جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

إنّ موضوع العصمة هو واحد من المواضيع التي عنيت بها الكتب الكلامية لدى سائر الفرق الاِسلامية كواحدة من مفردات العقيدة ، ولكل نظريته في تفسيرها ومنهجه في الاستدلال عليها. والحديث عن العصمة يقتضي في بادي الاَمر تصور من هو المعصوم الذي يُقال بعصمته أوّلاً ومن ثمّ التحقيق في تلكَ النسبة ثانياً. أمّا من هو المعصوم حقّاً فلا ريب في أنهم ملائكة الله المقربون ورسله وأنبياؤه وأوصياؤهم عليهم السلام ، ولم تنسب العصمة إلى غير هؤلاء عليهم السلام وأمّا عن عصمة الاِجماع على ماينقل عن بعض اصوليي العامة فليست بشيء من التحقيق لاِمكان وقوع الخطأ عقلاً على المجمعين مالم يكن المعصوم فيهم ، نعم عصمة القرآن الكريم مفروغ عنها ولكنها خارجة عن محل البحث هذا ، وأمّا عن التحقيق في تلكَ النسبة فلا شك أنه يرتكز على ثلاث شعب : الاُولى : ويعتمد فيها على استجلاء موقف العقل من مفهوم العصمة ، وهذا الموقف لابدّ وأن يكون مقراً ومذعناً بها إذ لا يمكن أن يؤتمن الله على وحيه إلاّ من يأتمن جانبه من كل قبيح ومن كلّ مايتنافى معَ الغرض الذي لاَجله نزل الوحي بالشريعة ، كالخطأ والسهو والنسيان ونحو ذلكَ مما يتنزه عنه أمناء الله على وحيه ودينه. الثانية : السمع ، وهو لا شك متحقق بالمقام سواء في آيات القرآن الكريم أو السنة المتواترة ، وقد تضمن هذا البحث طرفاً من تلكَ الاَدلة. الثالثة : معرفة السيرة الذاتية لمن تثبت له العصمة وهذه الشعبة بالذات تعد في الواقع دليلاً معتبراً جداً خصوصاً فيما يتصل بأوصياء النبي صلى الله عليه وآله وسلم إذ سجل التأريخ سيرتهم بصفحات من نور ولم يعثر شانؤوهم على سقطة واحدة قط لاَي منهم وإلاّ لطاروا بها زرافات ووحداناً ، وأقل ماقيل عنهم عليهم السلام يوجب القول بعصمتهم. والكتاب الماثل بين يديك ـ عزيزي القارئ ـ اعتمد هذه الشعب الثلاث في إثبات العصمة ، وألمّ بأطراف الموضوع ، عرضاً ونقداً وتحليلاً ، وأفلح في تنظيم المنتخبات من الاَدلة والبراهين على أرجح الاَقوال فيهِ ميسراً على القراء سبيل الوصول إلى مبتغاهم في هذه المفردة العقيدية المهمة.

جلد پنجم: اين جلد، شامل دو عنوان زير است: الف) «الكلمة الغراء في تفضيل الزهرا(س)»: اين اثر، در اثبات برترى حضرت زهرا(س) بر ديگر زنان، با تسمك بر آيات و روايات وارده در شأن ايشان است. اين رساله گرچه مختصر و كوتاه مى‌باشد، اما پرمحتوا، مستدل و غنى است. ب) «المجالس الفاخرة في مآتم العترة الطاهرة»: اين كتاب در اصل در چهار جلد تدوين شده بود: سيره پيامبر(ص) (جلد يكم)، احوال اميرمؤمنان(ع)، فاطمه زهرا(س) و امام حسن(ع) (جلد دوم)، احوال امام حسين(ع) (جلد سوم)، احوال ديگر امامان(ع) (جلد چهارم). اين اثر، در آشوب سال 1337ق به هنگام غارت كتابخانه ايشان، گم شده يا از بين رفته است. كتاب حاضر مقدمه اثر درباره فضيلت گريه بر امام حسين(ع)، اسرار شهادت و فلسفه آن مى‌باشد. همچنين دربرگيرنده پنجاه مجلس، مطالبى متناسب با دهه محرم و مجلس روز عاشوراست كه برخى از شاگردان و ياران علامه شرف‌الدين گردآورده‌اند.

جلد هفتم، «بغية الراغبين في سلسلة آل شرف‌الدين»: كتابى ادبى، تاريخى و رجالى در شرح حال عالمان خاندان شرف‌الدين و خاندان صدر و ذكر احوال و آثار استادان و شاگردان آنهاست.

جلد دوم، (النص و الاجتهاد): اين جلد، بيان صد مورد از اجتهاد خلفا و صحابه در برابر نصوص است. نقد و بررسى اصل مبحث، يعنى اجتهاد در مقابل نص و موارد مورد بحث، چارچوب كتاب را در هفت فصل، تشكيل مى‌دهد. نگارنده اين اثر را در 85 سالگى نوشته و تجارب بيش از نيم قرن خود در پژوهش و تحقيق را در آن به نمايش گذاشته است

جلد چهارم: اين جلد، پنج عنوان را دربردارد، از جمله: الف) كلمة حول الرؤية: بررسى اينكه آيا رؤيت خدا ممكن است؟ همچنين مباحثى همچون: اختلاف مسلمانان در امكان و امتناع رؤيت و نقل گفته‌هاى آنها، استدلال عالمان شيعى بر امتناع رؤيت با نگرش عقلانى و استدلال به قرآن، طرح استدلال فخررازى و پاسخ مستدل به وى، نصوص امامان در امتناع رؤيت را دربردارد[۱۰] ب) «فلسفة الميثاق و الولاية»: جواب‌هاى مستند و مبسوط به پرسش‌هايى است كه از مرحوم شرف‌الدين درباره تفسير آيات ولايت كرده‌اند. در ادامه، شيوه شرف‌الدين در تفسير، آنگاه تحليل و بيان فلسفه ميثاق و ولايت آمده است[۱۱] ج) «اجوبة مسائل موسى جارالله»: كتاب در پاسخ به پرسش‌ها (و در واقع شبهات و تهمت‌هاى) موسى جارالله، يكى از علماى سنى نوشته شده است. وى به كشورهاى اسلامى و غيراسلامى، مسافرت‌هايى كرد و از اوضاع و احوال مسلمانان، اطلاعاتى به دست آورد، سپس با طرح پرسش‌هايى از علماى شيعى پاسخ خواست. اثر حاضر بيست پاسخ به وى است[۱۲] د) «الى المجمع العلمي العربي بدمشق»: اين اثر رديه‌اى بر تهمت‌هايى است كه رئيس مجمع علمى عربى، على محمد كردعلى به شيعه نسبت داده است. علامه شرف‌الدين در پى نشر مطالبى تفرقه‌انگيز و اتهاماتى به شيعه در يكى از نشريات وابسته به آن مجمع، ضمن ابراز شگفتى و تأسف از تك‌روى برخى اعضا، بر نقاط وحدت مذاهب اسلامى پافشرده، به پاسخ شبهات مى‌پردازد[۱۳] ه) مسائل فقهية: اين اثر مجموعه بحت‌هايى است كه علامه در مجله «العرفان» منتشر كرده است و به بيان چند فرع فقهى مورد بحث و اختلاف شيعى و سنى پرداخته، با دلايلى روشن، حقانيت و مستدل بودن اين فروع را بنابر مذهب جعفرى ثابت مى‌كند

جلد دهم: دربردارنده فهرست‌هاى فنى اعم از روايات، اعلام، كتب، اماكن، اسناد و... است

این جلد از کتاب که مجلد سوم از موسوعه می باشد درباره فصول مهمه در تالیف امه و درباره ابوهریره می باشد.

جلد ششم، «مقالات»: دربردارنده پانزده مقاله است. از اين‌رو اين جلد با عنوان «مقالات» چاپ شده است. برخى از اين مقالات و نامه‌ها بيشتر در مجله «العرفان» و بعضى به‌گونه مستقل چاپ شده است. عناوين اين مقالات به ترتيب عبارتند از: «تأليف الأمة»: بحثى درباره برخى مسائل اختلافى بين شيعه و سنى در اصول و فروع دين و حقايق تاريخى است، با استناد به عقل و نقل و استنتاج و تحليل. مقاله در نخستين سال انتشار «العرفان» چاپ شده، بعدا به اثر ارزشمند «الفصول المهمه فى تأليف الامه» تبديل شد. در تحقيق اين اثر، ضمن اشاره به پيشينه عنوان، بحث‌هايى با عنوان اسلام، دين اجتماعى و همگرايى و نشان دين آورده شده است[۱۷] «مودة اهل‌البيت(ع) فريضة»: در بحث مودت اهل‌بيت(ع) به عنوان يك فريضه و واجب دينى، نصوصى از سنى و شيعى آورده شده، اشكالاتى كه به آيه 23 سوره شورا وارد شده، پاسخ داده شده است. اين آيه درباره اهل‌بيت(ع) است. تفصيل اين مطلب، در معرفى «الكلمة الغرّاء في تفضيل الزهرا(س)» آمده است[۱۸] «عصمة اهل‌البيت(ع) بنص الكتاب»، «الصلاة على اهل‌بيت(ع) فريضة»، «ثبوت الإمامة لعلى(ع) بنص الكتاب»، «بينة الوحى و شهادتها بأنّ علياً(ع) و شيعته خير البرية»، «فريضة ما أدّاها الاّ على(ع) او آية لم يعمل بها غيره»، «عقيلة الوحي زينب(س) بنت اميرالمؤمنين علي بن ابى‌طالب(ع)»، «صلح الحسن(ع)»، «زكاة الأخلاق»، «بغية الفائز في جواز نقل الجنائز»، «ثبت الإثبات في سلسلة الرواة»، «تحفة المحدثين فيما أخرج عنه الستة من المضعّفين»، «الفضائل الملفقه و الأحاديث المختلفة» و «مختصر الكلام في مؤلّفي الشيعة من صدر الإسلام»، عنوان ساير مقالات اين اثر مى‌باشد

جلد هشتم، «ملحقات بغية الراغبين»: علامه شرف‌الدين در زمان حياتش نتوانست بغيه الراغبين را چاپ و منتشر كند، اما فرزندش (سيد عبدالله) با افزوده‌هايى (با نام ملحقات) اثر را به چاپ رساند. اضافات درباره ديگر شخصيت‌هاى خاندان شرف‌الدين و آل صدر است كه علامه بدان‌ها اشاره نكرده بود