جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحرانی صاحب تألیف "عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال" از محدثان شیعه و هم عصر علامه مجلسی بوده است. این کتاب مستدرک بحارالانوار و مجموعه حدیثی بزرگی است که مجلدات آن به صد جلد می رسیده است. در این میان جلد بیست و دو کتاب در موضوع شرح حال امام رضا (ع) نگارش شده است. در این نوشتار سعی شده است پس از ارائه سبک کلی و ذکر امتیازات کتاب، روش بحرانی در تبیین احادیث بیان گشته و در نهایت به بررسی روایات از حیث سند، پرداخته شود. رهاورد این پژوهش معطوف به این حقیقت است که احادیث با ترتیبی خاص به همراه براهینی نیکو با ذکر کامل سلسله سند و روایت از منابع متعدد و اعتنا به نسخ دیگر درج گردیده است. وی جهت فهم بهتر روایات از آیات قرآن، شرح واژگان، کنایات و در بعضی موارد از منقولات تاریخی و علوم ادبی بهره برده است.

در این پژوهش آیاتی که توسط حضرت ولی عصر امام زمان ع تفسیر شده از جمله، آیه :« فاخلع نعلیک انک بالواد المقدس طوی» ( طه،12/209) و آیه :« کهیعص» (مریم،1/19) و آیه :« واختار موسی قومه سبعین رجلا لمیقاتنا...» ( الاعراف،155/7) و آیه :« و مایعلم جنود ربک الا هو» ( المدثر،31/74) و آیه :« و ما تشاءون الا ان یشاء الله» ( الانسان، 30/76) بیان شده است. و این آیات توسط وجود شریف آن یگانه عالم بقیه الله الاعظم امام مهدی ع به شیوه ی زیبا تفسیر و تبیین شده است. آن هم در سن کودکی آن حضرت که این خود دلیلی بر امامت و حجت خدا بودن ایشان می باشدکه عالم بر سر و خفیات است.

«تذكرة الخواص من الأمة في ذكر خصائص الأئمة» نوشته یوسف بن قزاوغلی مشهور به سبط ابن جوزی (متوفای ۶۵۴ ق) از مشهورترین عالمان اهل سنت قرن هفتم هجری قمری است. مؤلف، این کتاب را در شرح حال علی بن ابی طالب (ع) و فرزندان ایشان در دوازده باب نوشته است. این اثر به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. با آنکه نویسنده کتاب از عالمان اهل سنت است، فضائل ائمه شیعه را به زیبایی نوشته است؛ هر چند در برخی نقل قول‌ ها و اظهار نظرها، شائبه ای از تعصب و رگه‌ هایی از عصبیت مولف به چشم می‌ خورد. کتاب، با مقدمه ای از مؤلف در حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبر (ص) و عترت پاکش بالاخص امیر مومنان (ع) آغاز شده است. وی به ترتیب از امام اول (ع) تا حضرت حجة بن الحسن (عج)، به بیان مناقب و حوادث دوران ایشان می‌ پردازد. مؤلف بیشتر کتاب را به شرح زندگانی و فضائل امیرالمؤمنین (ع) و حسنین (ع) اختصاص داده و زندگانی نه امام بعدی را به‌ طور فشرده و با اختصار بیان نموده است.

«الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد» (تألیف: ۴۱۱ ق) معروف به «الإرشاد» کتابی کلامی تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت (ع)، نوشته ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید متوفای ۴۱۳ هجری قمری از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی (ع) و شرح زندگانی امام حسین (ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه این کتاب، پژوهش‌ های فراوانی درباره آن صورت گرفته است. کتاب «الإرشاد» تاریخ زندگانی ائمه اطهار (ع) است که شیخ مفید با توجه به روایاتی که در اختیار داشته جمع آوری نموده است. شیخ مفید در این کتاب به فضایل اهل بیت (ع) و یاران آنان نیز اشاره دارد. کتاب «الإرشاد» از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره تاریخ ائمه (ع) به شمار می‌ آید و بسیاری از منابع مهم شیعه که به زندگانی ائمه پرداخته‌ اند، این کتاب را مستند خود قرار داده‌ اند. این کتاب از مصادر بحارالانوار نیز می‌ باشد. کتاب «الإرشاد» بهترین کتاب برای دستیابی به منابع اولیه شیعه درباره زندگانی و فضایل ائمه (ع) است.

«الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم»، نوشته علامه زين الدين على بن يونس نباطى بياضى، متوفاى 877 ق است. اين كتاب، به زبان عربى و در موضوع اثبات اصول عقايد خصوصا امامت ائمه اطهار (ع) مى‌ باشد. موضوع اصلی این کتاب، کلام و عقائد است ولی به منظور اثبات امامت و خلافت بلافصل علی بن ابیطالب (ع) بخشی از فضائل و مناقب ائمه را ذکر می‌ کند. این اثر که سبب شهرت بیاضی گردیده است درباره مسائل مهم کلامی مانند: اثبات واجب الوجود و صفات او، جبر و تفویض، وجوب بعثت، عصمت انبیا، معجزه، اثبات وصی و صفات او، اثبات امامت علی (ع)، وجوب عصمت امام، نص پیامبر (ص) بر امامت علی (ع) و اولادش، علائم ظهور امام مهدی (عج)، رد شبهات وارد شده بر شیعه امامیه بحث کرده است.

«الشیعۀ هم أهل السنۀ»، اثر محمد تیجانى سماوى، به زبان عربى در جهت مقایسه اعتقادات شیعه و اهل سنت مى باشد. و این پژوهشى است، در زمینه برخى دیدگاه هاى شیعه به عنوان پیروان واقعى سنت پیامبر اسلام (ص) و قرآن و براى همین پیروى واقعى از پیامبر (ص) نام کتاب «الشیعۀ هم اهل السنۀ» گذاشته شد که بعد فرهنگى آن مد نظر است، نه بعد سیاسى و تاریخى آن، زیرا به غیر از این جنبه اهل سنت در موارد متعدد با سنت پیامبر و قرآن مخالفت کرده اند. تیجانى با روش توصیفى تاریخى و با استفاده از آیات و احادیث شیعه و سنى به معرفى و مقایسه دیدگاه هاى این دو مذهب مى پردازد، از مهم ترین آنها ذکر سه حادثه اى که موجب تقسیم مسلمانان به شیعه و سنى شد، راز انتشار مذاهب چهارگانه سنى، حدیث ثقلین نزد شیعه و اهل سنت، منابع تشریع نزد شیعه و اهل سنت، تقلید و مرجعیت نزد هر دو مذهب، خلفاء راشدین نزد شیعه و اهل جماعت، تحریف کیفیت صلاة على محمد و آله نزد اهل سنت؛ بعد از این بخش، ابتداء مخالفت صحابه نظیر ابوبکر، عمر، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابى وقاص، عبدالرحمان بن عوف، عائشه، خالد بن ولید ابوهریره و عبداالله بن زبیر با سنت پیامبر اشاره مى شود و سپس عدم مخالفت شیعه با قرآن و سنت پیامبر را به اثبات مى رساند. دکتر تیجانى بعد از این دیدگاه اهل سنت و جماعت و شیعه را نسبت به صحابه بیان مى دارد و در ادامه از اختلاف شیعه و اهل سنت درباره نظام حکومت در اسلام، اهل بیت (ع)، صلوات ناتمام اهل سنت، عصمت پیامبر (ص) و تاثیر آن بر اهل سنت سخن مى راند و در آخر در مورد کتاب «الشیعۀ» و «التصحیح» که نویسنده آن دکتر موسى موسوى است، بحث مى شود که ثابت مى کند تمام عقاید شیعه صحیح است، زیرا همه آنها را از قرآن و سنت نبوى اخذ نموده است.

«الإمامة في أهم الكتب الكلامية و عقيدة الشيعة الإمامية»، تأليف سيد على حسينى ميلانى، از عالمان معاصر به بررسى موضوع «امامت» از خلال برخى از مهم ترين آثار كلامى اهل سنت نظير «شرح المواقف» جرجانى، «المواقف» قاضى عضدالدين الايجى، «شرح المقاصد» سعد تفتازانى و غيره پرداخته و ديدگاه شيعه اماميه اثنا عشريه را در اين ‏باره بيان كرده است. مجموعه حاضر حاوى رساله ‏هايى پژوهشى است كه به تحقيق درباره برخى احاديثى كه اهل سنت بدان ‏ها در كتاب هاى خويش بر موضوع امامت مورد نظر خود استناد مى ‏كنند، اختصاص يافته است.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.