جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظرات و مواضعی که در مورد ابن عربی به عنوان متفکری تاثیرگذار ابراز شده است، از امور شایان توجه در تاریخ فکر شیعی است. علی رغم جایگاه خاص وی نزد برخی حکما و عرفای شیعه، دیگرانی نیز بوده اند که با وی به مخالفت برخاسته و عقایدش را نقد و نفی کرده اند. نسبت معنوی میان تشیع و جنبه های حکمی عرفان اسلامی، همچنین اظهار محبت و علاقه ای که در تالیفات ابن عربی به ائمه و اولیای شیعی (ع) دیده می شود، می تواند به منزله زمینه ای برای تمایل حکما و عرفای شیعه به مطالعه و شرح آثار وی تلقی شود. همچنین وی به علت اظهار عقاید وحدت وجودی و برخی عباراتی که دلالت بر تاکید وی بر اعتقاداتش به عنوان یک مسلمان سنی مذهب دارد، همواره مورد طعن و انتقاد قرار داشته است. نوشتار حاضر به گزارش برخی از این شیفتگی ها از سویی و انکارها از سوی دیگر می پردازد. بدین ترتیب پرسش اصلی که در این مقاله بدان پرداخته خواهد شد عبارت از این است که موضع اندیشوران شیعی در قبال ابن عربی چیست؟

کتاب «الشهب الثاقبة» نوشته نورالله تستری تلخیص کتاب‌ الصوارم المهرقة فی رد الصواعق المحرقة نوشته قاضی نورالله تستری (شوشتری) است. الصوارم المهرقة ردیه‌ ای بر الصواعق‌ المحرقة علی اهل‌ الرفض و البدع و الزندقة تألیف ابن حجر هیتمی است. ابن حجر هیتمی در کتاب خود به نقد و ردّ آراء و اندیشه‌ های شیعه و نیز اثبات خلافت خلیفه اول پرداخته است. نویسنده کتاب که شیعه را اهل بدعت و ضلالت می داند، علی رغم داشتن اطلاعات کافی از منابع و ادله معتبر مبنی بر حقانیت ولایت و خلافت اهل بیت پیامبر (ص) به مخالفت با کتاب خدا و سنت رسول خدا برخاسته و با استناد به احادیثی ضعیف و حتی جعلی درباره فضایل و عدالت صحابه رسول (ص) خلافت خلفا را مورد پذیرش و مدح قرار می دهد. مقدمه اول، درباره انگیزه تالیف کتاب که احادیثى درباره سبّ و لعن اصحاب پیامبر و مجازات دنیوى و اخروى آن جمع کرده است، مقدمه دوم، درباره وجوب نصب امام توسط خود اصحاب رسول خدا پس از رحلت ایشان است و مقدمه سوم، روش هاى نصب امام و نقد نظر شیعه در این باره است. او پس از این سه مقدمه، کتاب خود را در یازده باب تنظیم کرده و در ذیل هر باب چند فصل آورده است. صوارم المهرقة، در قالب یك خطبه و حدود ۱۲۰ عنوان مختلف تنظیم شده است. مؤلف، ابتدا عبارات ابن حجر را با «قال...» آورده، سپس با «أقول...» به آن پاسخ می‌ دهد. وی، استدلال‏ های ابن حجر را از یك‏دیگر تفكیك نموده و به آنها جواب داده است. این کتاب با عبارت «الحمدلله على ما حجر عنا حجارة ابن حجر و صير نار صواعقه رمادا بلا أثر...» آغاز شده است. قاضی نورالله، در این كتاب، تا پایان باب سوم از كتاب ابن حجر را كه مربوط به ابوبكر است، نقد نموده و بحث پیرامون خلافت عمر و عثمان (از باب چهارم به بعد كتاب ابن حجر) را مطرح نكرده، زیرا با اثبات شرعی نبودن خلافت ابوبكر، نیازی به ابطال خلافت عمر و عثمان نمی‌ دیده است. وی به ردهایی چون رد حدیث اصحابی کالنجوم در کتاب خود پرداخته است.

این رساله از یک مقدمه و یک متن تشکیل شده است. در مقدمه فرازهایی از زندگینامه مولف، نمونه هایی از روایات، نقل تاریخ و نکات تفسیری آیه غار بیان گردیده و استدلالهای علمای اهل سنت و پاسخ های دانشمندان شیعه درباره برتری ابوبکر با استفاده از آیه غار با تلفیق هیجده پاسخ مولف مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم تصحیح، تطبیق و تحقیق نسخ خطی آیه الغار قاضی نورالله شوشتری می باشد که رساله ای تفیسری با عنوان " کشف الغوار فی تفسیر الغار" است.

این مقاله در ارتباط با نورالله حسینی مرعشی معروف به قاضی نورالله است به همراه مختصری از زندگینامه ایشان.

سده دوم هجری در جو اختناق دوران سیاه استبداد هارون الرشید در شهر بغداد، شاعری به نام منصور بن زبر قان بن سلمه زندگی می کرد. وی در دوران سرکوب علویان و ستم به ساحت اهل بیت (ع) با زبان شعر خود فریادگر مصیب و ستمی بود که از ناحیه عباسیان بر اهل بیت (ع) وارد می شد و از طرفی با مرثیه سرایی و مدیحه گویی توانست فضایل و مناقب آنان را در اشعار خود به طور صادقانه و با صراحت لهجه بیان کند و به همگان برساند. منصور نمری با تکیه بر اصل تقیه خود را به دربار هارون نزدیک کرده ولی دیری نپایید که تشیع وی توسط استادش عتابی برای هارون آشکار شد و به دنبال آن هارون به کارگزارش دستور داد هر جا نمری را یافتند دست و زبانش را قطع کنند و سپس گردنش بزنند. بعد از مرگ منصور نمری و سوزاندن دیوان اشعارش هیچگونه کوششی در جمع آوری و نگهداری اشعار وی بخاطر ترس از حکومت وقت صورت نگرفت. از همین رو تعدا اشعار و قصاید بجا مانده وی اندک است. لذا ضرورت دارد شخصیت این شاعر شیعی متعهد بررسی و به ادبیات سیاسی جهان اسلام معرفی گردد. این مقاله با مراجعه به امهات کتب ادبی، تراجم، امالی و معاجم و... به معرفی گوشه ای از شخصیت وی می پردازد و امیدوار است گامی هر چند کوچک در امر احیاء ادبیات متعهد و سیاسی شیعی بردارد.