جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الصحيح من سيرة الامام على علیه السلام به قلم علامه سيد جعفر مرتضى عاملى در قرن معاصر، به زندگى نامه و سيره عملى مولاى متقيان حضرت على ابن ابى‌طالب علیه السلاممى‌پردازد. گزارش محتوا بخش اول كتاب، پيرامون زندگانى امیرالمؤمنین علیه السلام در دوران پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم مى‌باشد كه شامل دو باب، و زندگانى علی‌ عليه‌السلام قبل از بعثت و بعد از بعثت مى‌باشد. باب اول شامل فصولى چون نسب امام على علیه السلام، ايمان و جايگاه ولات ايشان، علت تولد ايشان در مكه، محبوب‌ترين مردم نزد پيامبر، دوران وى در كنار پيامبر، معجزات و كرامات ايشان، اسماء و القاب و كنيه‌هاى حضرت، شمائل على علیه السلام، زوجات حضرت و اولاد وى مى‌باشد. در بخش دوم كه بعد از بعثت است، به مسائلى چون بعثت پيامبر و اسلام حضرت على علیه السلام و دلايلى كه اثبات مى‌كند، ايشان اولين شخصى بودند كه اسلام آورده‌اند. در جلد دوم طى فصولى از ازدواج با حضرت زهرا سلام الله علیها فرزندانى كه از ايشان و حضرت زهرا سلام الله علیها متولد شده‌اند و مسدود كردن ابواب مسجد به جز باب خانه على علیه السلام، سخن مى‌گويد. همچنين در همين جلد به باب چهارم اشاره شده كه طى هشت فصل از جنگ احد تا خندق را به شرح كشيده است. جلد چهارم شامل دو باب كه شامل جنگ‌هايى است كه حضرت على علیه السلام در آن‌ها شركت داشته‌اند، در اين ضمن به قتل عمرو در خندق، غزوه بنى قريظه، جريان حديبيه و در باب ششم پيرامون خيبر و فدك و حديث رد الشمس، مطالبى را عنوان مى‌دارد. جلد پنجم دو باب هفتم و هشتم را شامل مى‌شود، باب هفتم طى 4 فصل، تا فتح مكه را بررسى كرده و در باب هشتم نيز در 4 فصل، از فتح مكه تا فتح طائف را اشاره نموده است. جلد ششم شامل دو باب به عناوين، تا تبوك، در شش فصل و از تبوك تا مرض نبى صلی الله علیه و آله و سلم در سه فصل از حديث منزلت و وقايع تبوك، سخن مى‌گويد. جلد هفتم شامل باب‌هاى يازدهم و دوازدهم و پيرامون حجه الوداع و جريان روز غدير، كه باب اول در 9 فصل و باب بعدى در 10 فصل به علم، امامت، على در كلام رسول صلی الله علیه و آله و سلم ، آيه تطهير و حديث كساء، ادعيه على مى‌پردازد. جلد هشتم كه كه شامل باب 13 در 7 فصل به وصاياى نبى در هنگام فوتشان و در فصل بعدى از اسامه و كتابى كه ننوشت، مكان فوت پيامبر، تكفين و صلات و دفن ايشان و جريان سقيفه بحث مى‌كند. در جلد دهم ادامه فصول باب 13 و قسمت دوم زندگانى امیرالمؤمنین كه از وفات پيامبر تا بيعت ايشان است، را به تصوير كشيده است. قسمت دوم اين اثر، شامل چندين باب مى‌باشد كه باب اول درباره چگونگى ايجاد انقلاب، در 7 فصل مى‌باشد. باب دوم كه در جلد دهم به آن اشاره شده است، پيرامون ارث پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم و قضيه فدك است. باب سوم درباره سياست‌هايى است كه سقيفه ايجاد نموده و شامل 7 فصل مى‌باشد. باب چهارم در جنگ‌ها و سياست‌هاى عهد ابوبكر در 10 فصل و باب پنجم كه در جلد دوازدهم ذكر شده، پيرامون علم و قضاء و احكام آن مى‌باشد كه در 10 فصل به قضاوت‌ها و پاسخ‌هاى حضرت و علم بالاى ايشان مى‌پردازد. جلد سيزدهم شامل دو باب ششم و هفتم، از قسمت دوم كتاب مى‌شود كه باب ششم آن در 5 فصل به جنگ‌ها و فتوحات در عهد عمر، و باب هفتم در سياست‌هاى عمر در 5 فصل اشاره كرده است. جلد چهاردهم كتاب، شامل دو باب احداث و شورى مى‌باشد كه هردو شامل شش فصل مى‌باشند. جلد پانزدهم شامل باب دهم درباره شورى در 8 فصل می‌باشد. جلد شانزدهم در دو باب 11و 12 و 13 است كه پيرامون عثمان و على علیه السلام و فضائل و سياست‌هاى حضرت و نمونه‌هايى از سياست‌هاى عثمان و نمونه‌هاى از خشونت‌هاى عثمان را بيان نموده، باب يازدهم شامل 5 فصل و باب دوازدهم شامل چهار فصل و باب سيزدهم در 4 فصل به خشونت‌هاى عثمان پرداخته است. جلد هفدهم شامل باب‌هاى چهاردهم و پانزدهم در مظلوميت ابوذر و على در حصار عثمان، طى 8 فصل ذكر شده است. جلد هجدهم شامل دو باب 16 و 17 است كه اولى شامل 5 فصل و دومى شامل سه فصل پيرامون على علیه السلام و قتل عثمان مى‌باشد. در جلد نوزدهم به قسمت سوم اين كتاب؛ يعنى خلافت علی‌ عليه‌السلام پرداخته شده كه شامل دو باب بيعت در 7 فصل و بابى تحت عنوان نكته‌هاى قابل توجه و تامل كه در چهار فصل مى‌باشد. جلد بيستم داراى يك باب، تحت عنوان نشانه‌هاى شورش و قيام، كه در شش فصل به مواردى چون كشته شدن عثمان از نظر على علیه السلام، مشورت مغيره در امر عمال، خطبه بيعت و مسائلى از اين قبيل اشاره شده است. علامه عاملى پس از آن كه نقل‌ها و گزارش‌هاى بسيارى را درباره چگونگى مصحف على علیه السلام آورده, نوشته‌اند: (بدين سان روشن شد كه مصحف على علیه السلام با قرآن موجود هيچ گونه تفاوت نداشته است و تفاوت‌هاى ياد شده و افزونى‌هاى ديگر تفسير و تأويل آيات بود و نه جز آن. بنابراين مصحف على علیه السلام تفسيرى عظيم و آغازين تفسير تدوين يافته قرآن كريم بوده و على علیه السلام اوّلين كسى است كه تفسير قرآن را با تلقى از وحى نگاشت. كتاب حاضر در بردارنده تمام وقايع و حقايق زمان [[امام على علیه السلام|امیرالمؤمنین علیه السلام نيست، بلكه قطره‌اى از درياى سيره علوى علیه السلام مى‌باشد. چون اسم كتاب، الصحيح است، مؤلف مى‌گويد كه اگر كسى به ما ايراد بگيرد كه فلان حديث ممكن است، كذب باشد، در جواب به او مى‌گوييم كه اين روايات از كتب علماء شما كه ديانت را به آنان نسبت مى‌دهيد و مورد وثوق شما هستند، تهيه شده است. جلد 23 شامل مباحثی پیرامون علم امیرالمومنین امام علی علیه السلام و اشاره به جمله معروف ایشان (سلونی قبل ان تفقدونی) و پرسش و پاسخ های حضرت با غیرمسلمانان دارد

الشيعة في كتاب بغية الطلب في تاريخ حلب (لابن العديم 588 - 660ق)، گزيده‌اى است با موضوع «شيعه» از كتاب «بغية الطلب في تاريخ حلب»، نوشته عمر بن احمد بن ابى‌جراده حلبى، معروف به «ابن عديم» (588 - 660ق) كه با تحقيق شيخ حسين واثقى، با نام مذكور منتشر شده است. كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و شش بخش است. هريك از بخش‌ها نيز خود مشتمل بر عناوينى است. «بغية الطلب في تاريخ حلب» كه به‌صورت 40، 30 و 10 جلدى منتشر شده، نخستين اثر در تاريخ حلب است. اين كتاب دربردارنده احوال عالمان، حاكمان، سرزمين، مردم و ديگر مسائل جغرافيايى، سياسى، علمى و مذهبى حلب است. محقق كتاب در مقدمه مى‌نويسد: «شهر حلب از بزرگ‌ترين شهرهاى اسلامى و مراكز علمى از قرن اول هجرى تا زمان حاضر بوده است. از قرن دوم، مردان بزرگى از اصحاب امام جعفر صادق (علیه السلام) در اين شهر بوده‌اند كه رجاليون آنها را توثيق و تكريم كرده‌اند، اما در قرن چهارم تشيع در حلب نقش درخشانى داشته است و مبالغه نيست اگر بگوييم در آن زمان مذهب غالب مردم، تشيع بوده؛ چراكه سيف‌الدوله اظهار تشيع مى‌كرد، لذا غالب اهل حلب شيعه شدند. محقق كتاب در مقدمه به كلامى از ابن عديم اشاره مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود كه تشيع تنها مذهب مردم حلب در قرن پنجم هجرى بوده است. وى سپس برخلاف اعتقاد عده‌اى كه نويسنده كتاب را شيعه مى‌دانند، وى را سنى مى‌داند و بر اين موضوع ادله‌اى نيز اقامه مى‌كند. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه شرح حال عده‌اى از علماى شيعه‌ى اماميه را كه شرح حال آنها سابقاً در هيچ كتاب شيعه و سنى ذكر نشده، مى‌توان در اين اثر يافت.

موسوعه الامامه فی نصوص اهل السنة دائره المعارفی از روایات اهل سنت و یکی از ارزشمندترین کتب مرحوم حضرت آیت الله مرعشی نجفی است که بیش از چهل سال برای تالیف و گردآوری آن زحم مت کشیده و با عالمان بزرگی از مذهب اهل سنت دیدار و از آنها بیش از چهارصد اجازه روایی اخذ کرد. این موسوعه ۴۰ جلد است که قرار است در مراحل مختلف منتشر شود. جلد اول تا پنجم آن درباره کلیات امامت و اهل بیت (علیهم السلام) است و جلدهای ۶ تا ۲۰ نیز شرح شخصیت وجودی حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) است. پیش از این چند مجلد این مجموعه منتشر شده است. منابع “موسوعة الامامة فی نصوص اهل السنة” آثار اهل سنت است، و در آن ها از نقل احادیث منابع شیعه (اگرچه زیدیه) پرهیز شده است.احادیثی که منابع اهل سنت که از منابع شیعه نقل کرده اند، در این مجلدات خودداری نشده است. "جلد دوازدهم" از این مجموعه به موضوع یاران، اصحاب، منصب داران و کارگزاران امام علی (علیه السلام) می پردازد.

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: ياران اميرالمؤمنين(ع): اين اثر به شرح حال و بيان مقام و منزلت ياران حضرت على(ع) پرداخته است. نگارنده، صفحات نخست اين جلد را با گزارشى از شرح حال سلمان فارسى و آرا و اقوال ديگر صحابه آغاز كرده كه از مضامين اين سخنان چنين برمى‌آيد كه وى، عالم و محدثى بسيار باتقوا بوده است. ابوذر غفارى و تبعيد او به ربذه و مبارزه‌اش با اسراف و اشرافيت، يكى از موضوعات بحث‌انگيز رويدادهاى صدر اسلام است كه نويسنده در اين كتاب، بدان پرداخته است. وى در مبحث بعدى، راجع به عمار ياسر، مقداد بن اسود كندى و جابر بن عبدالله انصارى، با استناد به منابع رجالى، سخن گفته و به جزئيات زندگى آن‌ها اشاره كرده است. مؤلف، عنوان مستقلى را براى معرفى شرح حال مالك اشتر، اختصاص داده و صفحات ديگر كتاب را با گزارش مفصل شرح حال ابن عباس، حجر بن عدى، مختار بن ابوعبيده ثقفى و ديگران، به پايان برده است.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یکم: الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة؛

کتاب «موسوعة عبدالله بن عباس حبر الأمة و ترجمان القرآن» تالیف آیت الله سید محمدمهدی خرسان از علمای حوزه علمیه نجف به چاپ رسید. موسوعه ابن عباس در چهار حلقه تنظیم و تالیف ش شده که هر حلقه 5 جلد است، که جز حلقه آخر که 6 جلد است، و جلد آخر آن تقریبا حُسن ختام یا معرفی مختصر موسوعه است. این مجموعه تحلیلی از شخصیت‌ علمی و معنوی «عبدالله بن عباس» از اصحاب امام علی (علیه السلام) است. به زعم نگارنده، وجود برخی از روایات متناقض درباره عبدالله بن عباس كه بعضی حاكی از مقام رفیع معنوی و تقرب ایشان به اهل‌ بیت (علیهم السلام) و بعضی دیگر نشان دهنده انحراف و بد عاقبتی اوست، تحقیقی جامع درباره ایشان را لازم می‌ نماید. اولین حلقه با عنوان «ابن عباس تاریخ و سیرة» است که در آن از تاریخ ابن عباس از زمان ولادت تا وفات وی سخن گفته، که در این حلقه از ولادت ابن عباس در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و ماجرا های پس از زمان پیامبر صلی الله علیه و آله تا زمان خلافت عثمان بن عفان و دوره خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام و دوره خلافت و امامت امام حسن علیه السلام و سپس خلافت بنی امیه و وفات ابن عباس در سال 68 هجری سخن گفته و تمام حوادث و مسائل مربوط به زندگی وی مطرح شده و در این میان تمام اشکالاتی نیز که در این زمینه مطرح شده را بیان و به آنها پاسخ داده است و علاوه بر این سید خرسان به اشتباهات موجود در کتاب ها درباره تاریخ ابن عباس هم اشاره کرده است. سید محمد مهدی خرسان تمام کتب و مقالات مربوط به ابن عباس را که به زبان عربی، فارسی یا ترکی یا اردو نوشته شده و تمام نسخه های خطی مربوط به ابن عباس را بررسی کرده است.

محسن کدیور یکی از پژوهشگران نوگرای معاصر است. یکی از دغدغه های ایشان (و از مباحث ممتاز در فضای روشنفکری) چگونگی استناد به دین است. در این نوشتار، نحوۀ استدلالها و نیز قوت و کارایی استنادات آقای کدیور، در مبحث ذکرشده، مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. نویسنده ـ در مقام نقد ـ ابتدا شاخص های صحیح امامت و تعریف تشیع را از دیدگاه کدیور بررسی می کند و سپس به نقد آنها از دیدگاه امامت، علم علوی و توصیف اهل بیت (علیهم السلام) در نهج البلاغه، تحلیل تأکید امیرالمؤمنین بر افضلیت خویش و... می پردازد. وی در ادامه، نحوة مواجهه کدیور با نهج البلاغه را نقد کرده و ادعاهای ایشان را بی دلیل می داند و در نهایت، با بیان ضرورت توجه به شرایط اجتماعی در زمان صدور هر سخن، مقاله را به پایان می رساند.

تحقیق درباره باورهای اساسی شیعه در موضوع امامت، از مباحث مهمی است که به اصالت و اعتبار این باورها. با مطالعه منابع اولیه می‌توان به این نتیجه رسید که خاستگاه دیدگاه کنونی شیعه درباره علم و عصمت ائمه، دیدگاه‌های اصحاب خاص امام علی است. آنان امام را حجت خدا و دارای علم الهی گسترده می‌دانستند. اگرچه باید توجه داشت که به دلیل شرایط آن دوره، تازه بودن این مباحث و تفاوت سطح معرفتی افراد، به طور طبیعی تردید‌هایی نیز در میان بعضی مشاهده می‌شود. این مقاله بارویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی با هدف بررسی جایگاه علم و عصمت امام از دیدگاه امام علی تدوین یافته است.

کتاب «قانون اساسى حکومت امام على علیه السلام» نوشته على انصاریان، شامل ترجمه و تبويب «فصل بندى» موضوعات عهدنامه حضرت امير (ع) است، به ضميمه تحقيقاتى پيرامون عهدنامه. اين تحقيقات عبارتند از: 1- بررسى اجمالى شخصيت و شرح حال مالك اشتر. 2- تحقيق در مدارك عهدنامه. در اين بخش، كتب روايى و تاريخى معتبر، كه عهدنامه امام (ع) را نقل كرده اند، گزارش شده است، چه كتب قبل از تاليف نهج البلاغه و چه كتب بعد از تاليف آن. البته در اين بخش اخير، به مداركى استناد شده است كه عهدنامه را از نهج البلاغه نقل نكرده اند. 3- تحقيق در اسناد و رجال عهدنامه. در اين بخش، سه سند معتبر عهدنامه مورد مطالعه قرار گرفته است و رجال آنها يكايك بررسى شده اند.

از آنجا که زیباترین کلام وجود از درگاه خلود، به زبان تازی فرود آمده است، در بلندای زمان پارسیان شیرین بیان، برای نشر معانی و کشف اسرار آن، در پهنه سرزمین پهناور ایران، برای فهم هموطنانی که به زبان عربی تسلط نداشته اند، به روشهای گوناگون و به مقتضای زمانها و مکانها و بینشها و گویشها به ترجمه و تفسیر آن پرداخته اند و معانی زببای آن را به یاری زبان و ادب دل انگیز منثور و منظوم پارسی بر لوح دل هموطنان نگاشته اند، نگارنده این مقال بر آن شد تا به اقتضای حال نگاهی به سیر ترجمه ها و تفسیرهای دلربای فارسی قرآن مجید اندازد. و از سلمان پارسی و ترجمه آهنگین قرآن مجید و ترجمه تفسیر طبری و تفسیر خواجه عبدالله أنصاری و کشف الاسرار میبدی و تفاسیر منثور و منظوم دیگر، چون دو اثر زیبا و حکیمانه و عارفانه صفی علیشاه و سید محمد حسین انوار شیرازی یاد کند تا إن شاء الله تعالی در ضمن مجموعه ای، تحقیقات خود را به عاشقان زبان و ادب و حکمت و عرفان قرآن در سرزمین ایران و جهان تقدیم دارد. والله الموفق والمعین و علیه التکلان