در دنیای مدرن هستند. در عصری که از هر سو جذابیت‌های مدرن به شکل‌های بدیع و خلاقانه، خود را به مردم جهان عرضه می‌کنند، مهم‌ترین ابراز وجود ادیان، مناسک جمعی است. المپیک، جام جهانی فوتبال، فستیوال‌های رقص و پایکوبی، جشن‌های ملی و نشست‌های سیاسی اقتصادی در مقیاس جهانی، هر یک در حال تلاش برای اختصاص تیتر یک روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها به خود و رقابت در جلب نظر شمار بیشتری از مردم جهان هستند. در دوره مدرن جشن‌های بومی مبدل به جشن‌های جهانی شده‌اند و رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی، هرکسی را از هر نقطه جهان به جشن و پایکوبی در نقطه‌ای دیگر دعوت می‌کنند. دانشگاه‌ها و مراکز علمی که تا همین پنجاه شصت سال پیش، برای برگزاری یک همایش باید پوسترهایشان را از طریق پست به سایر دانشگاه‌ها ارسال می‌کردند با یک اعلان بر روی سایت دانشگاه، تعداد زیادی درخواست شرکت در همایش را دریافت می‌کنند. همه اینها بدین معناست که آدمی در عصر مدرن دلایل زیادی پیدا کرده است تا گردهمایی برگزار کند؛ دلایلی که تا دیروز تنها منحصراً در اختیار روحانیان و رؤسای ادیان بود.

در این گزارش، تلاش می‌شود با اشاره‌ای به وضعیت شیوع ویروس کرونا COVID-19 در فرانسه، به یکی از منشأهای نخستین گسترش آن در این کشور که یک گردهمایی سالیانه در کلیسا بوده است اشاره شود. سپس گزارشی از روند مواجهه دولت و مردم با این بحران ارائه می‌شود. در پایان این گزارش، به چالش مواجهه دین با کرونا در قیاس با وضعیت ایران پرداخته و اشارتی به مساله «شرّ» خواهد رفت.

هنگامی که زمان برگزاری آیین شکرگزاری روز یکشنبه در کلیسای کاتولیک سنت مری در ایالت ویسکانسین آمریکا می‌رسد، صدها نفر از مسیحیان مراسم را بر اساس توصیه‌های جدید کشیش انجام می‌دهند، چنانکه آنها به جای اینکه برای دست دادن به یکدیگر نزدیک شوند، با خم شدن در مقابل همدیگر سلام و احوال پرسی می کنند.

یکی از پیامدهای شیوع ویروس کرونا در سرزمین ما، داغ شدن نزاع طب اسلامی و پزشکی جدید است. طی هفته‌های گذشته به اندازه کافی اخباری از این نزاع منتشر شده است. بسیاری از مردم و حتی برخی از طرفین دعوا بیشتر به خروجی‌های رسانه‌ای این ماجرا توجه می‌کنند که معمولاً به شکل مچ‌گیری و حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن بروز می‌کند. اما عده کم‌تری که با مباحث فلسفه علم آشنایند، به فراست دریافته‌اند که ورود این نزاع از سطح مباحثه نظری به کارزار عملی در همین یکی دو ماه اخیر، چه تجدیدنظرهایی را در باب علم اسلامی موجب خواهد شد. برای درک اهمیت موضوع، کتاب «تولد کلینیک (1963)» اثر میشل فوکو را پیشنهاد می‌کنم. او در این کتاب به خوبی نشان داده که پزشکی بالینی بنیاد علوم انسانی مدرن را گذاشته است. اگر مدعای فوکو برای ما قابل درک باشد خواهیم دانست که طوفان‌هایی مانند کرونا، چه اندازه بر پژوهشگران فلسفه علم تاثیرگذار است.

چند روز پیش خبر مبتلا شدن «لاورنس بِکَوو»، رئیس دانشگاه هاروارد و همسرش به ویروس کرونا در صفحه اینترنتی CNN منتشر شد. گر چه این روزها شاید اکثر ما از موضع بیرونی و ساحل امن و پناهگاهی که در آن به سر می‌بریم و با دغدغه‌ای بسیار کم البته همراه با ترسی عمیق (همراه با دلداری به خودمان و اطرافیان که کاملاً متناقض گونه به نظر می‌رسد) در حال رصد کردن اخبار محلی و جهانی کرونا هستیم، اما این خبر آن هم مربوط به دانشگاهی که دستی برتر در تولید علم، اختراع و اکتشاف دارد و جذب کننده نخبگان علمی دنیاست، قدری ترس ما را بیشتر می‌کند و هم بسیار هشدار دهنده به نظر می‌رسد.

در خاورمیانه که عمدتاً سه دین بزرگ ابراهیمی حاکم هستند، رهبران مذهبی محدودیت‌هایی را برای متدینان منظور کرده‌اند که تا چند هفتۀ پیش غیرقابل‌تصور بود. برای مثال روحانیان برجستۀ حوزۀ خاورمیانه و آفریقای شمالی بر تعطیلی مساجد مهر تأیید زده‌اند تا مانع از شکل‌گیری تجمعات بزرگ شوند. یا این که حاخام ایتسخاک یوسف راب اعظم سفاردی اسرائیل حکمی صادر کرده مبنی بر این که یهودیان گوشی‌های همراه خود را در روز شبت روشن نگاه دارند تا بتوانند اطلاعات ضروری را دربارۀ بیماری کووید 19 دریافت کنند.

انجیل، کتاب مقدس مسیحیت به عنوان یک دین سازمان یافته، در یکی از مهم‌ترین بخش‌های خود نقل قولی از مسیح ارائه می‌دهد: “هرگاه دو یا سه نفر تحت عنوان من کنار هم جمع شوند، من در میان آنها خواهم بود.” اما در بحران‌های بهداشتی به ویژه آنچه امروز به نام کویید ۱۹ سلامت جوامع را با خطر مواجه کرده است اگر دو یا سه مسیحی کنار هم جمع شوند و به مصافحه و عبادت و اجرای مراسم عشای ربانی بپردازند، به نظر می‌آید آنچه در میان آنها می‌تواند قرار بگیرد ویروس کروناست.

با منتشر شدن ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان، رهبرانِ ادیان مختلف اعمال و مناسک دینی خود را تغییر داده و با شرایط موجود همگام ساخته‌اند. در این مطلب نگاهی داریم به نحوۀ همگام‌سازی ادیان مختلف با خطری که از جانب ویروس کرونا جوامع را تهدید می‌کند.

کرونا یک حادثه کوچک نیست بلکه یک رخداد مهم ملی بلکه جهانی است. در ایتالیا و در کشورهای مسیحی عالی‌ترین مقام مذهبی یعنی پاپ و دستگاه واتیکان چند بار با مردم همدردی کرد و کلیسا به طرق مختلف در کنار مردم بوده؛ و از کمک و مساعدت مالی تا برگزاری مراسم نیایش برای روحیه دادن به مبتلایان مقامات مذهبی مساعدت کرده‌اند. مردم مسلمان در ایران و دیگر کشورهای اسلامی هم از دستگاه مذهبی، از روحانیت و از حوزه‌های علمیه انتظار دارند حداقل با آنان همدردی کنند. اما متأسفانه برخی شخصیت‌های مذهبی و مسئولین برخی نهادهای دینی به جای همدردی نمک بر زخم مردم پاشیدند یا با توصیه‌های غلط، راه اشتباه به مردم نشان می‌دهند و بر سردرگمی و ناراحتی مردم افزوده‌اند. یکی می‌گفت کرونا ناشی از گناه خودمان است، دیگری گفت کرونا عاقبت و نتیجه اعمال زشت مردم است. با اینکه در آوردن کرونا و گسترش آن، مردم هیچ نقشی و هیچ جایگاهی نداشته و کسانی دیگر به منظور تجارب و درآمد خودشان، کرونا را از چین آورده و سرایت داده‌اند.