جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از بنیادی ترین باورهای دینی «باور به معاد» است. باور به زنده شدن پس از مرگ ظاهری وحیات دوباره نه تنها ریشه در فطرت انسانها دارد بلکه درسرلوحه برنامه های فرهنگی وتبلیغی پیامبران الهی وائمه معصومین (ع) قرار داشته است. این باور دینی، آثاربسیار سازنده و مثبتی درزندگی فردی واجتماعی انسان بر جای گذاشته وزمینه را برای تربیت نفوس انسانی فراهم میسازد .علی (ع) نیز به مساله معادباوری، با دیده ی اهمیت نگریسته واعتقاد به معاد را مایه آرامش جان و روان آدمی میداند. در پرتو این اعتقاد آثار مهمی در زندگی انسان پدیدار میشود. از منظر علی (ع): تقوا مداری، غفلت زدایی، عبودیت، تعدیل در آرزوها، مرگ اندیشی از جمله آثار فردی اعتقاد به معاد در زندگی انسان میباشد. معاد باوری در ارتباط انسان با جامعه نیز اثرات سازنده ای دارد . جامعه ای که اعتقاد به معاد از جمله زیربناهای نظام اعتقادی آن به شمار میرود بهترین ابزار جهت ضمانت اجرای قوانین را دارا میباشد. زیرا اعتقاد به معاد، آنچنان نیرومند است که انسان را ازقانون شکنی علنی باز میدارد. برقراری عدالت اجتماعی، رعایت حقوق شهروندی، توجه به محرومان ومستضعفان، اصلاح اخلاق اقتصادی، جلوگیری از ناهنجاری های اجتماعی، مالی وریاست طلبی، اجرای امنیت اجتماعی و بهبود نظام خانواده از جمله آثار اجتماعی اعتقاد به معاد از منظر امام علی (ع) میباشد.

پس از مسئله توحید، مسئله معاد را از نظر اهمیت، می‌توان مهم‌ترین مسئله دینی و اسلامی برشمرد. افزون بر آنکه مسئله معاد و قیامت از ضرورت‌های دین اسلام و پذیرش آن بر هر مسلمانی واجب است. هر یک از مفاهیم اعتقادی و اخلاقی، کارکردهای خاص خود را در جامعه دارد و در صورت به کار بستن آن، آثار فردی و اجتماعی آن بروز خواهد کرد. ایمان و باور به معاد نیز به عنوان یکی از مفاهیم اعتقادی مهم و اثرگذار، منشأ آثار برای اشخاص معتقد و جوامع است و محور هرگونه اصلاح اخلاقی و اجتماعی شمرده می‌شود. روش انجام تحقیق در این پژوهش با توجه به نوع موضوع توصیفی و تحلیلی می‌باشد که به بررسی آثار اجتماعی باور به معاد از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه با تأکید بر تفسیر نمونه و شرح ابن ابی الحدید پرداخته است. بر این مبنا در فصل اول در زمینه کلیات پژوهش و در فصل دوم در خصوص مبانی نظری، پیشینه و روش تحقیق مطالبی ارائه گردیده و در فصل سوم در مورد آثار اجتماعی باور به معاد در قرآن کریم و در فصل چهارم در خصوص آثار اجتماعی باور به معاد در نهج‌البلاغه مطالب آورده شده است. نتایج بیانگر آن است که مهم‌ترین نکته‌ای که در زمینه باور به معاد می‌توان در نهج‌البلاغه و قرآن کریم به آن اشاره داشت، نقش یادآوری و تذکر در این زمینه می‌باشد که همواره انسان باید به یاد مرگ و آخرت باشد و این امر به عنوان یک ناظر بر اعمال انسان مدنظر قرار داشته باشد. در دسته‌بندی آیات در قرآن کریم سه مساله اساسی جلب توجه می‌نماید که مساله اثبات معاد، پاسخ به شبهات و دیگری عذاب و بحث بهشت و جهنم می‌باشد که به طور مفصل به این امر پرداخته است و در نهج‌البلاغه نیز مباحث در قالب مفاهیم آگاهی‌بخش و اثبات‌کننده معاد و در برخی موارد اشاره به موارد شبهه‌ای پرداخته است و در نهایت در زمینه عبرت از تاریخ و عقوبت ناشی از غفلت از معاد و مرگ اشاره نموده است. در بحث اثرات اعتقاد به معاد در زندگی و اجتماع نیز در هر دو منبع به اثرات مستقیم و غیرمستقیم بسیار مثبت اعتقاد به معاد پرداخته‌اند و بر همین مبنا در هر دو منبع به اثرات شناختی-روحی و اثرات عملی در سطح اجتماعی اشاره کرده‌اند. به طور کلی آثار اجتماعی اعتقاد معاد را می‌توان در قالب ظلم‌ستیزی و حفاظت از دین و اعتقاد، رعایت حقوق، کاهش تنش و اختلاف‌ها، سالم‌سازی اقتصاد و رشد فضایل و اخلاقیات بیان داشت.

جهان در جهان شناسی توحيدی، ماهيت از اويی و بـه سـوی اويـی دارد. زيبـا، هماهنـگ، متقن و برخوردار از نظم و مراتب است. نظام علی ومعلـولی حـاكم بـرآن و سـنت هـای قطعی در آن جريان دارد. در مقياس كلی، شر نيز خير به شمار می آيـد. عـالم آخـرت نيـز بخشی از جهان است كه اصالت از آن اوست. آيـا ايـن ويژگـی كلـی جهـان، تـأثيری در سبك زندگی دارد؟ اگربه لحاظ منطقی مبانی جهان شناختی سبب مدل خاصی از سـبك زندگی می شوند، ره آورد جهان شناسی اسلام، چه مدلی از سبك زندگی است؟ اين نوشتار ضمن اثبات تأثيرپـذيری سـبك زنـدگی از مبـانی جهـان شـناختی و ارائـه مصاديق و نتايج هريك از عناصر و اصول جهان شناسی، مدل حيات طيبـه را مـدل سـبك زندگی براساس آموزه های اسلام می داند.