جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چنانکه می دانیم پیامبر اسلام(ص) پس از بعثت حدود سیزده سال به تبلیغ دین اسلام پرداختند و علیرغم اذیتها و آزار کفار توانستند اصول اعتقادی رسالت نوین خویش را ابلاغ و مردم را هدایت بنمایند. شدت آزار کفار مکه و استقبال مردم مدینه موجب شد که پیامبر همراه تازه مسلمانان به مدینه مهاجرت کنند و حدود یازده سال نیز در آنجا به ابلاغ و اجرای احکام اسلام پرداخته و جامعه و نظام جدیدی را براساس آیین اسلام استوار سازند.

خانواده به عنوان واحد کوچکی از اجتماع در توسعه و رشد اقتصادی جامعه نقشی اساسی ایفا می کند. در نتیجه میزان، چگونگی و شیوه مصرف و پس انداز او در عملکرد و چرخه های اقتصاد کشور تاثیر به سزایی دارد. مصرف علاوه بر آن که به عنوان هدف تولید و توزیع مورد توجه قرار می گیرد، هرگونه تغییر در آن، می تواند تاثیر به سزایی بر دیگر متغیرهای کلان اقتصادی، از جمله پس انداز و سرمایه گذاری داشته باشد.مولفه های اصلی مصرف که عبارتند از سطح مصرف، ترکیب کالاهای مصرفی و چگونگی مصرف، در بستر فرهنگ خانواده شکل می گیرد؛ زیرا خانواده اولین پایگاه تربیت و پرورش منابع انسانی است و از آنجا که فرهنگ مصرفی در خانوارهای کشور ما با اسراف و تبذیر همراه است، اصلاح الگوی مصرف خانوار به دلیل فاصله آن با الگوی مصرف مطلوب اقتصاد مقاومتی و ناهمگونی آن با الزام های الگوی مصرف مورد نظر جامعه اسلامی، ضرورتی گریز ناپذیر است.در این پژوهش در پی اثبات این فرضیه هستیم که بین الگوی مصرف و پس انداز خانواده و اقتصاد مقاومتی رابطه معناداری وجود دارد. یافته های مقاله بیان گر آن است که: الگوی مصرف خانوار اگر منطبق بر الگوی تولید کشور باشد با اقتصاد مقاومتی سازگار است و اگر منطبق بر الگوی تولید داخلی نباشد به عنصر ضد اقتصاد مقاومتی تبدیل خواهد شد. به دلیل این که وضعیت موجود الگوی مصرف خانوار، و رسیدن به وضعیت مطلوب الگوی مصرف خانواده، هر دو در بستر باورها و ارزش ها می گیرند، تقویت باورهای دینی و بهره گیری از آموزه های اسلامی در رابطه با مصرف می تواند از کارامدی بالایی برخوردار باشد. به دلیل اینکه وضعیت موجود الگوی مصرف خانواده، هر دو در بستر باورها و ارزش ها می گیرند، تقویت باورهای دینی و بهره گیری از آموزه های اسلامی در رابطه با مصرف نمی تواند از کارآمدی بالایی برخوردار باشد. در کوتاه مدت نیز می توان از طریق تقویت فرصت های سرمایه گذاری جهت جذب پس اندازهای کم همراه با تبلیغ آثار مثبت آن در اقتصاد، راه را برای کاهش مصرف و افزایش پس انداز هموار نمود.

این مقاله، رابطه علی بین مخارج تامین اجتماعی و رشد اقتصادی در اقتصاد ایران را در سال های 1340ـ 1382 از دیدگاه تجربی مورد بررسی قرار می دهد. برنامه های تامین اجتماعی از راه های گوناگون، مانند تاثیر بر انگیزه پس انداز، کار و بهره وری نیروی کار، بر رشد اقتصادی تاثیر می گذارد. در مورد رابطه مخارج تامین اجتماعی و پس انداز، به لحاظ نظری دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که هر کدام از آنها به شواهد تجربی نیز استناد کرده اند. بررسی رابطه پس انداز و تامین اجتماعی به لحاظ اهمیت پس انداز در تامین منابع سرمایه گذاری و رشد اقتصادی ضرورت دارد؛ اما در تحلیل نهایی، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، چگونگی روابط میان مخارج تامین اجتماعی و رشد اقتصادی است. در این باره، به لحاظ نظری، سه دیدگاه متفاوت وجود دارد. پتر.اس.بارچ (1969) معتقد است که هر یک درصد افزایش در مخارج تامین اجتماعی، به اندازه 0.7 درصد بر نرخ رشد اقتصادی می افزاید. برخی مانند مارتین فلد اشتاین (1985) با رد این دیدگاه معتقدند که هزینه های تامین اجتماعی در تضاد با نرخ رشد اقتصادی کشورها عمل می کند. دیدگاه سوم، مانند ساموئلسون (1975) این تاثیرگذاری را به سطح موجودی سرمایه در مقایسه با سطح قاعده طلایی انباشت سرمایه و نوع سیستم تامین اجتماعی حاکم، مشروط می داند. تحقیق حاضر برای تبیین این رابطه و تعیین جهت علیت، از مدل خود توضیح برداری (VAR) و آزمون علیت گرانجر استفاده می نماید. نتیجه تحقیق نشانگر آن است که رابطه علیت از مخارج تامین اجتماعی به رشد اقتصادی برقرار است؛ اما عکس آن برقرار نیست و افزایش در مخارج تامین اجتماعی به صورت معناداری درآمد ملی را افزایش خواهد داد.

بر اساس چهارچوب مفهومی مقاله، پس انداز، در اکثر حالت ها، خودداری از مصرف در زمان حال است. پس مطالعه مصرف و تغییرات آن برای بررسی امر پس انداز، مدخلیت تام دارد. بنابراین، پس از چندین مرحله مصاحبه عمیق و گسترده با افراد مصاحبه شونده درباره شیوه های مصرف و پس انداز و دلایل و شیوه های تصمیم گیری شان و رفت و برگشت های متعدد میان مشاهدات و تحلیل های نظری و به تبع آن، ایجاد تغییرات در شیوه های مشاهده واقعیت و بعد از آن، حصول اطمینان از رسیدن به حد اشباع، به مرحله تحلیل نهایی و نگارش رسیدیم. مشاهدات شیوه مند، حاکی از این بودند که مصاحبه شوندگان معمولا دو تا چهار "خواسته نداشته" دارند که مهم ترین آن ها، خواسته ای بوده که رفع آن بیشترین حد از "رضامندی و تثبیت و آرامش" را برای مصرف کننده به همراه داشته است. این خواسته ها، با توجه به نظام ترجیحات مصرفی اشخاص، اولین ها محسوب می شوند. به این معنی که گام اول در پلکان "نظام ترجیحات" آن ها محسوب می شود. اگر درآمد شخص افزایش یابد، بیش از نیم آن را در گام اول پس انداز می کنند و وقتی بخواهند به مصرف اختصاص دهند، یکی از شکل های اصلی آن، "افزایش کیفیت های ناپیدا"ست. همچنین اگر درآمدهای شخص با کاهش روبه رو شود، دفاع از استانداردهای سبک مصرف، عکس العمل رایج در بین مصاحبه شوندگان بوده است. انگیزه مصاحبه شوندگان برای پس انداز کردن، ایجاد احساس توانایی و تامین خواسته ها بوده است. آن ها این کار را از طریق ایجاد تعهد درونی و الزام بیرونی و دور از دسترس نگه داشتن پول انجام می دهند. الگوی تصمیم گیری غالب برای شیوه پس اندازکردن، الگوی "حذف از طریق جنبه ها" بوده است و در این میان، اولویت را به ویژگی های تناسب و نفع می دهند.