جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمه‌ای است بر کشف نظریات، اندیشه‌ها، رویکرد‌ها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهش‌ها و نظریات ارائه‌شده در این باب، به‌لحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دورۀ زمانی متصور است که به‌طبع در هریک از ادوار می‌توان هم‌پوشانی‌ها و تلاقی‌گاه‌هایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می‌آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه‌یابی می‌شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطه‌های عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائۀ تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.

یکی از اعمال ماه مبارک رجب، صلاه الرغائب است که مطابق روایتی منقول از رسول خدا2 انجام آن در نخستین شب جمعۀ ماه رجب، موسوم به لیله الرغائب، سفارش شده است. در مقالۀ حاضر، بعد از بررسی سند حدیث و اثبات ضعف آن، مشروعیت انجام اعمال این شب به‌قصد رجاء تبیین، و در ادامه دربارۀ معنای «رغائب»، تفسیر آن به شب آرزوها نقد شده است. فرهنگ‌های لغت و روایات تاریخی و دینی روشن می‌کند که «رغائب» به‌معنای این کلمه عطاها و بذل و بخشش‌های بزرگ است که در میان سخاوتمندان و صاحبان اموال رایج بوده است. اما آموزه‌ها و روایات دینی، معنای «رغائب» را از عطاهای صرفاً مادی به عطاهای بزرگ معنوی ارتقا داده است. نتیجه آنکه معنای «رغائب» در لیله الرغائب و صلاه الرغائب و نافلۀ صبح، عطاهای بزرگ مادی و معنوی این‌جهانی و عمدتاً ناظر به رزق و روزی، و توفیقات و برکات معنوی است که خدای تعالی به برکت این نمازهای واردشده به بندگانش عطا خواهد کرد.