جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به دلیل بشری بودن محتوا و لفظ کتاب مقدس و در نتیجه عجز آن از پاسخ گویی به نیازهای فکری و روحی بشر، بسیاری از متفکران غربی، به رغم تلقی های متفاوت از تجربه دینی آن را همسان و هم وزن با تجربه دینی دانسته اند. این سخن به دلایل فراوان نمی تواند در مورد وحی اسلامی منطبق بر حقیقت باشد. هر چند مساوی دانستن وحی با تجربه بشری اشکالات فراوانی دارد. در این گفتار ضمن تشریح تعابیر و نظریات گوناگون مطرح شده پیرامون تجربه دینی، آنها را نقد و بررسی کرده و نظر برگزیده خود را ترسیم نموده ایم. همچنین با تبیین تجربه انبیاء و تفاوت آن با تجربه دیگر انسان ها به معرفی وحی و حقیقت آن پرداخته و در آخر تفاوت وحی را با تجربه دینی مورد توجه و مداقه قرار داده ایم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 111 تا 137

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وحي و تجربه ديني از ديدگاه آيت‌الله جوادي آملي و دکتر سروش

نویسنده:

‫محمدحسن فصيحي

نوع منبع :

رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی

وضعیت نشر :

‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، جامعة المصطفی العالمیة,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , تجربه دینی (فلسفه دین)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

چکیده :

‫يکي از تحليل‌ها در باره وحي، تجربه ديني انگاشتن آن است. بر اساس اين تحليل، پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله و سلم با خداوند متعال مواجهه‌اي داشته و تفسير خود را از آن مواجهه در قالب الفاظي براي ديگران بيان مي‌کند. اين ديدگاه ابتدا در غرب توسط شلاير ماخر مطرح گرديد. او مي‌خواست براي دين پايگاه مستقلي بيابد؛ تا به زعم خودش، از انتقادات علم جديد و عقلانيت انتقادي مصون بماند. پايگاه دين را از کتاب مقدس، استدلال‌هاي عقلي و اخلاق، به قلب و دل دينداران و احساسات و عواطف شخصي آنان منتقل کرد. عده‌اي از روشنفکران همچون دکتر سروش تحت تأثير اين انديشه، ديدگاه‌هاي جديدي در باره وحي ارائه کردند که خلاصه اين نظرات عبارت است از: 1. وحي همان الهام است و الهام از نوع تجربه‌هاي شاعرانه و عارفانه مي‌باشد. 2. وحي همان تجربه ديني است. 3. وحي مولود احساس شخصي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است و از سوي خداوند نيست. 4. نفس هر فردي، از جمله نفس پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم الهي است و مي‌تواند منشأ توليد وحي گردد و تنها تفاوت پيامبر با ديگران در اين است که او به الهي بودن نفس خود آگاه است. 5. لفظ و معناي قرآن هر دو، توليد خود پيامبرند و از سوي خدا نيست. 6. شخصيت، فرهنگ و دانش نسبي پيامبر در ارائه مفاد وحي تأثير مي‌گذارد و وحي را خطاپذير مي‌سازد. 7. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مضمون وحي را از خداوند متعال دريافت مي‌کند و به زبان، تصاوير و دانشي که خود دارد، به آحاد مردم منتقل مي‌کند. 8. بعضي از جنبه‌هاي دين به طور تاريخي شکل گرفته‌اند و امروز ديگر موضوعيت ندارند. ظواهري از قرآن کريم که با علوم بشري سازگاري ندارند و در پيام بنيادين دين دخالتي ندارند، تأويل پذيرند. 9. البته وي مي‌پذيرد که وحي تنها در مسائل ديني خطاناپذير است؛ ليکن در مسائلي که به جهان و جامعه انساني مربوط مي‌شود، خطاپذير است. 10. دوران مأموريت پيامبر به پايان رسيده؛ اما مجال براي تکرار تجربه ديني وجود دارد. از نظر نگارنده، مهم‌ترين اشکال سروش اين است که وي دليل متقني بر تبيين نظريه خود نمي‌آورد. او در ادامه، نظر آيت‌الله جوادي آملي درباره تفاوت‌هاي وحي و تجربه ديني را مطرح مي‌کند که برخي از آنها از اين قرارند: 1.وحي رسالي همراه با اعجاز و تحدي است؛ درحالي که تجربه ديني چنين نيست. 2.بين اين دو، هم در مبدأ فاعلي فرق است و هم در مبدأ قابلي. 3.در مکاشفات عرفاني احتمال خطا وجود دارد؛ ولي در وحي چنين نيست.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

چگونگی پیدایش و پیشرفت نظریه‌ی تجربه‌ی دینی

نویسنده:

عین الله خادمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

انسان پژوهی دینی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , تجربه‌ دینی , تجربه دینی (فلسفه دین)

چکیده :

کند و کاو تاریخی در باره‌ی سیر نظریه‌ی تجربه‌ی دینی مدّ نظر این پژوهش است. یکی از طرّاحان اصلی این نظریّه‌، شلایر ماخر است که برای حفظ مسیحیّت در برابر شبهات بنیان کنی که پیشرفت علم تجربی و معرفت شناسی پیش کشیده بود، آن را طرح کرد و پرورش داد؛ از این منظر، دین هویّت مستقلى دارد و گوهر دین، احساس درونى و اتکاى بى ‏واسطه به واقعیّت مطلق است. کی یرکگارد بر این باور بود که نباید ایمان را موضوع سنجش عقلانی قرار داد، بلکه باید آن را بدون هیچ گونه اثبات یا قرینه‌ای پذیرفت. از نظر او، پرش ایمان یعنی باورِ بدون دلیل، تنها راه شناخت مسیحیّت اصیل است. رودُ لف اتو، نیز به عنصر غیر عقلانی یعنی جنبه‌ی شهودی، قلبی و عرفانی دین توجّه نموده است. ویلیام جیمز نیز معتقد بود که باید از طریق تجربه و ثمرات عملی، از دین دفاع کرد. جیمز ملاک حقیقت و صدق را سودمندی در عمل می داند و چون از نظر او دین و باور به خدا در زندگی انسان مفید می افتد، باید آن را پذیرفت. استیس فیلسوف تحلیلی نیز بر شهود امر مطلق تأکید ورزید و ماکس وبر نظریه‌ی تجربه‌ی دینی را با رویکردی جامعه شناختی به کار برد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 145 تا 162

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ماهیت دین و تجربه دینی نزد شلایرماخر

نویسنده:

حسین کلباسی اشتری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

راه کشف و شهود , مناسک مذهبی , اتکای به نامتناهی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , هرمنوتیک دینی , فلسفه دین , احساس (معرفت شناسی) , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

علم و دین , اسپینوزا , کتاب ایمان مسیحی (شلایرماخر) , اخلاق , الهیات مسیحی , دین و هنر , مبنای معرفت شناختی دین , احساس اتکای مطلق ,

چکیده :

در میان متألهان دینی، شلایرماخر نه از منظر مابعدالطبیعه یا فلسفه اخلاق، بلکه از منظر احساس و شهود دینی ـ واژگان مورد علاقه خود اوـ به تبیین و تفسیر ماهیت دین و تجربه دینی میپردازد. وجه تمایز و حتی ویژگی ابداعی تفسیر او آن است که نه همانند متفکران معاصرش، دین را به یکی از مقولات اخلاق، علم، مابعدالطبیعه و هنر فروکاهد، بلکه کوشش وی آن است که ضمن اثبات استقلال دین، عدم تعارض آنرا با دیگر ساحت های دانش بشر نیز نشان دهد. چگونگی خوانش متون مقدس و اصول و مبانی هرمنوتیک دینی نیز وجه دیگری از تأملات شلایرماخر در دوره جدید و معاصر به شمار میرود؛ البته تأثیر آرا و روش وی در این زمینه بر فیلسوفان دین معاصر نیز نباید از نظر دور بماند. در این مقاله ابتدا به تقریر دیدگاه وی درباب تمایز و استقلال دین از علم، اخلاق، مابعدالطبیعه و هنر پرداخته و سپس با توجه به مفاهیم کلیدی وی در ساحت تجربه دینی، به تبیین آرای وی در قلمرو شهود حقیقت دین خواهیم پرداخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 51

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد نظريه تجربه ديني با تاکيد بر قرآن

نویسنده:

‫محمداشرف شجاع

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , تجربه دینی (فلسفه دین)

چکیده :

‫از آن‌جايي که پيامبر اسلام(، خاتم پيامبران است، آيين او نيز بايد از عصمتي معجزه‌آسا براي هميشه تاريخ برخوردار باشد؛ به‌همين دليل، ويژگي‌هاي انحصاري قرآن کريم مانند خطاناپذيري، بي‌همانندي، اعجاز و مبدأ الهي داشتن، که منحصر در وحي مصطلح اسلامي است، آن را از تجربه ديني متفاوت و متمايز مي‌سازد. تجربه ديني که احساس حضور و تفسير صاحب تجربه از حالات توصيف‌ناپذير خويش است، در حقيقت همان رويکرد متکلمان ليبرال است که وحي را گونه‌اي از تجربه مي‌دانند. از نظر آن‌ها کتاب مقدس نه يک کتاب خطاناپذير و نازل‌شده از طرف خدا، بلکه تفسير صاحبان تجربه ديني است. آن‌ها معتقدند که گوهر و هسته دين بايد از پوسته آن جدا انگاشته شود. اين طرز تلقي از وحي آسماني را نمي‌توان به قلمرو آموزه‌هاي اسلامي تعميم داد. زيرا در نگاه اسلامي، وحي مصطلح عبارت از انتقال گزاره‌هاي معنابخش از طرف باري تعالي به‌سوي انساني برگزيده است؛ و اين ارتباط، از نوع کلامي و زباني بوده، و خداوند در تمام مراحل، اصالت و صيانت وحي را مورد عنايت ويژه قرار داده است. قرآن نشانه‌هاي بسياري از وحي رسالي را بازگو کرده است که مانع از تعميم نظريه تجربه ديني به وحي رسالي مورد نظر اسلام مي‌شود. در نگاه قرآني، رسالت امري اکتسابي و بسط‌پذير نبوده، و نيازمند حکمت و علم الهي است. خداوند همواره پيامبران راستينش را با نشانه‌ها‌ي روشن مجهز کرده است. در اين راستا، قرآن کريم تمام کساني را که در الهي بودن الفاظ و معاني اين کتاب آسماني شک و ترديد دارند، به مبارزه فراخوانده است؛ زيرا بر اساس اعتقاد کساني که حصول تجربه ديني را براي همگان ميسور مي‌دانند، بايد ساير افراد نيز بتوانند همانند اين متن را بياورند. از سوي ديگر، بحث تجربه ديني به‌خاطر زمينه‌هاي مختلفي چون انسان‌مداري و تجربه‌باوري، تعارض‌هاي موجود در کتاب مقدس، و تعارض گزاره‌هاي کتب مقدس با يافته‌هاي علوم جديد، در غرب ظهور يافته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تجربه دینی

نویسنده:

سید محمد حکاک

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پردیس فارابی دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجربه باطنی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , فلسفه دین , تجربه ظاهری , تجربه فلسفی , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

فلسفه (خاص) , عارفان (مسلمان) , دین پژوهی , اصطلاحنامه عرفان , علم حضوری(مقابل علم حصولی) , مسائل فلسفی ,

چکیده :

تجریه دینی یکی از مصطلحات جدید غربیان در حوزه دین پژوهی است مراد آنان از این اصطلاح در عین اختلافی که درتفسیر آن دارند اتصال آدمی با امر قدسی است این اصطلاح در متون اسلامی نیامده است هرچند در کتاب های عرفانی اصطلاح نزدیک به آن موجود است در این مقاله اصطلاح تجربه دینی به معنایی اعم از آن چه مقصود غربیان است به کار رفته است به گونه ای که در برگیرنده تجریه عرفانی و تجریه فلسفی می پردازد و بعد از آن تجربه دینی را به منزله طیفی گسترده از شناخت عقلی قلبی و فطری از خدا تا شناخت عمیق فلسفی و معرفت وگرایش عرفانی و از آن ها بالاتر تا مرحه نبوت و دریافت وحی مورد بحث قرار می دهد .

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 151 تا 162

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

استدلال تجربه دینی بر وجود خدا و پلورالیسم دینی

نویسنده:

محمد محمدرضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

متن نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

01. خداشناسی (کلام) , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی دینی , عقل ( جوهر ) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , فلسفه دین , اسماء الهی((اخص)، مقابل اسماء ربوبی خاص) , استدلال تجربه دینی , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

رؤیت خدا , ائمه شیعه(ع) , احادیث و روایات , عرفان اسلامی , تجربه حسی , قرآن مجید , حضرات خمس , اسم ظاهر(مقابل اسم باطن) , اسم باطن(مقابل اسم ظاهر) , عالَم ملکوت(قسیم عالَم لاهوت و جبروت و ملک) ,

چکیده :

اثر حاضر به دنبال اثبات این مدعاست که یکی از راه های شناخت خدا تجربه ی دینی است. برای این منظور ابتدا تقریرهای مختلف استدلال تجربه دینی مطرح شده است و سپس به برخی از تجربه های دینی اشاره نموده ایم . در ادامه اشکال یکی از منتقدان استدلال تجربه دینی، یعنی جان هاسپرز مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است. اشکال هاسپرز این است که قبول صحت استدلال تجربه دینی مستلزم پذیرش عقاید متناقض و ناسازگار است و این مساله چیزی جز پذیرش کثرت گرایی دینی نیست. نویسنده در نقد این اشکال دو مساله را مورد بررسی قرار داده است: نخست این که تجربه ی دینی مانند تجربه ی حسی. یک منبع شناخت است و دیگر این که عقاید متعارض در باب تجربه دیی را می توان همانند آراء متعارض در باب تجربه حسی توجیه کرد. در پایان چنین نتیجه گرفته شده است که می توان بسیاری از آراء متعارض در باب تجربه دینی را به تقابل اسماء الهی بازگرداند و صدق و کذب برخی دیگر را با معیار عقل و کتاب مقدس سنجید. هر کدام از تجربه ها که با این معیارها هماهنگی داشته باشند تجربه های صحیح و حقیقی خواهند بود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 77 تا 96

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مبانی پلورالیسم دینی (رابطه تجربه دینی و پلورالیسم)

نویسنده:

محمد محمدرضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تنوع دینی (تنوع مذهبی) , رستگاری (مسائل جدید کلامی) , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی دینی , حقانیت یک دین , 1. ادیان religions , فلسفه دین , نومن((اصطلاح وابسته)، مقابل فنومن) , فنومن((اصطلاح وابسته)، مقابل نومن) , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

کتاب مقدس (عهدین) , ‌ کانت , فلسفه کانت , قرآن مجید , عقل(قوه عاقله) , واقعیت نهایی , قوه حساسیت ,

چکیده :

این مقاله بر آن است تا رابطه تجربه دینی و پلورالیسم دینی را مورد بررسی قرار دهد. ابتدا سعی شده است تعریف روشنی از تجربه دینی و پلورالیسم دینی به دست داده شود. تجربه دینی به معنای مواجهه انسان با امور ماوراء الطبیعی یا مشاهده و مشارکت در آن ها یا دریافتی است که متعلق آن خدا یا امور مرتبط با خداست. پلورالیسم دینی راهی برای تبیین تنوع و کثرت ادیان و حیانی و غیر وحیانی است و بر آن است که تمامی ادعاهای ادیان می تواند به وجهی صحیح باشد: سپس این نکته مورد بحث قرار گرفته که جان هیک - مبتکر پلورالیسم دینی در دوره معاصر - پلورالیسم دینی را بر تجربه دینی و تجربه دینی را بر نظریه کانت درباره فنومن و نومن مبتنی کرده است. در ادامه اشکالات نظریه فنومن و نومن آشکار گردیده سپس روشن شده است که این اشکالات به پلورالیسم دینی هم سرایت می کند. در پایان این نتیجه گرفته شده است که پلورالیسم دینی به لا ادری گری منتهی می شود زیرا هیک بر ان است که هیچ مفهومی از مفاهیم انسانی را نمی توان به واقعیت متعالی نسبت داد و یا به مقبولیت و حقانیت یک دین خاص.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 65

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

در هم کنش زبان هنری و تجربه دینی از چشم انداز هرمنوتیکی هانس-گئورگ گادامر

نویسنده:

علیرضا رازقی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

گادامر , زبان هنری , تجربه زیبایی شناختی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , هرمنوتیک دینی , هرمنوتیک فلسفی , فلسفه دین , تجربه دینی (فلسفه دین) , هرمنوتیک (فلسفه)

کلیدواژه‌های فرعی :

متون دینی , کتاب مقدس (عهدین) , کلام الهی , نماد دینی , وحی الهی , هرمنوتیک , فهم(اصطلاح وابسته) , نماد هنری , بازی هنری ,

چکیده :

تجربۀ دینی، تجربۀ منحصر به‌فردی در میان تجارب وجودی انسانی است و این مسئله به‌واسطۀ رابطۀ والایی است که از حقیقتی فرازمینی و غیرمادی سرچشمه می‌گیرد. مسئلۀ اساسی در اینجا چگونگی رابطۀ میان تجربۀ دینی و تجربۀ زیبایی‌شناختی(هنری) است. زبان هنری به‌عنوان زبانی ملموس، عینی و قابل فهم برای هر انسانی، چگونه در درون تجربۀ زیبایی‌شناختی به کمک تجربۀ دینی می‌آید؟ حقیقت دینی، امری وجودی است و لذا زبان آن آشکارکنندۀ وجود است. از آنجاکه حقیقت دینی به زبانی رمزی بیان می‌شود، برای همۀ انسان‌ها فهم‌شدنی نیست. فرض هرمنوتیک گادامر برآن است که حقیقت در قاب تصویر یا بر روی صحنۀ نمایش و دیگر نمونه‌های هنری به‌صورت عریان و فارغ از پیچیدگی‌های زبانی (زبان مکتوب) برای مخاطب عرضه می‌شود و فهم عمیقی به شکل ساده و عریانی به‌دست می‌آید. لذا،آنجا که زبان پیچیده و رمزی دین سنگین به‌نظر می‌رسد، زبان هنری (شعر و ادبیات، تئاتر، موسیقی، تصویرسازی و ...) این نقیصه را جبران می‌کند و مسیر انتقال مفاهیم دینی را هموار خواهد کرد. حال آنکه اثر هنری نیز با محتوای دینی، غنا و عمق دیگری می‌گیرد و لذا تجربۀ دینی و زیبایی‌شناختی در ساحت هرمنوتیک، در هم‌کنشی متقابل برقرار می‌کنند که به بسط وجودی منجر می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 193 تا 222

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه یکسان ‌انگاری وحی با تجربه دینی، عصمت پیامبران را مخدوش می کند و سخن ایشان را از حجیت عاری می نماید.

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

پاسخ : برخي از نويسندگان معاصر معتقدند كه بايد الگوهاي سنّتي را در تفسير و تبيين وحي كنار گذاشت و به پديده‌هايي هم‌چون وحي از چشم‌انداز تجربه نظر اندازيم. در طول تاريخ اديان وحياني، پيروان اين اديان وقتي ‌خواستند بفهمند وحي چيست آن را با پارادايم‌هاي بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مسایل جدید راهنما شناسی , وحی الهی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , رابطه وحی نبوی و تجربه دینی , 13. علم کلام , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

عصمت انبیاء (ع ) , عصمت پیامبران , تجربه‌ دینی , عصمت انبیاء ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر