مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب با بررسی اخوان المسلمین مصر و رهبری عمر التیلمیسانی (متوفی 1986) به بررسی همبستگی بین تفکر ضد کلامی و ظهور اسلام گرایی در قرن بیستم می پردازد.

ترجمه ماشینی: مولانا مودودی یکی از تأثیرگذارترین و مهم‌ترین متفکران اسلامی جهان مدرن بود که اسلام سیاسی او در جنوب و جنوب شرق آسیا و همچنین خاورمیانه مورد استقبال گسترده‌ای قرار گرفته است. او نه تنها یک محقق اسلامی، بلکه یک روزنامه نگار و فعال سیاسی بود که جماعت اسلامی را تأسیس کرد، که متعاقباً بر توسعه بسیاری از جنبش ها و احزاب اسلامی در سراسر جهان اسلام تأثیر گذاشت. این کتاب اولین کتابی است که به طور انتقادی درگیر می شود و حرفه و میراث او را در چارچوب وسیع تر اسلام سیاسی ارزیابی می کند. شامل پوششی از زندگی اولیه و تأثیرات او می شود و تأثیر قابل توجه او را در جهان اسلام معاصر بررسی می کند. مسائلی که مورد توجه مودودی بوده و امروزه همچنان در جهان ما طنین انداز است، پرسش هایی مانند نقش زن در اسلام است. امکانات دموکراسی در حکومت اسلامی؛ اهمیت جهاد؛ و مسئولیت اخلاقی و دینی فرد. در حالی که تمرکز بر زندگی و نوشته‌های مودودی است، این موضوع در چارچوب وسیع‌تر اندیشه‌های موضوعی و اغلب بحث‌انگیز اسلامی قرار می‌گیرد. این کتاب با ارائه یک مطالعه انتقادی به روز و مفصل درباره مولانا مودودی و بسیاری از مسائل پیرامون اسلام سیاسی چه در زمان مودودی و چه در عصر حاضر، متن مهمی برای محققان معارف اسلامی، علوم سیاسی و فلسفه خواهد بود. روی جکسون، مدرس ارشد دین، فلسفه و اخلاق در دانشگاه گلاسترشایر، با علاقه پژوهشی به تعامل بین دین، اخلاق و فلسفه، و با تاکید خاص بر اسلام است. او نویسنده پنجاه چهره کلیدی در اسلام (2006) و نیچه و اسلام (2007) است که هر دو توسط راتلج منتشر شده اند.

فراروایت‌های روشنگری موجب تمایز «غرب» و «بقیه» شد. بر مبنای این فراروایت‌ها‌، تمدن، فرهیختگی، مدرنیته و تحول در غرب ظاهر گردید و «دیگری» سویة تاریک بود؛ فراموش‏شده، سرکوب و نفی‏شده و تصویر معکوس روشنگری و مدرنیته. غرب با اختصاص دادن سویه‏های مثبت این تقابل‏های دوگانه به خود و قرار دادن شرق در قطب منفی یا منفعل این تضادها، شأن و جایگاه خویش را بازتعریف و شرق را در موقعیت پست تری که به او ارزانی داشته است، تثبیت می کند. آنچه در این مقاله در پی پاسخ‌گویی به آن هستیم، بررسی ریشه‌های نظریه بنیادگرایی اسلامی، کارکردها و آشکارسازی خشونت نمادین پنهان در آن است. براین‏اساس، ادعای پژوهش حاضر این است که یکی از فراروایت‌های ساخته ‏و پرداخته غرب، «نظریه بنیادگرایی اسلامی» است که ادعای تببین و توضیح تاریخ تمدن اسلامی را به شکلی علمی دارد و در قالب این فراروایت، بنیادگرایان مسلمان نقش «دیگری» را برای غرب ایفا می‌کنند. در این راستا، جریان‏های خشونت‌طلبی نظیر طالبان، القاعده، داعش و ... به‏عنوان نشانه برخورد اسلام با غرب بازنمایی می‌شوند. این دوگانه دوست/دشمن منطق سیاست میان ملت‌ها را در عصر حاضر برمی‌سازد.

این پژوهش نظریبر مبنای هرمنوتیک اندیشه شناسانه اسکینر به بررسی رابطه عقل و سیاست در منظومه معرفتی آیت الله جوادی آملی پرداخته است.فضای فکری متمایز جوادی آملی نسبت به اندیشه های غربی، تعبد در بکارگیری الفاظ سیاسی بر مبنای متون دینی و در عین حال تقید به مبانی مستحکم عقلانی، جامعیت در بسیاری از علوم اسلامی و حضور عملی در عرصه سیاست از جمله جاذبه های اندیشه سیاسی وی برای دانش پژوهان عرصه سیاست است. این پژوهش با فرض استوار بودن سیاست در نظر جوادی بر بنیادهای عقلانی و فروریختن آن در صورت قطع ارتباط با عقل به فحص و کاوش در نظرات ایشان پرداخته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در نظر جوادی عقل مفتاح و مصباح تمام مراتب سیاست بوده و گستره وسیعی از سیاست را دربر می گیرد.تمامی پرسش های اساسی سیاست از جمله مشروعیت حکومت، کیستی حاکم، غایت حکومت و سیاست، وظایف حکومت، آرمانشهر ترسیم شده، ویژگی های کارگزاران سیاسی، پیوند دین و سیاست، تشخیص مصالح جامعه و نحوه مدیریت سیاسی، در اکثر وجوه خود در رابطه با عقل تبیین می شوند و در صورتی که عقل گوشه نشین عرصه سیاست شود، سیاست نیز کارایی خود را ازدست خواهد داد.

رابطه عقل و شرع در قلمرو سیاست از دیدگاه فلاسفه مسلمانان دوره میانه مورد بحث این نوشتار می‌باشد. فلاسفه مسلمان، عقل راقوه ادراکی واحد می‌دانستند. به این معنا که آنان عقل نظری و عملی رایگانه دانسته و اختلاف این دو بر حسب مدرکات عقل تلقی می‌کردند. عقل را جهان شمول و فراتاریخی دانسته و قضایایی را که در حوزه عقل عملی و سیاست بودند. متصل به برهانیات و غیرنسبی می‌دانستند. برخلاف این نظر، پیدایش عقل در جهان اسلام به پدیده مهم نزول وحی مرتبط دانسته شد و در این مورد مفهوم (موقعیت مندی) عقل اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است . عقل در جهان اسلام جهت فهم وحی بوده و به متفکرینی بستگی داشته که در زمان و مکان خاص و به طور کلی موقعیت تعبیری خاص اسلامی و در نزاع با سایر نحله‌ها به تفکر و بحث پرداخته‌اند. فلاسقفه مسلمان درنزاعهایی که به سایر نحله‌های معرفتی (ظاهر گرایان، متکلمین و فلاسفه افراطی) در مورد عقلی با شرعی کردن سیاست داشته‌اند. به عقل اسلامی وضوح و توسعه بخشیده‌اند. در این نزاعها فلاسفه به عام و جهان شمول بودن داشن سیاسی و ظاهر گرایان و متکلمین به خاص بودن آن نظر داشته‌اند. رد منطق، رد قانون علیت ، تقدیم اراده بر معرفت و رد حسن و قبح ذاتی افعال از مواردی بوده است که خاص گرایان مطرح کرده‌اند. اینان در شناخت سیاست آشنایی با زبان عرب را کافی دانسته و در دانش سیاسی خود به فهم ظاهر متون دینی اکتفاء کرده‌اند. در مقابل برخی از فلافسفه با اتکاء به منطق و عقل عملی به رد ارزش خصوصی دینی در سیاست پرداخته‌اند. فارابی و مسکویه و... در جمعی که بین این دو دسته از نظریات مخالف به وجود آورند، بین عمومیت عقل و ابزار آن یعنی زبان عربی به جمعی بدیع رسیدند و از علم مدنی عام که شامل فلسفه مدنی و فقه مدنی می‌شود. نام بردند در این منظومه عقل ناظر به کلیاتی است که شرع جزئیات آن را با توجه به شرایط خاص بیان می‌کند. و بین عقل و شرع در قلمرو سیاست نسبت عام و خاص برقرار می‌گردد البته دسته‌بندی که در مورد عام و خاص بودن دانش سیاسی (عقلی یا شرعی بودن آن) ذکر کربدیم در نزاعهای فکری فلاسفه با خودشان نیز برقرار بوده است . عده‌ای سعادت انسان را عقلی و عده‌ای سیاست را کلا به شرع واگذار کرده‌اند.

پژوهش حاضر بر اساس ماهیت و روش در زمره تحقیقات و پژوهش های توصیغی – تفسیریاست که با نگاهی بر عنصر عقلانیت از منظر قرآن کریم به بررسی حوزه نسبت دین و سیاست در ارتباط با اندیشه های نوظهوری که در جهان غرب و اسلام باصطلاح نو گرا و متجدد وجود دارد پرداخته است. در ایام های گذشته و دور بصورت تدریجی در میان برخی از روشنفکران متجدد اسلام خواه و جوامع مسلمانان بر طبل جدایی دین از سیاست کوبیده شده است .این اندیشه های نوین در عصر امروزی ، دین را که خورشید اندیشه و سرچشمه تفکرات است از یکدیگر جدا می بینند. فتنه جریان واقعی اندیشه های جدایی دین از سیاست و دنیا هیزم تفرقه و جنگ را بر می افروزند تا شاهد سوختن هم دین و هم دنیا باشند.براین اساس سئوال اصلی این پژوهش عبارت است از منظر قرآن رابطه دین و سیاست با تاکید بر عقلانیت چه می باشد؟ برای یافتن پاسخ این سئوال تحقیق با در نظر گرفتن تعاریف مفهومی و کلامی ، متغیر های مرتبط با موضوع ، یعنی متغیر مستقل " قرآن کریم " و متغیر تابع " نسبت دین و سیاست ، سعی و تلاش در اثبات فرضیه اینکه " از منظر قرآن کریم ، دین و سیاست دارای تعامل با یکدیگر هستند که اهداف ، مبانی و روش ها را به صورت کلی و کلان دین مطرح نموده است و سیاست علاوه بر برنامه ریزی اصول مطروحه ، آنها را اجرا می نماید."درخاتمه می توان گفت این جریان و فرآیند جدایی دین از سیاست در قرناخیر نمی تواند آرامش و امنیت روانی اجتماعی و فرهنگی و ساختار زندگی بشریت را تضمین نماید بلکهسلامت زندگی آدمیاندر گرو تصمیمات و اداره و اجرای دین قرار دارد . قرآن کریم که پرتوی از درخشندگی و نور هدایت در باب دین و سیاست است چراغ هدایتی برای جوامع بشری بویژه مسلمانان است .