جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فیلم به جهات متعددی صفات و رفتارهای اخلاقی تماشاگر را دست خوش تأثیر و تغییر می‌نماید، یکی از کلیدی‌ترین این جهات اشتمال فیلم بر انبوهی از «محتوا» و «معنا»ست. در نوشتار پیشِ رو در مرحله‌ی اول با تفکیک میان «معنای ساختاری» و «معنای محتوایی» نشان می‌دهیم فیلم (به طورخاص فیلم روایی) به دلیل وجود عناصری چون تصویر و تخیل آبستن موارد و لایه‌های معنایی پرشماری است؛ آنگاه در مرحله‌ی دوم براساس معانی طرح شده، لوازم و تبعات و تأثیرات اخلاقی حاصله بر تماشاگر ترسیم می‌گردد و مشخص می‌شود تبعات و تأثیراتی چون «دستکاری در نگرش زیبایی شناختی»، «خوگرفتن با کم عمقی اندیشه» و ... از دل آن معانی حاصل می‌شود.

یکی از مهم ترین موضوعات مطرح در علوم ارتباطات، ارائه روش ها و چارچوب های مناسب برای تحلیل و نقد پیام های ارتباطی است که متاسفانه به دلیل عدم آشنایی پژوهشگران با محدودیت ها و ظرفیت های روش های موجود، منجر به عدم انتخاب روش مناسب جهت تحلیل پیام های ارتباطی می شود. این مقاله تلاش دارد به بررسی و نقد دیدگاه نظریه پردازان روش های نشانه شناسی و تحلیل گفتمان، که دو روش مهم در تحلیل پیام های تصویری است، بپردازد؛ زیرا میان رویکرد نشانه شناختی و گفتمانی، شباهت ها و تفاوت های بسیاری وجود دارد: یکی از این تفاوت ها این است که رویکرد نشانه شناختی به این امر توجه دارد که بازنمایی و زبان چگونه معنا تولید می کنند و رویکرد گفتمانی، به تأثیرات و پیامدهای بازنمایی و سیاست های آن و بر خاص بودن تاریخی یک شکل یا رژیم خاص بازنمایی تأکید می کند. هدف، تعیین چارچوب معینی برای نقد و تحلیل پیام های تصویری و محدودیت ها و ظرفیت های روش های مورد استفاده است. در پایان چارچوب مناسبی برای تحلیل پیام های تصویری برگرفته از دیدگاه جان فیسک ارائه شده است.

مقدمه: فیلم هایی که در تلویزیون به نمایش گذاشته می شوند باید از نظر محتوای پرخاشگرانه درجه بندی شده و فیلم هایی با رتبه بالای درجه بندی خشونت از نمایش در تلویزیون منع شوند. روش: این پژوهش مطالعه ای تجربی از نوع آزمایشگاهی کوتاه مدت است. در این پژوهش 100 دانشجوی دانشگاه اصفهان که به صورت داوطلبانه برای تماشای فیلم شرکت کرده و 7 فیلم که همگی از تلویزیون ایران پخش شده بود به نمایش گذاشته شد. آنها ضمن درجه بندی خشونت فیلم ها به مقیاس تحریک پذیری کاپرا، مقیاس بازداری محرک مهرابیان و همچنین مقیاس پرخاشگرانه کلامی باس و دورکی پاسخ دادند.یافته ها: فیلم ها با درجه بندی خشونت بالاتر، پرخاشگری بیشتری ایجاد می کنند. از طرفی بازداری محرک در فیلم هایی با پرخاشگری کمتر، بیشتر است. همچنین بازداری محرک سبب کاهش پرخاشگری است و این امر در زنان بیش از مردان دیده شد. نتایج تحلیل چند متغیره برای درجه بندی خشونت و افکار پرخاشگرانه نشان داده شد که هم نوع فیلم و هم تحریک پذیری معنادار بوده است. اثرهای تعاملی نوع فیلم و بازداری محرک و نیز اثر تعامل چندگانه نوع فیلم، جنس و بازداری محرک معنادار بوده است.نتیجه گیری: بازداری محرک یک مداخله موثر برای کاهش خشونت است که از طریق آموزش امکان پذیراست هر چند در مورد تحریک پذیری با توجه به ویژگی شخصیتی و سرشتی آن، کمتر می توان انتظار تاثیر مداخله موثر را داشت.

با سیطره روزافزون تصاویر در دوران معاصر و غلبه «فرهنگ دیداری»، توجه به روش های تحلیل تصاویر و متون دیداری نیز افزایش یافته است. در این مقاله تلاش می کنیم تا ضمن اشاره به پیچیدگی های نظری تحلیل تصاویر به مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم دست یابیم. با توجه به نظام مند بودن رهیافت «فرکلاف» به تحلیل گفتمان انتقادی، مدل سه بعدی وی را مبنای کار قرار دادیم. با این حال، ابزارهایی که فرکلاف برای تحلیل معرفی می کند، بیشتر مناسب متون نوشتاری است تا تصاویر. از این رو، این مقاله می کوشد تا با استفاده از نشانه شناسی اجتماعی و به کار گرفتن رهیافت های «ایدما»، «رز» و نیز «کرس» و «ون لیون» و ادغام این رهیافت ها در مدل سه بعدی فرکلاف، مدل مناسبی را برای تحلیل فیلم به دست دهد.

در این مقاله، بازنمایی مسائل و معضلات اجتماعی در فیلم های ایرانی برگزیده در سه جشنواره برجسته بین المللی شامل کن، برلین و ونیز بررسی شده است. حجم نمونه، برابر با جامعه آماری و 20 فیلم برنده جایزه را دربر می گیرد. موضوع کلی و داستان فیلم ها حاکی است که در 12.3 درصد صحنه ها، محدودیت های اجتماعی زنان و دختران و در 6.6 درصد ناهنجاری های اجتماعی بازنمایی شده است. همچنین 13 فیلم با مسائل و مشکلات اجتماعی ایران ارتباط نداشته و سه فیلم با مسائل اجتماعی، سه فیلم با محدودیت های اجتماعی زنان و یک فیلم با تهیه موسیقی زیرزمینی مرتبط بوده اند. رویکرد 15 فیلم به مسائل اجتماعی، انتقادی - اصلاحی بوده و در سه فیلم چنین رویکردی مشاهده نشده است. همچنین در سه فیلم، مولفه های سیاه نمایی به طور کامل دیده شده است.

در این مقاله چگونگی تصویرپردازی از مولفه های فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در فیلم های ایرانی برنده شده در جشنواره های بین المللی بررسی شده است. روش بررسی، تحلیل محتواست و جامعه آماری، 20 فیلم بلند داستانی را شامل می شود. یافته ها نشان می دهد در دو فیلم بادکنک سفید و باد ما را خواهد برد، مولفه های فرهنگ ایرانی ـ اسلامی پررنگ تر بازنمایی شده و در سایر فیلم ها، نمایش این مولفه ها، کم رنگ تر بوده است. همچنین بر اساس یافته ها، موضوع های بکر و متفاوت بودن داستان ها و مضامین، مهم ترین ویژگی این فیلم ها و احتمالا زمینه ساز موفقیت بین المللی آنها بوده است.

این تحقیقی است، با هدف بررسی امکان فلسفه ای مستقل زیر عنوان فلسفه فیلم. گام ضروری اول برای این هدف، تلاشی نظری برای نشان دادن نحوه هایی از ارتباط بین فلسفه وفیلم است، که امکان وجود فلسفه‌ای مجزا با عنوان فلسفه فیلم را تأیید میکند. پس از مباحثه درباب خود ایده فلسفه فیلم، سه حوزهکلاسیک عمده فلسفه، هستی‌شناسی، اخلاق و زیبایی یا هنر و نسبت آنها را با فیلم بررسی خواهیم کرد. دلیل اینکار، در وهله اول، نشان دادن نسبت بین فیلمها، با توجه به ماهیتشان و این حوزه های کلان فلسفه است که به نوبه خود ما را در هدفمان یعنی اثبات ارتباط بین فیلم و فلسفه یاری خواهد کرد. و در مرحله بعد، پاره ای از قابلیتهای فیلم دربرانگیختن پرسشهای جدی و تازه در این حوزه هاست. گام بعدی این تحقیق، ملاحظه فیلم در نسبت با مسئله آگاهی و نظریه شناختی، دو حوزه پر رونق فلسفه ذهن معاصر، است که میکوشد توانایی فیلمها در آگاهی بخشی و واکنشها و کارکردهای ذهنی مخاطبان در مواجهه با فیلمها را بررسی کند. پس از این گام، به بررسی مابعدنظریه (پست ـ تئوری ) در اندیشه دو نظریه پرداز و فیلسوف فیلم مهم معاصر و نقد آن از سنت کلاسیک نظریه سینمایی و راهکارهای جایگزینش برای این سنت خواهیم پرداخت. در انتها، ترجمه یکی از گفتارهای کارگشا درباب حدود قابلیت فلسفی فیلمها از یکی از فیلسوفان فیلم مطرح معاصر را ارائه خواهیم کرد.