جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از امور با اهمیت در حسابداری و حسابرسی­های مالی، استقلال حسابرس است. برخی اوقات، تضاد منافع شخصی و حرفه‌ای، حسابرس را در ارائه خدمات با مشکل مواجه می­سازد و در صورتی که اخلاق دینی و حرفه‌ای در او کمرنگ باشد، تحت تأثیر فشارها و تهدید و تطمیع مدیران و کارفرمایان قرار می­گیرد. این امر در نهایت اعتماد به حسابرس و فعالیت‌های حسابرسی را ضعیف می­کند. پژوهش حاضر در کتاب نهج­البلاغه، آموزه­هایی فراتر از استانداردهای اجرایی امروز جوامع یافته است که بر استقلال ظاهری و باطنی حسابرس تأکید دارد. روش کار بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر فرآیند اجرا، در زمرۀ پژوهش­های آمیخته بوده و ترکیبی از پژوهش کیفی و کمّی است که به­شکل میدانی معرفی شده و بسامد سنجش واحدهای معنایی از مصاحبه­ها به­صورت کمّی انجام شده است. مدل آزمون به روش t تک نمونه‌ای، با توزیع پرسشنامه در جامعۀ آماری سازمان حسابرسی تهران است و در قالب نرم‌افزار SPSS انجام شده است. استاندارد اجرایی اطمینان­بخش امیرمؤمنان علی(ع)، دو بخش فردمحور و جامعه­محور دارد که از نظر تأثیر بر استقلال حسابرس، آموزه­های فردمحورانه بیشترین تأثیر را دارند. در بین این آموزه­ها، «صداقت و صراحت» بیشترین و «زهدورزی و قناعت» کمترین تأثیر و در آموزه­های عمومی و جامعه­محور، «عدم وجود روابط غیرمتعارف» بیشترین و «وجود نهادهای نظارتی» کمترین تأثیر را دارند.

مواجهه هوشمندانه و برخاسته از دین با تهدیدات هویتی با توجه به نقش روزافزون ادراکات و برداشت‌های هویت بنیان در جامعه ازجمله مهم‌ترین الزامات جامعه اسلامی برای صیانت از هویت دینی است. در این مسیر شناخت و فهم آگاهانه از سیره امیرمؤمنان به‌مثابه پیشینه شکوهمند و بی‌بدیل تاریخ تمدن اسلام در مواجهه با این تهدیدات دستیابی به مختصات ساختاری، روشی و محتوایی متقن را فراهم می‌سازد. بر این اساس پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که اساساً امیرمؤمنان در مواجهه با تهدیدات هویتی چه رویکردهایی را اتخاذ فرمودند. در جهت سنخ شناسی اقدامات حضرت، سه راهبرد پیشینی، کنترلی و رفعی تشکیل‌دهنده مجموعه اقدامات حضرت برشمرده می‌شود. امنیت بخشی به هویت جامعه در دو حوزه امنیت اعتقادی و امنیت اجتماعی، رویکردی پیشگیرانه بود که از به فعلیت رسیدن تهدیدات و بروز کاستی‌ها و ناراستی‌های هویتی جلوگیری نمود. در حوزه اقدامات کنترلی مدیریت ابعاد مختلف هویت و انتظام و انسجام‌بخشی به ساحات و سطوح گوناگون هویتی از پدید آمدن بحران‌های هویتی جلوگیری نمود و درزمینه اقدامات رفعی و تمایز بخش نیز ترسیم الگوی منطقی تمایز بخشی مبتنی بر تقابل با طغیان­گران اقتصادی، مبارزه با استضعاف پروری سیاسی و طرد خود ایده آلی اندیشه‌ای چگونگی مبارزه با تهدیدات هویتی را پدیدار ساخت.

در یک فرایند گفتمانی، عوامل متعددی باید نقش خود را به‌خوبی ایفا نماید تا ارتباط میان طرفین گفتمان شکل بگیرد و پس از آن اثرگذاری و اقناع مخاطب تحقق یابد. یکی از این عوامل، تعیین استراتژی و ابزارهای مختلف زبانی است که یک سخنور ماهر با شناخت آنها و آگاهی بر زمان و مکان و نحوه استفاده از آنها، بر نفوذ کلام خویش می­افزاید. صلاحیت عمل‌گرایانه سخن­پرداز در تعیین شگردها و ابزارهای ویژه هر راهبردی تضمین‌کننده کنش اجرائی پیام­گیر است. از جمله این استراتژی­ها، استراتژی توجیهی است. بر اساس این استراتژی، سخنگو در پی آن است تا با دستورالعمل­ها، توصیه­ها و امر و نهی­ها، در رفتار مخاطب خویش تأثیر گذارد و او را وادار به انجام کاری نماید. این نوشتار بر آن است تا با در پیش گرفتن روش توصیفی- تحلیلی به بررسی استراتژی توجیهی در نامه امام علی (ع) به عثمان­بن­حنیف، کارگزار خود در بصره بپردازد. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به‌عنوان یک سخنور بی‌نظیر در تاریخ سیاسی-اجتماعی اسلام، از طریق کاربست استراتژی­های متنوع گفتمان ازجمله استراتژی توجیهی، افکار مخاطب/مخاطبین را در عالم واقعی یا در دنیای ذهن به تحرک و پویایی واداشته­است. تنوع در شگردهای توجیهی مثل افعال کنشی غیرمستقیم، جملات توبیخی، تنبیهی و استفهامیِ پی­درپی و هارمونی ناشی از واژگان و سجع، نقش بزرگی در فرایند اقناع مخاطب دارد. کاربست گفت­کنش­های غیرمستقیم با بسامد بیشتر نشان از غلبه راهبرد احترام و پس از آن مکانیزم استفهام بیانگر به چالش کشیدن ذهن مخاطب جهت یافتن پاسخی منطقی و اقناع وی از طریق استدلال است. فراز ابتدائی نامه توبیخ­آمیز بوده ولی به دنبال آن تا پایان‌نامه صبغه ارشادآمیز به خود می­گیرد.

این پژوهش با هدف تبیین الگوی سخن نیک از منظر نهج‌البلاغه و بررسی وضعیت برنامه‌درسی دوره دوم ابتدایی از حیث میزان توجه به الگوی مذکور انجام شده است. برای این منظور از روش توصیفی-تحلیلی برای استخراج الگوی سخن نیک از منظر نهج‌البلاغه، و از روش تحلیل محتوا با رویکرد کمی، برای بررسی وضعیت برنامه درسی دوره دوم ابتدایی استفاده شد. در قسمت نخست تحقیق، شاخص‌هایی در قالب ویژگی­های محتوایی سخن نیک مانند: حق و سدید بودن سخن، خدامحوری در سخن، لغو و بیهوده نبودن سخن؛ و ویژگی‌های بیانی از قبیل: ساده و روان بودن سخن، میسور و لین بودن سخن؛ و نیز اصول اخلاقی ایجابی سخن نیک مانند: علم به سخن، اتکا بر عقل، موقعیت و زمان­شناسی، مطابقت قول با عمل، استفاده از مشورت در سخن، و لزوم صداقت در سخن؛ و اصول اخلاقی سلبی مانند: پرهیز از سخن‌چینی، پرهیز از دروغگویی، پرهیز از سوءظن بدست آمد. در قسمت دوم تحقیق، نتایج تحلیل محتوای برنامه درسی دوره دوم ابتدایی نشان داد که مؤلفه لزوم استفاده مشورت با 03/22 از بیشترین میزان محتوا، و علم به سخن و مطابقت سخن با عمل، با 69/1 از کمترین میزان محتوا برخوردار بوده‌اند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت مقاله‌های منتشرشده فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه انجام شد. رویکرد پژوهش، کمّی و روش تحلیل محتوا و علـم‌سـنجی است. جامعۀ آماری پژوهش کلیه 255 مقاله منتشرشده از اولین شماره در بهار سال 1392 تا شمارۀ 36 در زمستان سال 1400 (9 سال گذشته) پژوهشنامه نهج‌البلاغه بود. گردآوری و شناسایی مقاله‌ها با مراجعه مستقیم از سامانه وب نشریه انجام شد. در گردآوری اطلاعات به شمارۀ عنوان، تعداد، رتبۀ علمی، رشته تحصیلی، وابستگی سازمانی نویسندگان، روش‌شناسی و موضوع مقاله‌ها پرداخته شد. یافته‌ها نشان داد که 531 نویسنده با نشریه همکاری داشته‌اند که 3/73 درصد مرد و 7/26 درصد زن بودند. 1/74 درصد مقاله‌ها توسط یک نویسنده تألیف شده‌است. سهم مقاله‌های نویسندگان پرکار با مشارکت 2 نفره و بیشتر 6/45 درصد بود. سهم مؤلفان رتبۀ علمی استادیاری بیش از یک سوم (7/37 درصد) مقاله‌ها است. از 112 دانشگاه و مؤسسه پژوهشی که نام آنها در نشریه ذکر شده، دانشگاه بوعلی‌‌سینا، دانشگاه تهران، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه لرستان و دانشگاه اصفهان حدود یک سوم (6/33 درصد) وابستگی سازمانی مؤلفان را تشکیل می‌دهند. نویسندگان رشته زبان و ادبیات از سهم 9/40 درصد مؤلفان نشریه برخوردار هستند. 4/52 درصد مطالب نشریه به موضوعات ادبی، روانشناسی، حقوق، زبان‌شناسی، اخلاق و شعر اختصاص دارد. 3/48 درصد نوع روش پژوهشی مقاله‌های منتشرشده از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد. به‌طور کلی می‌توان اذعان داشت که شرایط نشریه ازحیث مؤلفه‌های مطالعه‌‌شده در مقایسه با نشریات مشابه از وضعیت مناسبی برخوردار است.

انگیزه خدمت‌رسانی عمومی از نظریه‌های نوین مدیریت دولتی و برخاسته از مکاتب خدمات دولتی نوین و مدیریت ارزش عمومی است که تأثیر به سزایی در ساختاردهی به حکمرانی خوب در جوامع مردم‌سالار داشته است که با توجه به اهمیت مضاعف مفهوم ارتباطات در ساختار این نظریه تا بحال پژوهشی در این زمینه در چارچوب اسلامی نگاشته نشده است؛ بنابراین پس از مطالعه دقیق مبانی نظری و ادبیات موضوع به‌منظور مفهوم‌شناسی این نظریه، به بررسی محتوای نهج‌البلاغه (نامه‌ها، خطبه‌ها و حکمت‌ها) به‌منظور شناساندن این مفهوم در متن این مصحف شریف پرداخته شده است. در ادامه از روش پژوهش کیفی-کمی و از استراتژی تحلیل مضمون در قالب سه محور مضامین پایه (تم‌ها)، مضامین سازمان دهنده (مقوله‌ها) و مضامین فراگیر (مؤلفه‌ها) جهت استخراج داده‌های متنی و از تکنیک کمی دلفی فازی و توزیع پرسشنامه خبرگی میان 16 خبره به‌منظور تأیید شبکه مضامین بهره گرفته شده است. نتایج این پژوهش به شناسایی سه سطح ارتباط با خود، ارتباط با دیگران و ارتباط با خدا در حوزه تبیین جایگاه ارتباطات در ساختار این نظریه دست‌یافته است. سطح ارتباط با خود دارای سه زیرمجموعه خویشتن‌داری، اندیشه‌ورزی و اخلاق حرفه‌ای است. سطح ارتباط با دیگران از مقوله‌های ارتباطات سازمانی اثربخش، ارتباطات همدلانه با همنوعان، همکاری مؤثر با سلسله‌مراتب و ارتباطات مشفقانه با زیردستان تشکیل می‌شود و سطح ارتباط با خدا به شناسایی ابعاد ارتباط عمل‌گرایانه و ارتباط معرف شناسانه منجر شده است.

تحلیل گفتمان انتقادی (تگفا) یکی از رویکردهای جدید تحلیل گفتمان است که بر اساس آن عوامل فرازبانی همچون قدرت، تاریخ و ایدئولوژی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این رویکرد در نیمه‌دوم قرن بیستم به همت برخی از اندیشمندان و نظریه‌پردازان علم زبان‌شناسی شکل گرفت. تئون وندایک از جمله افراد برجسته و از پیشگامان مطالعه و پژوهش در زمینه تگفاست. به عقیده او ایدئولوژی در گفتمان می‌تواند از طریق راهکارهایی به نام مربع ایدئولوژیکی بازنمایی شود که مبنای این راهکارها، وجود تقابل‌های دوگانه میان گروه خودی و غیرخودی است. گفتمان امام علی(ع) در نامه‌هایش خطاب به معاویه از چنین ویژگی برخوردار است که می‌توان آن را بر اساس رویکرد ون‌دایک و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مورد کاوش قرار داد. این پژوهش از آن جهت حائز اهمیت است که در آن ایدئولوژی دو تفکر متقابل در تاریخ اسلام، از طریق روش تگفا برای مخاطب تشریح می‌گردد. یافته‌ها بیانگر آن است که ایدئولوژی امام علی (ع) و معاویه منجر به قطب‌بندی میان دو گروه و به‌ عبارت‌ دیگر تقابل «ما» و «آن‌ها» گردیده است این در حالی است که با تبیین وجوه اختلاف دو گروه در هویت، اعضاء و اعمال جایگاه گروه خودی (ما) اعتلا و جایگاه گروه غیر خودی (آن‌ها) تنزل یافته است. علاوه بر این شرافت نسب، خلوص، ایمان به خدا، معاشرت با نیکان و شجاعت به عنوان مهمترین نکات مثبت «ما» و نفاق، کفر، معاشرت با بدان و پیروی از شیطان به عنوان مهمترین نکات منفی «آن‌ها» در گفتمان امام علی(ع) بازنمایی گردیده است. همچنین به نظر می‌رسد که ایدئولوژی امام علی (ع) یعنی «اعتقاد راستین به دین اسلام» و ایدئولوژی معاویه یعنی«انحراف از دین اسلام» در نتیجه تقابل آن دو متجلی شده است.