جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله زندگی پس از مرگ، از عهد باستان تا عصر حاضرمطرح بوده است. ادیان ابتدائی به معاد در این دنیای مادی اعتقاد داشته اند. ادیان زنده از جمله ادیان مسیحی و یهودی و اسلامی اعتقاد به معاد دارند. اما در این زمینه اختلافات زیادی با هم دارند. ادیان غیرابراهیم، به این مسئله در این دنیا اعتقاد دارند. معرفت نفس در انجام شناسی نقش اساسی دارد. نفس انسان حادث است به معنائی و قدیم است به معنائی. به معنای تعلقی، نفس، حادث و فانی و مادی است و ملاصدرا نفس را در آغاز پیدایش با بدن، جسمانی دانسته است. اما مشاء و اشراق آن را روحانی دانسته اند. نفس به لحاظ ذاتی و بدون تعلق به بدن، قدیم و باقی و مجرد است. معاد را با توجه به مسائل فوق میتوان تبیین نمود. در زمینه معاد جسمانی، نظریاتی مثل نظریه ابن سینا و شیخ اشراق، موفق نبوده اند و با اعتقاد به تعلق نفس انسانهای متوسط به اجرام سماوی و فلکی و یا تناسخ و تعلق نفوس پست انسانی به بدن حیوانات، دچار اشتباه شده و گرفتار تناسخ شده اند. ملاصدرا با ابطال نظریات فوق، نظریه بدن مثالی را در عالم خیال متصل، با توجه به تجرد قوه خیال، بیان می دارد و از این طریق، معاد جسمانی را تبیین می کند. فلاسفه قبل از ملاصدرا، تجرد قوه خیال را قبول نداشته اند و لذا نتوانسته اند معاد جسمانی را بدون دچار شدن به مشکل تناسخ ، حل نمایند. یکی از متاخران، با توجه به مبانی فلسفه صدرائی، از جمله حرکت جوهری ، سعی در تبیین معادجسمانی نموده است و نظریه بدن مثالی در عالم خیال متصل را نپذیرفته است. آن فیلسوف بزرگ، همان آقا علی حکیم است. او عقیده دارد که بدن اخروی مثل بدن دنیوی است نه عین آن. از طرفی عقیده دارد که، بدن با مرگ متلاشی میشود ولی اثراتی از نفس در اجزائی از بدن باقی است که هنگام معاد، با توجه به عدم انقطاع رابطه نفس و بدن حتی پس از مرگ، آن اجزاء به سوی نفس حرکت جوهری دارند تا به ملکوت می پیوندند و به نفس تعلق می گیرند. پس نفس از مکان علوی و والای خود هبوط نمی کند. زیرا در صورت هبوط نفس، محذور تناسخ رخ می دهد. اما این سوال در این دیدگاه مطرح است که محل حفظ آثار پس از مرگ چیست؟ و از طرفی نفس که پس از مرگ تن، به فعلیت رسیده است و جهت استعدادی ندارد، پس منتظر چه خواهد ماند؟ و آیا این حرکت اجزاء از ماده اصلی شروع میشود و یا اجزاء در حرکت جوهری خود، حرکت طولی ندارند؟ با توجه