جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
مرور
>
مرور کلید واژه ها
>
بلاغت
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
تعداد رکورد ها : 130
عنوان :
بدیع در دیوان انوری
نویسنده:
مهری گلشنی راد
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
علوم انسانی
,
بدیع (اسماء افعال الهی)
,
آرایه های ادبی
,
انوری
چکیده :
چکیدهدر این پژوهش به بررسی عوامل زیباییشناسی شعر انوری از دیدگاه علم بدیع میپردازیم. علم بدیع یکی از شاخه-های علوم بلاغت است، که در لغت به معنی چیز تازه و نو، و در اصطلاح علمی است که باعث زیبا سازی کلام میشود و یا سخن ادبی را ارتقاء میبخشد، و به طور کلی به دو دست?: بدیع لفظی و بدیع معنوی تقسیم میشود. در گذشته به علم معانی و بیان که از دیگر شاخههای علوم بلاغت هستند نسبت به بدیع توجّه بیشتری میشد؛ امّا امروزه با توجّه به سیر طولانی و کشف عوامل زیباییسازی شعر در این حیطه، باعث توجّه بیشتر به این دانش شده است. شاعران با استفاده از دانش بدیع توانستهاند به جذابیت و گیرایی و همچنین تأثیر هر چه بیشتر در مخاطب خود بیفزایند. انوری نیز از این مورد مستثنی نیست. دیوان او که شامل: قصاید، قطعات، غزلیات و رباعیات فراوان میباشد، سرشار از این زیباییهای ادبی است، مخصوصاً قصایدش نسبت به دیگر اشعارش از صنایع بدیعی بیشتری برخوردارند. انوری که شاعری مدحگوی است توانسته با استفاده از این عوامل زیبایی، توجّه ممدوح خود را برانگیزد، و با توجّه به زبان فاخر و قصاید استوارش او را یکی از سه پیامبر شعر فارسی دانستهاند. از پر بسامدترینآرایههای به کار رفته در دیوان انوری در حوز? بدیع لفظی میتوان: موازنه، جناس، سجع، تکرار و ... و در حوز? بدیع معنوی: اغراق، حسن تعلیل، ارسالمثل، تلمیح، مراعاتالنظیر، لفّونشر و ... را نام برد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی تاریخی و تطبیقی حسن تعلیل و مذهب کلامی در آثار بلاغی عربی و فارسی
نویسنده:
سوسن علیان
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
ادبیّات فارسی
,
13. علم کلام
,
حسن تعلیل
,
هنر و علوم انسانی
چکیده :
حسن تعلیل و مذهب کلامی به عنوان دو تکنیک و دو آرایهی بلاغیِ مبتنی بر استدلال، در اکثر آثار بلاغی عربی و فارسی مطرح شدهاند که وجود نقاط مشترک در دو زبان، زمینهی بررسی تطبیقی آنها را فراهم آوردهاست. در این پژوهش تلاش نمودیم تا ضمن بررسی سیر تاریخی این دو آرایه در آثار بلاغی عربی و فارسی، تصویر روشنی از تطور و تحول آنها در طی قرون مختلف تا امروز ارائه دهیم و مباحث نظری مربوط به هر یک نظیر معانی، تعاریف، انواع و کارکردهای بلاغی و ادبی و جایگاه آنها در حوزهی بلاغت را مورد بررسی قرار دهیم و نگاهی به نمود این دو آرایه در قرآن از رهگذر آثار بلاغی داشته باشیم و سپس با بهرهگیری از مفاهیم زبانشناسی به نقد آنها بپردازیم. در این مسیر دریافتیم که در بحث حسن تعلیل در بلاغت عربی، غالباً بر غیرحقیقی و ادعایی بودنِ علت تأکید میشود، اما در بلاغت فارسی خصوصاً در دوران معاصر، بیان علت حقیقی را نیز در صورتی که مبتنی بر ظرافت و لطافتی باشد، داخل در حوزهی حسن تعلیل میدانند؛ در بحث مذهب کلامی به خصوص در دوران رکود و جمودِ بلاغت عربی، بحثهای منطقی با آن پیوند تنگاتنگ خوردهو در فارسی نیز گاه گرتهبرداری ناقصی از عربی صورت گرفته و غالباً از چارچوب بلاغت سنتی عربی فراتر نرفتهاند مگر در دوران معاصر که گاهی به کارکردهای هنری این ترفند اشاره شدهاست. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که حسن تعلیل و مذهب کلامی و دیگر آرایههای استدلالی را که ذاتاً ماهیت یکسان دارند اما گاه تفاوتهای عرضی در میانشان وجود دارد، میتوان تحت یک عنوان واحد نظیر «استدلال شاعرانه» یا بیان هر نوع علت شاعرانه جمع کرد که یکی از شیوهها و اسالیب خیالانگیز کردن کلام است، به گونهای که برای مخاطب باورپذیر باشد و او را غرق در حیرت و شگفتی گرداند؛ حال این استدلال میتواند به وسیلهی بیانِ علت ادعایی، علت حقیقیِ مبتنی بر تشبیه، تمثیل، ارسالالمثل صورت بگیرد و یا حتی اگر بر یک استدلال کاملاً منطقی استوار است، رنگی از عاطفه و تخیل در آن وجود داشتهباشد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی غزلیات لاهوتی از نگاه علم معانی
نویسنده:
حمید قناطیر
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
علوم انسانی
,
غزلیات
,
علم معانی
,
لاهوتی
,
اقتضای حال و مقام
چکیده :
موضوع این پایاننامه بررسی غزلیات لاهوتی از دیدگاه علم معانی است. هدف این پژوهش بیان ارزش-های بلاغی غزلیات لاهوتی بر اساس مباحث گوناگون علم معانی و تطبیق این دسته از اشعار لاهوتی با مباحث این شاخه از علوم ادبی همراه با ارائهی شواهد لازم و کافی است. از رهگذر این تحقیق، بلاغت و نفوذ کلام لاهوتی به شیوهی علمی تبیین خواهد شد. اساس روش این پژوهش بر تحلیل اشعار غزلیات لاهوتی براساس هر یک از مباحث علم معانی است؛ بدین گونه که ذیل عنوان هر مبحث، پس از اشاره-ای به موضوع، براساس شواهد لازم از اشعار مزبور، مبحث مورد نظر در غزلیات لاهوتی تبیین و تحلیل شده است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
واکاوی تضادها و متناقض نماها در نهج البلاغه
نویسنده:
فاطمه لطفی مفردنیاسری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
نهج البلاغه (نهجالبلاغه)
,
بلاغت
,
علوم انسانی
,
متناقض نما
,
بدیع (اسماء افعال الهی)
,
صنایع ادبی
,
امام علی (ع)
,
تضاد
,
هنر و علوم انسانی
,
تجزیه و تحلیل محتوا
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
تجزیه و تحلیل محتوا
,
علیبن ابیطالب (ع)، امام اول
,
علیبن ابیطالب (ع)، امام اول
,
علیبن ابیطالب (ع)، امام اول
چکیده :
طباق یکی از آرایهها و فنون بدیعی است که در بلاغت قدیم و جدید مورد توجه پژوهشگران بوده است. این صنعت که در کتابهای نقد و بلاغت قدیم با نامهای گوناگونی همچون مطابقه، تطابق، تطبیق و تکافو شناخته شده است امروزه با نام طباق و تضاد شناخته میشود. میتوان گفت در کنار این فن ادبی، متناقضنما نیز به عنوان یکی از جذابترین و پردامنهترین مباحث زیباییشناسیِ متن جایگاهی ویژه یافته است. بهرهگیری از تعبیر متناقضنما از عالیترین شیوههای آشناییزدایی هنری به شمار میرود، که موجب دور شدن از حالت عادی و در نهایت برجسته سازی کلام و تأثیر گذاری چشمگیر بر مخاطب میگردد.از جمله متونی که شگرد متناقضنما و آرایه تضاد در آن بسامدی قابل توجه و اثر گذاری دارد کتاب نهج البلاغه است. این متن که صرف نظر از بعد دینی خود، اهل ذوق و بلاغت را شیفته بیان و اسلوب خود کرده، قابلیت آن را دارد که از این دیدگاه نیز مورد بررسی و کاوش قرار گیرد. پژوهش حاضر با نگاهی گذرا به بلاغت نهج البلاغه و بررسی معنای لغوی و اصطلاحی طباق و پس از آن فن متناقضنما به پیشینه و کارکرد این دو فن میپردازد و سپس به ارائه و تحلیل نمونههای موجود از این دو صنعت در کتاب گرانسنگ نهج البلاغه روی میآورد.با توجه به کارکرد طباق و متناقضنما در نهج البلاغه میتوان اینگونه بیان کرد که حضرت علی (ع) از این فنون به خوبی در کلام خویش استفاده نموده است. چنین استنباط میشود که هرگاه حضرت علی (ع) قصد روشنگری در مورد دنیا و یا ایجاد معرفت الهی در مردم را داشته، از این فنون بهره بیشتری برده است. میتوان یکی از علتهای گزینش این گونه بیان، در موضوعات پیشگفته را دو بعدی بودن دنیا و عدم شناخت حضرت حق با حواس ظاهری دانست.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی رویکرد بلاغتپژوهان زبان عربی و زبانشناسان به مقوله معانی اصلی و فرعی انشای طلبی و مقایسه آن با یکدیگر
نویسنده:
مرضیه قربانخانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
زبان عربی
,
زبان شناسی
,
عملکرد
,
معنی
,
انشا
,
معنی شناسی
,
درک مطلب
,
کنشهای گفتاری (زبانشناسی)
,
کاربردشناسی زبان
,
هنر و علوم انسانی
چکیده :
هدف اين تحقيق، مقايسه بين آراء بلاغتپژوهان زبان عربی و زبانشناسان درباره معانی اصلی و فرعی انواع انشای طلبی (استفهام، امر، نهی، ندا و تمنی) است. بدين منظور نخست از يک سو نظرات زبانشناسان در اين مقوله در شاخه کاربردشناسی زبان و مبحث کنشهای گفتاری مورد بررسی قرار گرفت و از ديگر سو ديدگاه بلاغتپژوهان در اين باره در شاخه علم معانی مورد مطالعه قرار گرفت. پس از جمعآوری و تحليل نظرات هر دو گروه در باره اين موضوع، به منظور درک تفاوتها و شباهتهای آنها مقايسهای صورت گرفت که نتايج حاصل از آن حاکی از وجود شباهتهای عمدهای بين نظرات اين دو گروه است، از جمله تقسيم کلام به خبر و انشا، توجه به معانی غير مستقيم انشا و غيره، و اين خود دليلی است بر تأثيرپذيری زبانشناسان معاصر از بلاغتپژوهان قديم. اما با اين وجود، نمیتوان پارهای از تفاوتهای موجود بين اين نظرات، از جمله تفاوت در حوزه کار اين دو گروه را که گاه حاکی از نوآوری زبانشناسان در اين مقوله و توجه آنان به ابعاد ديگری از انشای طلبی است، انکار کرد. از ديگر نتايج حاصل از اين تحقيق که در واقع يکی از کاربردهای آن به شمار میرود، ارائه راهکارهايی برای برقراری يک ارتباط دوسويه موفق ميان گوينده و شنونده و همچنين راهکارهايی برای فهم بهتر متونی است که در آن يکی از انواع انشای طلبی به کار رفته است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تحلیل و بررسی نقش انشاء در آثار فارسی عین القضات همدانی
نویسنده:
معصومه محمدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
تجارب عرفانی (تجربه عرفانی)
,
علم معانی
,
انشا
,
ادبیّات فارسی
,
اصطلاحنامه عرفان
,
عینالقضاه، عبداللهبن محمد
,
هنر و علوم انسانی
چکیده :
ماهیّت فرا زمینی تجربههای عرفانی، عارف را دچار وجد و هیجان میکند؛ بنابراین عارفان برای تعلیم و بیان تجربیّات خود ناگزیرند از زبان خاصّی استفاده کنند که آن را زبان عرفانی مینامند. زبان عرفانی، از دیدگاههای مختلف قابل بررسی است و عناصر متعدّدی در شکلگیری آن نقش دارد. بلاغت از جمله عناصر موثر زبان عرفانی فارسی است.موضوع علم معانی بررسی انواع جمله از جهت معانی ثانوی آن است. این علم، کلام را به خبر و انشاء تقسیم و میزان اثر گذاری آن را بر مخاطبان تعیین میکند، از این رو به کمک قواعد و اصول آن میتوان نقش و تأثیر انواع جمله را در انتقال پیام، بررسی کرد.این پژوهش بر آن است که نقش انشاء را در تعلیم اندیشهها و بیان تجربیّات عرفانی، بررسی و تحلیل کند. آثار عینالقضات همدانی، از مهمترین متون تعلیمی و عرفانی ادبیات فارسی است. جملههای انشایی و معانی ثانوی در این متون نقش مهمّی دارد، از این رو آثار این عارف بزرگ، برای تحقیق در این باب برگزیده شد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
دراسه أسلوبیه فی سوره الأنعام
نویسنده:
سمانه قلاوند
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
علوم انسانی
,
سبک شناسی
,
بدیع (اسماء افعال الهی)
,
نقد ادبی
,
اسلوب
,
H
,
سجع
,
هنر و علوم انسانی
,
الأسلوبیه
,
سوره الأنعام
,
الأسلوبیه الدلالیه
,
الأسلوبیه البلاغیه
,
هنر و علوم انسانی
,
سوره الانعام
,
هنر و علوم انسانی
,
سوره الانعام
چکیده :
چکیدهبررسی سبک شناختی در سوره ی انعامبه کوششسمانه قلاوندسبک شناسی یکی از شاخه های نقد ادبی است که از دانش زبانشناسی و بلاغت درتحلیل متن بهره می جوید و در بررسی نقدی و ادبی اثر برسه عنصر اصلی متن، نویسنده و مخاطب تکیه می کند. با توجه به اینکه سوره های قرآنی از فنی ترین متن های ادبی هستند، بهترین متن ها برای بررسی سبک شناختی هستند و سوره ی انعام به دلیل اینکه یک تابلوی زیبا از تصویرپردازی و انتخاب واژگان مناسب با بافت متن هست موضوع این پژوهش قرار گرفت. روش پژوهش هم روش تحلیلی توصیفی انتخاب شد.پژوهش حاضر پس از مقدمه به بررسی مبانی نظری سبک شناسی(الأسلوبیه) پرداخته و در آن از تاریخچه مطالعات سبک شناسی، تعریف سبک شناسی و ارتباط آن با بلاغت و نقد ادبی و علم زبانشناسی و روش های مشهور تحلیل سبک شناختی سخن به میان آورده است. در فصل سوم و چهارم به بررسی سبک شناسی سوره ی انعام پرداخته شده است. در این دو فصل از پیوندهای دلالی میان واژگان و عبارات که شامل چند معنایی و تقابل بین واژگان و بافت متن هست سخن رانده شده است. و نیز به بررسی سبک شناسی بلاغی در سوره پرداخته شده است که در آن از ظواهر سبک شناختی، سبک شناختی تصویر و بدیع و در پایان هم از هماهنگی فنی و موضوعی در سوره سخن گفته شده است.این سوره تابلویی زیبا از هنرنمایی زبانی و تصویری در کلام قرآنی است، این هنرنمایی فنی و زبانی در خدمت هدف دینی سوره بیان اصول سه گانه ی عقیده،توحید، نبوت و معاد قرار گرفته است. تکرار اولین ویژگیسبک شناختی در سوره است که به عنوان ابزاری برای تأکید توحید و یگانگی خداوند و دعوت مخاطب به سوی راه رستگاری به کار برده شده است. دومین ویژگی سبکشناختی تقابل و تضاد در سوره است که در قالب تضاد واژگان و تصویرهای ادبی در سوره نمودار می شود و سومین ویژگی هم کاربرد تصویرهای تشبیهی در سوره است که بیشتر این تشبیه هابه دلیل هماهنگی با روحیه و فکر مخاطب، ساده و محسوس است. و چهارمین ویژگی بارز سبک شناختی در سوره فواصل قرآنی آهنگین در سوره است که متناسب با وحدت موضوعی و موسیقیایی در سوره تکرار میشود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
حل مشکل اختلافات بدیعالقرآن در راستای تدوین فرهنگی جامع
نویسنده:
امهالله ایزدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
بلاغت
,
علوم انسانی
,
تفسیر
,
بدیع (اسماء افعال الهی)
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
قرآن
چکیده :
علم بدیع در کنار معانی وبیان ، یکی از علوم سه گانه ای است که به طور کلی تحت عنوان «علوم بلاغی» نام گذاری شدهاند. از همان قرون اولیه اسلامی به دلیل توجه به بعد ادبی قران کریم، تدوین کتب بدیع القرآن رواج یافت ومولفان این کتابها با توجه ودقت در ارتباطی که بین الفاظ قرآن کریم است وتدبر در جنبهی بلاغی کلام الهی متوجه زیبایی هایی شدند که اگر از آنها چشمپوشی میشد، در درک سخن حق دچار لغزش میشدند واز طرفی، روشنگری نسبت به رابطهی الفاظ باعث فهم دقیق تر آیات میگردید. همچنین از همان آغاز، ادیبان وسخنشناسان در پی نام گذاری آن زیباییها برامدند. این نام گذاریها در آغاز شامل تعداد معدودی بود و به مرور زمان هم بر تعداد آنها افزوده شد وهم در ذیل هر عنوان تقسیم بندیهایی ایجاد گردید، لیکن همین افزایش نام گذاری ها و تقسیمات، در کتب بعدی باعث ایجاد اختلالات و نابسامانی هایی در عناوین موجود در کتاب های بدیع القرآن گردید؛ طوری که گاه برای یک عنوان تعاریف متعددی میآمد و یا برای یک تعریف عناوین گوناگونی استعمال میشد. در حوزهی مصادیق نیز آشفتگیها کمتر از این نیست. بهخصوص در مورد آرایههایی که به یکدیگر نزدیک ترند، مانند «تفسیر» و «تقسیم» تداخل مصادیق بیشتر دیده میشود. بنابراین و با توجه به نابسامانی های موجود در این کتاب ها، تدوین فرهنگی که علاوه بر بررسی ونشان دادن آشفتگیها به تنظیم مدخلهای مختلف بدیعی بپردازد، بسیار لازم مینماید.پژوهش حاضر در پی آن است که پس از بررسی تطور تاریخی علم بدیع، خلأ مذکور را پر کند و نقش توجه به بدیع را در فهم کتاب خدا روشن سازد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
اسلوب بیان قرآن از نگاه سید مرتضی در کتاب امالی
نویسنده:
سوده ترقی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
سیدمرتضی
,
بلاغت
,
علوم انسانی
,
امالی
,
تفسیر
,
بیان
,
نگرش دینی
,
شیوه بیان
,
اسلوب
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
تفسیر قرآن
,
الامالی (کتاب)
,
کلید واژه : اسلوب
,
علم الهدی، علی بن حسین
,
علمالهدی، علیبن حسین
,
علمالهدی، علیبن حسین
,
کلید واژه : اسلوب
,
بیان (زبانشناسی)
,
الامالی (کتاب)
چکیده :
پیشگفتاربا توجّه به جایگاه والا و رفیع علمی و شخصیّتی « سیّد مرتضی » درنزد شیعه و سنّی ،وبا توجّه به علم و سواد و تقوا و نسب ایشان که از طرف مادری با ده واسطه به حضرت علی (ع) و از طرف پدری با پنج واسطه بهحضرت موسی بن جعفر ، امام کاظم (ع) می رسد واز طرفی نیز آل بویه ، دایی مادری ایشان محسوب می شد که در قرن چهارم در مقابل ضعف حکومت عبّاسی به قدرت رسیدند و از شاهان روزگار بودند ، سیّد مرتضی در این فرصت ها با بهره مندی از پدر و مادر و استادان خبره در علوم گوناگون از جمله : « شیخ مفید » : در عـلم کـلام و فـنّ مـناظـره ، « عـبد الرحـیم بن نباته » : در عـلـوم ادبی و فـنّ خـطابه و سـخـنـوری ؛« مرزبانی » در شعر و ادبیّات ؛ « ابو الحسن علی بن حبش کاتب » : در علم حدیث ؛ و ... توانست در تمام زمینه های علمی ، به مدارج بالا دست یابد و نهضت فرهنگی عظیمی را در احقاق حقوق مسلمانان و گسترش تشیّع ، پایه ریزی کند و در کنار مسئولیّت های اجتماعی و سیاسی اش که به او واگذار شده بود ، از جمله : نقابت سادات و إمارت مظالم ، مجالس درسی را تشکیل دهد و کتب متعددّی را در زمینه های : ادبی ، کلامی ، فقهی ، اصولی و تفسیری ، تألیف نماید و مردم ، ایشان را با القاب بسیار محـتـرمی از جمله : ذو الـثـمانـیـن ؛ ذو المجـدیـن ؛ شـریـف ؛ عـلـم الهـدی و مجـدّد الإسـلام می خواندند . از مـیان ده ها کـتـاب تـفـسیـری ایشان ؛ کتاب « غرر الفواید و درر القلائد » ایـشـان ( معروف به : أمالی سیّد مرتضی ) که شامل 80 مجلس درس تفسیری ایشان بوده ( تفسیر آیات و روایات ) و توسّط شاگردانش املاء شده و سپس توسّط استاد تنظیم شده است ؛ از جمله کتبی است که کمتر به عنوان یک کتاب تفسیری به آن اشاره شـده و شایـد به این علت باشد که اکــثر دانشمنـدان وی را در زمینه ی کــتب فـقـهی می شناسند ونظریات تفسیری ایشان به سبک و اسلوب غیر جامع استو تمام آیات قرآن را شامل نمی شود و به ترتیب سور نگاشته نشده .البته : سیّد در میان آثار تفسیری خود در عین اینکه به صورت پراکنده به تفسیر پرداخته ولی آیات قرآن را با چنان مهارتی به یکدیگر ارتباط می دهد که این آیات، مثل زنجیری به یکدیگر متّصل گردیده اند و این نشان از تسلّط و احاطه ی کامل او به آیات قرآن است .و به دلیل تبحُّری که درعلم لغت و ادبیات عرب دارد و احادیث صحیح را به خوبی می داند ،می تواند برای تمام سخنان خود شاهد مثال آورد و با آنها برای مخاطب ،زمینه سازی کند . و در برخی موارد به تفاسیر قبل از خودش نیز نظر داشته است .ازجمله : معانی القرآن فرّاء .( م 207 ) و غریب القرآن ابن قتیبه ( م 206 ) و معانی القرآن و إعرابه از زجّاج ( م 311 ) و جامع البیان عن تأویل آی القرآن از طبری ( م 310 ) ولی به آن هـا إکـتفاء نکـرده و گـامی جـدید در تحلیل آیات و روایات برگـزیـده است ، کـه بی سابقهبوده و هست . تا جایی که در تأیید اغلب نظریات او ، مفسران بعدی نیز نظر و دیدگاه او را در تفاسیرشان ذکر کرده اند : از جمله : التبیان فی تفسیر القرآن از شیخ طوسی ( م 460 ) و مجمع البیان فی تفسیر القرآن از طبرسی ( م 548 ) و روحُ الجِنان و روح الجَنان از ابوالفتوح رازی ( م حدود 550 ) و تفسیر الکبیر فخر رازی ( م 606 ) و تفسیر المیزان علامه طباطبایی و تفسیر نمونه و .....در این رساله ، مباحث تفسیری آیات قرآن در کتاب أمالی تحت عنوان ( تأویل الآیه ) و دریک مورد ، تحت عنوان ( مسأله)از جهت اسلوب هاو فنون بیانی و بلاغی ، بررسی شده، [ از مجموع 80 مجلس درس سید ، تنها70 مجلس تحت عنوان « تأویل الآیه » می باشد که به 66 مجلس آن که دارای مباحث بلاغی است، پرداخته شده ، البته حدود 10 مجلس از جمله [ مجالس 10/ 11/ 12/ 13/ 17/ 18 / 19 / 20 / 21 / 32 ] بطور کامل به تأویل خبر اختصاص دارد و در میان حدود 20 مجلس از جمله [ مجالس 1/ 3 / 4 / 5/6/8/15 / 25 / 27 / 30 / 31 / 34 / 37 / 48 / 49 / 53/ 64/ 65 / 68 / 79 ] مبحثی تحت عنوان تاویل خبر ذکر شده کهتحقیق آن از حیطه ی کار نگارنده خارج بود]لازم به ذکر است ، با توجه به اینکه متن کتاب امالی سید مرتضی موسوم به ( غررالفواید و دررالقلائد ) به زبان عربی است و تاکنون ترجمه ی آن به چاپ نرسیده ، ابتدا متن عربی این مجالس به فارسی ترجمه شده و در این زمینه به برخی از پایان نامه ها ی مربوط به ترجمه مباحث تفسیری سید مرتضی در دانشگاه های مختلف مراجعه شده است . و در ترجمه مباحث تفسیری هرکجا ، عنوان و کلمه یا جمله ای به مطالب سید مرتضی جهت توضیح ، اضافه شده ، داخل کروشهقرار گرفته است . و در مواردی که سید در تفسیر آیه ای ، به ذکر قسمتی از آیه پرداخته و فهم معنای قسمت مزبور ، نیازمند آگاهی از تمامی آیه بوده ، تمامی آیه در صدر کلام عنوان شده است . مباحث بلاغی در کتاب أمالی تحت سه محور: علم بیان ومعانی و بدیع بررسی شده ، و سید گاهی به نام این اسالیب به طور مستقیم و گاه به صورت [غیر مستقیم : یعنی تنها شرح داده و نام اسلوب را نیاورده ] اشاره کرده که جهت سهولت فهم مخاطب و روشن شدن بیشتر آن اسلوب و تأیید وجه بیان شده توسّط سیّد ، با مراجعه به کتب تفسیر ادبی قرآن ، این اسالیب شنایایی شده و در پایان هر مجلس تحت عنوان « تحقیق » اشاره شده است که در برخی موارد به جهت وضوح متن عربی آنها و جلوگیری از طولانی شدن کلام ، از ترجمه ی آنها خود داری شده است.و به جهت اینکه آشنایی قبلی با اسالیب به کار رفته در کتاب أمالی لازم بود ، ابتدا در فصل دوم ، یک یک این اسالیب بیانی با مثال های قرآنی [ غیر از کتاب أمالی ]تعریف شده .در ضـمـن ، متـن عـربی آیـات قـرآن در ایـن رسـالـه از خـط بـه کـار رفـتـه درنـرم افـزار «جامع التفاسیر قرآن» گرفته شده و شاید نوع خط با خط معمول قرآن در برخی کلمات تفاوت داشته باشد ، همچنین در ترجمه آیات ، از ترجمه ی فارسی و روان و دقیقآقای مکارم شیرازی استفاده شده. و درذیل بیان مجالس تفسیری سید مرتضی اگر نام شخصی داخل گیومه ، برده شده ، در قسمت آخر پایان نامه شرح حال مختصری از او تحت عنوان « فهرست اعلام »آمده است. وخلاصه ی تمامی اسالیب بیانی نام برده شده در این رساله به صورت یک جدول در فصل آخر بیان شده است . همانطور که می دانیم ، قرآن کریم ، سراسر اعجاز است و این اعجاز بیشتر در زمینه ی فصاحت ( در محتوا) و بلاغت ( در الفاظ) آیات آن می باشد. و از همان سال های آغازین نزول آن ، حضرت علی (ع)در میان مباحث تفسیری خود ، به جنبه های بلاغی آیات اشاره کرده اند همانطور که در کتاب نفیس خود « نهج البلاغه » دریای فصاحت و بلاغت ایشان به چشم می خورد .پیرو سخنان ایشان ، افرادی همچون جاحظ ، ابن قتیبه ؛ إبن معتز ، مبرّد ؛ عبد القاهر جرجانی ؛ إبن أبی الأصبع ؛ سکاکی ؛ خطیب قزوینی ؛ ابو عبیده ؛ سیّد مرتضی و ...با تألیف کتب بلاغی خود این علم را مخصوصاً در زمینه ی اعجاز آیات قرآن پرورش دادند .و از جمله دلایلی که سیّد به این عـلم روی آورد ، این بود که : ازمتکلمان شـیـعـه به شمار می رفت و به ناچار ؛ باید معانی و تفاسیر مختلف کلام و آیات را می دانست تا بتواند آنها را از معانی ظاهری اش که با اصول اعتقادی او به ظاهر ناسازگار می آمد ؛ درک کند و آن را از معنای ظاهری ودر بعضی مواضع ، معنای حقیقی ، به معانی مجازی برگرداند ، تا مردم گرفتار دام شبهه نگردند و در مراتب بالاتر بگوییم که : مرتکب شرک خفی نشوند . زیرا اسلوب و روش قرآن منحصر به خود آن است و نظیری ندارد و باید آن را از زبان اهل بیت شناخت و إلّا ( نعوذ بالله ) به گمراهی خواهیم رفتو بر گمراهیمان افزوده خواهد شد ، همچون مردابی که هر لحظه ما را در ظلمت بیشتر فرو می برد و مصداق آیات زیر خواهیم شد :«وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَهٌ لِلْمُوْمِنینَ وَ لا یَزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً »(إسراء : 82 ): یعنی : و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مومنان، نازل مىکنیم و ستمگران را جز خسران (و زیان) نمىافزاید.و« هُوَ الَّذی جَعَلَکُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً » (فاطر : 39 )یعنی : اوست که شما را جانشینانى در زمین قرار داد هر کس کافر شود، کفر او به زیان خودش خواهد بود، و کافران را کفرشان جز خشم و غضب در نزد پروردگار چیزى نمىافزاید، و (نیز) کفرشان جز زیان و خسران چیزى بر آنها اضافه نمىکند.و« وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فی هذَا الْقُرْآنِ لِیَذَّکَّرُوا وَ ما یَزیدُهُمْ إِلاَّ نُفُوراً »( الإسراء : 41) یعنی : ما در این قرآن، انواع بیانات موثر را آوردیم تا متذکر شوند! ولى (گروهى از کوردلان،) جز بر نفرتشان نمىافزاید.و برعکس اگر به آیات آن ( ثقل اکبر ) ایمان آورده و از راه درست با استمداد از ثقل اصغر ( اهل بیت ) بنابر سفارش پیغمبر اکرم در حدیث ثقلین ؛ که قرآن و اهل بیت از یکدیگر جدا نخواهند شد و استمداد از هر دو این ها ما را به سعادت دنیا و آخرت خواهد رسانید ، عمل صالح کنیم ،به ایمانمان روز به روز افزوده خواهد شد و قرآن مانند موجود صاحب روح و زنده به ما کمک می کند تا به اُفق های بلند معنا پرواز کنیم و مصداق آیات زیر باشیم :« فَأَمَّا الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَیُوَفِّیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ یَزیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَمَّا الَّذینَ اسْتَنْکَفُوا وَ اسْتَکْبَرُوا فَیُعَذِّبُهُمْ عَذاباً أَلیماً وَ لا یَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَ لا نَصیراً »( نساء : 173 یعنی : امّا آنها که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، پاداششان را بطور کامل خواهد داد و از فضل و بخشش خود، بر آنها خواهد افزود. و آنها را که ابا کردند و تکبّر ورزیدند، مجازات دردناکى خواهد کرد و براى خود، غیر از خدا، سرپرست و یاورى نخواهند یافت.) و« وَ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ یَبْکُونَ وَ یَزیدُهُمْ خُشُوعاً »(إسراء : 109 ) یعنی:آنها (بىاختیار) به زمین مىافتند و گریه مىکنند و(تلاوت این آیات، همواره) بر خشوعشان مىافزاید. « لِیَجْزِیَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ یَزیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ » ( نور : 38 )یعنی : (آنها به سراغ این کارها مىروند) تا خداوند آنان را به بهترین اعمالى که انجام دادهاند پاداش دهد، و از فضل خود بر پاداششان بیفزاید و خداوند به هر کس بخواهد بى حساب روزى مىدهد (و از مواهب بىانتهاى خویش بهرهمند مىسازد).« لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَ یَزیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ » (فاطر : 30 )یعنی : (آنها این اعمال صالح را انجام مىدهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیفزاید که او آمرزنده و شکرگزار است! «وَیَسْتَجیبُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ یَزیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ الْکافِرُونَ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ» (شورى : 26 )یعنی : و درخواست کسانى را که ایمان آورده و کارهاى نیک انجام دادهاند مىپذیرد و از فضل خود بر آنها مىافزاید امّا براى کافران عذاب شدیدى است! « وَ یَزیدُ اللَّهُ الَّذینَ اهْتَدَوْا هُدىً وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ مَرَدًّا »(مریم : 76) یعنی : (امّا) کسانى که در راه هدایت گام نهادند، خداوند بر هدایتشان مىافزاید و آثار شایستهاى که (از انسان) باقى مىماند، ثوابش در پیشگاه پروردگارت بهتر، و عاقبتش خوبتر است! زمخشری در مقدمه ی تفسیرش به این نکته اشاره نمود که : بدون احاطه بر دو دانش « معانی » و « بیان » نمی توان به تفسیر قرآن پرداخت و ژرفای معانی آن را شناخت .(منبع :زمخشری ، الکشاف ، زمخشری ، جار الله محمود بن عمر ، « الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل»، ج1 ، ص 16 )و از آنجا که خداوند متعال با نزول این معجزه عظیم ، سخت ترین دشمنان و سخنور ترین امیران بلاغت و بیان را در برابر خویش ، به خموشی کشانده ، چندان که از وضوح این عجز و ناتوانی ، نه تنها به هماوردی آن ، بر نخاسته اند ، که حتّی چـنین انـدیـشه ای را در سـر نـپـروریـده اند ، ازطـرفی هـم امکـان نـدارد ، کـسی که ابـزار فـهـم بلاغی نـظم قـرآن ( علم فصاحت و بلاغت ) را ندارد ، بتواند پی به اعجاز آن ببرد .و من الله التوفیق سوده ترقـّی
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
زمینهها و موانع تاثیر سخن از منظر قرآن
نویسنده:
فروغ سبزه
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
تاثیر
,
بلاغت
,
استدلال
,
گفتار عارف
,
معارف اسلامی
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
قرآن
,
هنر و علوم انسانی
چکیده :
هیچ اثری به اندازهی سخن، قابل بقاء و تأثیرگذار نیست. قرآن کریم از زوایای مختلفی به مقولهی سخن پرداخته است. با توجه به گستردگی بحث در این زمینه، سعی بر این است که در این پژوهش، فقط اهمیت سخنگفتن، زمینهها و موانع تأثیر سخن از منظر قرآن مورد بررسی و ارزیابی قرار داده شود.اساسیترین منبع مورد استفاده در این تحقیق، قرآن بوده که به کمک تفاسیر و سایر منابع یاریرسان در فهم قرآن از جمله متون روایی، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، زمینههای تأثیر سخن از دیدگاه قرآن در پانزده مورد زیر بررسی شدهاند.1.آراستهگویی 2.استدلال 3.استواری سخن 4.امنتداری 5.بلاغت 6.تکرار 7.جدال احسن 8.خیرخواهی 9.سادهگویی 10.طنّازی 11.عالمانهبودن 12.فصاحت 13.موعظه 14.نرمی سخن 15.نیکی سخنهمانطور که در نگاه اول همیشه ظاهر یک چیز تأثیرگذار است، در سخنوری نیز، آنچه اهمیت بیشتری دارد آراستگی سخن، جذابیت و نیکویی آن است. همچنین به نرمی سخنگفتن و دوری کردن از خشونت نیز در جذابیت سخن بسیار موثر است. مسألهی مهم دیگر و از جمله ارکان مهم سخنوری توجه به نوع مخاطب و سخنگفتن مطابق حال اوست. همچنین کلامی که همراه با دلیل و برهان باشد و از استواری مطابق با عقل و منطق برخوردار باشد تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطب دارد. جلب اعتماد مخاطب نیز بسیار حائز اهمیت است، در روانشناسی تبلیغات نیز اثبات شده که اعتماد شنونده از مهمترین دلایل تأثیرپذیری است: از جمله موارد پانزدهگانه که موجب جلب اعتماد مخاطبین به گوینده میشَود، امانتداری و خیرخواهی گوینده است.همچنین تکرار و گوشزد کردن پیدر پی، مواعظ و سخنان پندآموز، سخنگفتن با علم و آگاهی نیز موجب تأثیر سخن بر مخاطب میگردد.احتجاج و جدال به شیوهی احسن، پیام رسمی قرآن است و از جمله مسائل زمینهساز در تأثیر کلام است.آنچه در تأثیرگذاری کلام بر مخاطب اهمیت دارد توجه گوینده و سخنران به همهی این موارد است و در صورت آگاهی و عمل به این موارد بدون شک سخن او بر مخاطبانش تأثیرگذار خواهد بود.در فصل پایانی تلاش شد تا بنابر آموزهای قرآنی و روایی موانع تأثیر کلام و عومل آسیبزا در شش مورد بررسی شود: 1.استکبار 2.ختم قلب 3.دنیا طلبی 4.زورگویی 5.طغیانگری 6.نارسایی بیان.تکبر و غرور آدمی مانع تأثیر کلام مخاطب بر وی میشَود و چنانچه عوامل اصلی در ضلالت برخی امتها استکبار آنان در مقابل پیامبران الهی بوده است.آلودگی به گناهان و زورگویی موجب ختم قلب و نفوذ ناپذیری آن در مقابل سخنان حق میشود.دنیا طلبی و غفلت از آخرت، طغیانگری و زورگویی نیز از جمله موانع دیگر در پذیرفتن سخن حق و موعظههای انبیای الهی است.نارسایی بیان نیز مانع از فهم و درک صحیح سخن از سوی مخاطبان است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
تعداد رکورد ها : 130
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید