جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پایان نامه حاضر با عنوان " تبیین انحرافات اجتماعی از منظر امام خمینی(ره)" از نوعتحقیقات "بنیادی" است که به شیوه "توصیفی- تحلیلی" به رشته تحریر در آمده است. از لحاظ معرفت شناسی، وحی، فطرت، قلب و عقل انسان به عنوان منابع شناخت و معتبر دین در منظر امام خمینی (ره) است. ایشان اساسی ترین حق انسان ها را، حق حیات سالم می داند که از آزادی فطرت پاک انسانی سرچشمه می گیرد. از لحاظ هستی شناسی خداوند، خالق و آفریننده جهان هستی و در نتیجه، مالک آنو دارای حق مطلقه بر آن است. هستی شناسی هر شخص، انسان شناسی او را تحت تاثیر قرار می دهد. در انسان شناسی، حیات حقیقی انسان را محدود به زندگی مادی نمی داند بلکه حیاتی است که سیر آن در جهت اهداف اخروی قرار گرفته باشد. در این پایان نامه بیان شده است که در اصطلاح جامعه شناسان، رفتاری که باعث نقض هنجارهای مهم جامعه بوده و از نظر اکثر مردم قابل مجازات باشد انحراف نام دارد که با توجه به نظر مردم به دو شاخه مثبت و منفی تقسیم می شود. بر خلاف این دیدگاه، آراء و اندیشه امام خمینی (ره) که بر گرفته از آموزه های اسلامی است، انحراف را یک پدیده تابع هنجارها و ارزش هایی متغیر و خواست اکثریتنمی داند. بلکه ملاک تشخیص یک انحراف در دیدگاه ایشان استفاده و تطابق با منابع درونی و بیرونی است که مهم ترین آنها عقلبه عنوان نماد راهنما به خیرات است. از نظر امام خمینی (ره) هر چند اصل تأثیر گذاری عوامل گوناگون بیرونی در رفتار انحرافی انسان تا اندازه ای قابل قبول است، اما تنها عامل نیست. در منظر ایشان به دلیل وجود ارتباط تنگاتنگ میان فرد و جامعه، عوامل انحراف به دو نوع عامل بیرونی و درونی تقسیم می شوند.در طول این تحقیق روشن می شود که امام خمینی(ره) معتقدند چون انحراف مسأله ای یک وجهی نیست و در انحراف، فرد و جامعه هر دو نقش دارندلذا در ارائه راه حل آن نیز باید به ابعاد مختلف انحراف و تطابق روش ها و شدت عمل در برخورد با انواع انحراف و ... توجه داشت. امام خمینی(ره) گروه هایی از جامعه چون نخبگان، مراکز آموزشی و مسئولین حکومتی را به دلیل ویژگی اثرگذاری بر جامعه مورد خطاب خاص قرار داده و راهکارهای پیشگیرانه و درمانی ویژه ای را برای حل انحرافات جامعه به هر یک از گروه های مذکور ارائه داده اند. برخی از راهکارهای امام (ره) در ارتباط با حل معضل انحراف در جامعه عبارت است از: توجه به خدا و دوری از فرهنگ استعمار و بازگشت جامعه به فرهنگ اصیل اسلامی، وحدت جامعه، احیای ارزش های اصیل اسلامی، نظارت بر رسانه های تأثیر گذار بر جامعه و ...

در حالی که پارادایم مسلط در تحلیل های جامعه شناختی، با طرح «سوالاتی از جنس چرایی» یا تبیینی و با تاکید بر اندازه گیری، عینیت، پیش بینی پذیری و مداخله بهتر و کاراتر در مسایل اجتماعی، آن ها را همچنان کم و بیش امری داده شده، کمی و عینی تلقی می کند، این مقاله ضمن تاکید بر ماهیت ذهنی، تعریفی، مبتنی بر اقامه دعوی و بر ساخت گرایانه مسایل اجتماعی، به طور مشخص از فرایند پزشکی شدن مسایل اجتماعی سخن می گوید. با الهام از برخی جامعه شناسان بر ساخت گرا، این مقاله در پی آن است که تا چه حد طرح «سوالاتی درباره فرآیند و چگونگی» تعریف، سنخ بندی و برساخت مسایل اجتماعی فی نفسه می تواند برای علم جامعه شناسی و قضایای برخاسته از آن اساسی باشد. با اتخاذ چنین رویکردی، مقاله می کوشد نشان دهد که در یک سده گذشته چگونه یا به چه رویه ها و سازوکارهایی شمار زیادی از مسایل، تجربیات و وقایع حیاتی انسان که زمانی نرمال و عادی تلقی می شدند و یا در حیطه ها و علوم غیرپزشکی تعریف و مدیریت می شدند، وارد قلمرو اقتدار، تعریف و مداخله پزشکی شده اند؛ فرایندی که در این مقاله «پزشکی شدن جامعه» نامیده شده است. در نهایت، این مقاله برای اولین بار استعاره جامعه شناختی «بازی پزشکی شدن» را به منظور ارایه تصویری راستین از ماهیت پدیده پزشکی شدن و تحولات احتمالی آن مطرح می کند.

خانواده یکی از نهادهای اجتماعی است که به لحاظ تاثیرگذاری بر اعضای خود و نیز بر سطوح مختلف جامعه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. همان طور که می دانیم عامل پیدایش خانواده ازدواج است. پس سلامت جامعه و خانواده وابسته به ازدواجی سالم و پردوام است. بنابراین پرداختن به موضوع ازدواج و موانع و مشکلات بر سر راه آن، به عنوان یک مساله اجتماعی نیازمند تحقیق و بررسی است. در این مقاله نیز که برگرفته از پژوهشی تحت عنوان «بررسی دلایل و آثار افزایش سن ازدواج دختران در روستاهای شهرستان آشتیان در سال 1385» است، سعی می شود با رویکردی تحلیلی - انتقادی به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر بالا رفتن سن ازدواج دختران روستا و آثار ناشی از آن پرداخته شود. چرا و چگونه زندگی در این محیط روستایی و مشکلات اجتماعی ناشی از آن مانند فقر اقتصادی و بیکاری، به مهاجرت، ازدواج و سکونت دایم پسرهای روستا در شهرها و عدم تعادل جنسی در روستا منجر می شود؛ به نحوی که باعث افزایش تعداد دختران مجرد ساکن در روستا و تاخیر در سن ازدواج آن ها شده و ممکن است افزایش آسیب ها و انحرافات اجتماعی را به دنبال داشته باشد.

از جمله مسائل مهم در جامعۀ بشری که به طور گریزناپذیر، آگاهانه یا ناخودآگاه، جامعه را با تمایز‌پذیری و ایجاد طبقۀ اجتماعی روبه‌رو می‌کند، سطح‌ معیشت زندگی و میزان بهره‌مندی از منابع و برآورده‌شدن نیازهای اولیۀ زندگی است. رابطۀ این مسئله با بروز ‌کج‌روی در جامعه، از جمله مباحثی است که ذهن متفکران را به خود مشغول ساخته و بسیاری دست‌کم بخشی از انحرافات اجتماعی را برآیندی از وجود فقر در جامعه می‌دانند. گرچه این برداشت در بارۀ پدیدۀ شوم فقر و رابطۀ آن با پیدایش و رشد ‌کج‌روی، چندان به دور از واقعیت نیست، اما بسیاری از انحرافات، از ساخت روابط نابرابر در جامعه سرچشمه می‌گیرد و نیز نتیجۀ رفتار صاحبان ثروت و قدرت است که به‌سبب در دست داشتن ابزار نفوذ، توانایی لاپوشانی ‌کج‌روی‌های خود را دارند. در این مقاله پس از بازکاوی مفاهیم کلیدی، روایاتِ مرتبط با فقر و غنا با استفاده از نظریه‌های مختلف در باب انحرافات اجتماعی، زمینه‌ها و بسترها و علل بروز و پیدایش انحرافات در جامعه مد نظر قرار گرفته و در نهایت، پویشی منطقی در رابطۀ میزان‌ ‌کج‌روی‌ها با سطح بهره‌مندی از منابع، در این باب، انجام شده است. مسئلۀ فقر و نابرابری و ارتباط آن با پدیداری انحرافات اجتماعی اگرچه در نظریه‌های مختلفی همچون نگرش‌های فردگرایانه و یا ساخت‌گرایانه مورد تحلیل قرار گرفته، اما تلاش شده تا نگاه رضایت‌بخش به آن که فارغ از نگاه‌های دوآلیستی است، با توجه به آیات و روایات در این مقاله مورد توجه قرار گیرد.

این مقاله به مطالعه علل اقتصادی و اجتماعی تکدی گری در شهر مشهد پرداخته است. نویسندگان از رویکردهای جامعه شناختی و سیاست اجتماعی برای روشن شدن ابعاد مفهومی و نظری آن سود جسته اند و از روش کیفی و فنونی چون مصاحبه های عمیق و نیمه سازمان یافته و مشاهده وضعیت ظاهری و شیوه ها و شگردهای تکدی گری آن ها برای شناخت، تحلیل و جمع آوری اطلاعات استفاده کرده اند. پدیده تکدی گری با دو دسته عوامل مشتمل بر مستعد کننده های محیطی و عوامل مستقیم اثر گذار مرتبط است که از طریق برانگیختن احساسات نوع دوستانه ترحم آمیز عمل می کند. یافته های پژوهش نشان داد که عوامل مهمی چون ماهیت شهر مشهد از نظر مذهبی بودن و مهاجر پذیری و ویژگی های متکدیان مانند وضعیت جسمانی نامناسب، سطح تحصیلات پایین، نابه سامانی خانوادگی، فقدان قابلیت های پایه ای و فقر و بی کاری آنان از عوامل تعیین کننده ای بودند که یک دیگر را تقویت می کردند و به بروز شرایط درماندگی و پذیرش نقش تکدی گری انجامیدند. هم چنین مطالعه نشان داد که پذیرش نقش تکدیگری از طریق فرایند اجتماعی- روانی تحقیرکننده عزت نفس عادی شده و استمرار پیدا کرده است. بنایراین، برخلاف نظریاتی که متکدیان را به بی همتی و رذیلت اخلاقی متهم می کند؛ براساس دستاوردهای این مقاله این ها علل موخر و ثانویه اند و فقر و درماندگی و متغیرهای مرتبط نقش اساسی تر را در این فرایند ایفا می کنند.