جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق بارویکرد نظری در پی مقایسه انسان شناسی فوکو ومطهری ودلالت های تربیتی آن در اهداف تعلیم وتربیتاست. حاصل آنکه انسان شناسی فوکو برقدرت متمرکز است وبه انسان نگاهی از بیرون دارد به همین جهت به ماهیت انسان کاری ندارد.اخلاق فوکویی اخلاقی تجربی ونتیجه گراست که رسیدن به سلامت فردی و زیبایی درونی غلیت وآرمان نهایی آن است.فوکو به عنوان فیلسوف پست مدرن مخالف جهان شمولی وقائده گرا بودن عقل است به زعم وی تکیه زیاد بر عقل اقتدار در پی دارد در تربیت اخلاقی مورد نظر فوکو مهم فرد فرد انسان ها هستند و هدف رسیدن به نتیجه مطلوب وخوشایند است.در حالیکه در نظر مطهری امسان کامل،انسانی است که تمام ارزش های انسانی به طور هماهنگ و متوازن دراو رشد یابد. مطهری دیدگاه خویش را بر اساس آموزه های اسلام اینگونه بیان میکند که انسان برای تحول درونی خویش باید بخواهد واین خواست محقق نیست مگرآنکه در درونش انگیزه ای برای ارده ی وجود داشته باشد. از نظر مطهری هر یک از نظام های تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند وهمه فعالیت های خود را برای تحقق آنها مصروف میدارند.کلید واژه ها: انسان شناسی،اهداف تربیت،فوکو،مطهری

اخلاق از مسائل مهم در زندگی بشر است. همه فلاسفه و مربیان از گذشته تا به امروز به مسئله اخلاق به عنوان یکی از مسائل اساسی بشر پرداخته اند و هر یک در نظریه های خود به تعبیر و تفسیر اخلاق، رابطه اخلاق با زندگی بشر، وجدان اخلاقی و یا مطلق و نسبی بودن قضایای اخلاقی اشاره کرده اند.در تحقیق حاضر موضوع تربیت اخلاقی از دیدگاه دو متفکر نامدار، مرتضی مطهری و یورگن هابرماس بررسی می شود. در یک دیدگاه نظریه ای از اخلاق تبین شده است که اخلاق را با دین و وجدان درونی انسان ها عجین شده می داند. مطهری به عنوان اندیشمند مسلمان برای اخلاق چنین نظریه ای ارائه کرده است. بر طبق این دیدگاه انسان ها از هویتی برخور دارند که خداوند در درون آنها از روح خود دمیده است و در مفهوم اخلاق نوعی قداست وجود دارد.چنین نظریه ای در باره اخلاق، بعضی دلالت ها را برای تربیت اخلاقی به دنبال دارد که بیشتر تبیین کننده رویکرد اخلاق و تربیت اسلامی با اهداف، اصول و تنظیم محتوای آموزشی اسلامی است. اما با این حال، عدم توجه به اخلاق خادم، عادات فعلی، و مونولوگ بودن بعضی از دیدگاه های وی، از جمله انتقادات وارد بر آراء تربیت اخلاقی مطهری است.در دیدگاه دوم نظریه اخلاق گفتمانی هابرماس فیلسوف معاصر نئومارکسیسم همراه با دلالت های آن در تربیت اخلاقی و چگونگی کاربست این نظریه در تعلیم و تربیت، بررسی می شود. بر خلاف نظریه مطهری، هابرماس اخلاق را فاقد بنیاد دینی و متافیزیک می داند. به نظر هابرماس، اخلاقیات ریشه در شناخت، گفتمان و در نهایت اجماع انسان ها دارد نه در فطرت آنها. از نظر وی دستورات الهی اعمال اخلاقی ما انسان ها را هدایت نمی کند. بلکه آنها بر اساس زیست جهان با استدلال و تفاهم افراد به وجود می آیند. چنین دیدگاهی اهداف و اصول خاصی را جهت کاربست تربیت اخلاقی ارائه می دهد که از جمله تدارک برنامه های درسی متنوع و قابل انعطاف در برنامه ریزی تربیت اخلاقی است. دیدگاه هابرماس از سوی اندیشمندان مختلف به خصوص پست مدرن ها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. عدم تعریف عدالت، نبود اختیار در انسان و هم رتبه بودن معلم و دانش آموز از جمله انتقادهای وارد بر نظریه اخلاق گفتمانی هابرماس است.از آنجاکه مطهری و هابرماس هر دو از اندیشمندان معاصر محسوب می‌شوند که، مکاتب سرمایه‌داری و مارکسیسم را مورد مطالعه و نقد قرارداده‌‌اند. و علاوه بر آن دیدگاه‌های مختلف فرق اسلامی از طریق مطهری و دیدگاه‌های اندیشمندان نسل اول مکتب فرانکفورت بوسیله هابرماس مورد تجزیه و تحلیل و بازسازی قرار گرفته است، فلذا هر دو شخصیت منتقد به حساب می آیند و در مقوله های مانند عدالت و آزادی و اکتسابی بودن اخلاق مشابهت های وجود دارد.جهت وصول به اهداف تحقیق؛ مبانی فلسفی، اخلاقی، رویکردها، اصول، اهداف، تشابهات و تفاوت‌ دیدگاه‌های دو اندیشمند فوق در تربیت اخلاقی و چگونگی کار بست این دیدگاه ها در تعلیم و تربیت، به روش پژوش تحلیلی که به طریق کتابخانه‌ای با استفاده از فیش برداری از اسناد اصلی، مدارک و منابع گردآوری گردیده است، پس از تجزیه و تحلیل، نتیجه‌گیری به عمل آمده است. تحقیق در پایان با ارائه پیشنهادات و طرح محدودیت‌های پژوهش به پایان رسیده است.

چکیده:اعتقاد به سایر پیامبران الهی به مانند اعتقاد به پیامبر اسلام(ص) از اصول دین اسلام می باشد. عُزیر(ع) یکیپیامبرانی است که در قران کریم از او نام برده شده و مفسران در باره او بحث کرده اند. نام این شخصیت در عهدین عزرا است. از دیدگاه عهدین او از کسانی است که بعد از حمله بخت النصر به بیت المقدس و نابودی تورات، این کتاب را دوباره نوشت و اعتقادات یهود را زنده کرد؛ تا جایی که برخی یهودیان او را پسر خدا نامیدند. هرچند قرآن کریم و عهدین تصریح به پیامبری او نکرده اند، اما از دیدگاه مفسران شیعه و سنی او از پیامبران الهی و از مروجان شریعت حضرت موسی(ع) بوده است. از دیدگاه قرآن و عهدین او شخصیت صالح و تأثیر گذار بوده است. تا جایی که پیامبر اسلام(ص) و بعضی از امامان شیعه روایاتی را از او نقل کرده اند. برخی کتابهای تاریخی زردشت را از شاگردان طرد شده عُزیر(ع) معرفی می کنند و او را از حمایت کننده گان اجداد پیامبر اسلام(ص) محسوب می دارند.

هدف از آفرينش انسان ـ‌‌ مطابق آیۀ 56 سورۀ الذاريات ‌ـ بندگی و عبوديت است از جمله عوامل مهمی كه در طريق عبوديت می‌تواند تأثيرگذار باشد، سلامتی است؛ و سلامتی خود متأثر از چگونگی تغذيه است.به واقع با انديشه در آموزه‌های وحی و روايات گهربار معصومين (عليهم ‌السلام) در موضوع تغذيه می‌توان سمت و سوی آن رهنمودهای حيات‌بخش را چنين ارزيابی نمود كه، سلامتی عطيه‌ای گران‌بها درمسير بندگی است و بخش قابل توجهی از سلامتی در گرو تغذيه درست و اصولی است.حكيمان مسلمان ايرانی نيز در پرتو تعاليم الهی و تجربيات گران‌سنگ‌شان ، دانش پرباری از طب سنتی را، به منظور حفظ سلامت انسان و درمان او، به يادگار گذاشته‌اند.امروزه عده‌ای از محققان و انديشمندان مسلمان، همراه با رويكرد جهانی به طب كل‌نگر و طب سنتی‌، در حوزه‌های پزشكی، با رجوعی دقيق و كاو‌شگرانه در منابع غنی و آثار گران‌قدر حكما می‌كوشند تا اصول تغذيۀ اسلامی را به عنوان نخستين گام در حفظ سلامت اجتماع به بشريت عرضه نمايند.آن‌چه ما نيز در اين نوشتار درپی آنيم، تفحصی درآيات وحی و روايات معصومين (عليهم‌ السلام) است تا به كشف آداب و اصول كلی تغذيه دست ‌يابيم. از آن‌جا كه حكمای قديم به اين مهم توجه داشته‌اند و در امر طبابت، اولين گام در مداوای بيمار خويش را اصلاح تغذيۀ او می‌دانستند؛ لذا تلاش ما در اثر‌بخشی اين پژوهش نظری‌، هر چند كوتاه‌، پيرامون اين دو گنجينۀ ارزشمند می‌باشد.در واقع در اين پژوهش، تطبيق و سنجشی بين غذا‌شناسی اسلامی و غذاشناسیٍ روز شده و در كنار آيات و روايات اسلامی و مكتب طب سنتی كه تكيه‌گاه اساسی اين پژوهش است به مقالات دانشمندان علوم بهداشتی و غذايی نيز اشاره شده است.نخستين فصل اين پژوهش به كليات و مفاهیم اختصاص يافته است. در فصل دوم، ضمن ارائۀ ديدگاه‌های دانشمندان نسبت به شيوه‌های نامناسب تغذيه در دوران معاصر به جايگاه تغذيه در آيات و روايات اشاراتی خواهيم داشت و سپس از كلام حكيمان در اهميت اين مسأله به ذكر نمونه‌هايی خواهيم پرداخت.در فصل سوم اين مجموعه به محوری‌ترين واژۀ آيۀ 24 سورۀ عبس ـ‌ طعام ‌ـ نظری خواهيم داشت. گر‌چه معنای طعام در آیۀ مذکور ـ چنان‌كه خواهد ‌آمد ـ اعم از طعام جسم و روح می‌باشد، اما به دليل جلوگيری از پراكندگی و گستردگی بحث، به تفسير آيۀ شريفه از اين منظر می‌پردازيم كه، طعام را تنها طعام جسم معنا كنيم.فصل چهارم كه آميزه‌ای از تعاليم دينی و گفتار حكمای طب سنتی در كنار هم گرد آمده است، به اصول كلی تغذيه اختصاص يافته است؛ و فصل پنجم نيم‌نگاهی است به عوامل تأثير‌گذار بر تغذيه تا در شناخت خوراک مناسب هر فرد، راهكارهايی ارائه شود.هدف نگارنده از اين مجموعه بيان اين حقيقت است كه امت مسلمان می‌تواند و بايد با كاوشی دقيق و عميق در ميراث گران‌بهای شريعت و آثار دانشمندان مسلمان به مقدار قابل توجهی رابطۀ خود را با طب استعماری و غربی قطع نمايد و درمان‌های خود را با اصلاح تغذيه و تأكيد بر مصرف فرآورده‌های سالم و طبيعی آغاز نمايد.

آشنایی با اصول و قوانین حاکم بر جامعه بسیار اهمیت دارد. در مکتب ما ضرورت این بحث تا آنجاست که در شناخت ایدئولوژی دین مبین اسلام و کارکرد‌های عملی ما را یاری می‌کند و تا زمانی که از این اصول و قوانین آگاهی نداشته باشیم، نمی‌توانیم تحلیل خوبی از جامعه و تاریخ داشته باشیم. در اصول حاکم بر جامعه از نظر استاد مطهری(ره) و آیت الله مصباح یزدی موارد اختلافی وجود دارد، که در این نوشتار با بررسی دیدگاههای آنان از طریق مطالعه تطبیقی به این موضوع پرداخته‌ شده است.

ضرورت امر امید، وضع نامطلوب امید در نظام های تربیتی جاری و نگاه به قرآن و روایات در قالب دستور العملی تربیتی، نگارنده را برآن داشت تا سوالاتی را در این پایان نامه بررسی کند و پاسخ دهد.1. مفهوم امید از دیدگاه قرآن و روایات چیست؟ 2. راه های ایجاد امید در انسان از دیدگاه قرآن و روایات چگونه است؟ 3. نقش امید در تربیت انسان از دیدگاه قرآن و روایات چیست؟ 4. مفهوم امید از دیدگاه روان شناسی مثبت گرا چیست؟ 5. وجوه تشابه و تفاوتامید در تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و روایات با روان شناسی مثبت گرا چیست؟ در پاسخ به سوال اول باید گفت: مفهوم امید در قرآن در واژگان رجاء، طمع، مُنی و امل و تعابیر گوناگون مانند احسان، انفاق، جهاد و ... قابل پیگیری است. بنابراین؛ به طور کلی امید را به امید مطلوب که مربوط به اموری است که در جهت رضای الهی و هماهنگ با واقعیت وجودی انسان است و امید نامطلوب که مربوط به اموری است که رضای الهی در آن لحاظ نمی گردد و حاصل وسوسه نفس و القائات شیطان است، بیان کرد.در پاسخ سوال دوم نیز پژوهشگر راه ایجاد امید در قرآن و روایات را در دو محور اعتقادی و رفتاری بررسی کرده که بعد اعتقادی شامل توحید، نبوت و معاد می باشد و بعد رفتاری شامل حوزه فردی و اجتماعی می گردد.در پاسخ به سوال سوم: نقش امید در تربیت انسان در حوزه های ارتباط با خود، دیگران و جهان شامل فعالیت هدفمند، آرامش، معرفی الگو، آینده نگری است. تعریف امید و مولفه های آن شامل هدف، مسیر و عامل و نظریه امید از مفهوم امید در روان شناسی مثبت گرا به شمار می روند، که در پاسخ به سوال چهارم ذکر گردید. در نهایت به وجوه تشابه و تفاوت امید در تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و روایات با روان شناسی مثبت اشاره شده است.

ابن عربی به عنوان نماینده سنت عرفان اسلامی و هایدگر نماینده تفکر معاصر پرنفوذترین متفکرین در فرهنگ اسلام و فلسفه غرب هستند. پرسش از حقیقت انسان پرسش اصلی است که نقش رشته راهنما برای ورود به اندیشه های این دو متفکر و تحقیق در آراء انانرا ایفا نموده است. این پژوهش از دو منظر قابل تعمق و مداقه نظر است: نخست بررسی امکان گفتگوی دو فرهنگ در باب یک مسئله انسان معاصر، بررسی امکان مشارکت نماینده یک سنت فکری دوران غیر مدرن در پاسخ به پرسش اساسی در عالم معاصر. این پژوهش با تکیه بر روش تحلیل محتوا آثار و متون دو متفکر و شارحان آنها رامورد بررسی قرار داده و با توجه به اقتضائات تاریخی و شرایط فکری آنها پاسخهای دو متفکر به این پرسش را استخراج نموده است. هرجا امکان تقریب آراء و تالیف اندیشه ها و یافتن افقهای مشترک مورد تامل بوده بطور طبیعی نقش محقق و برداشتهای وی بیشتر شده است.

انسان برای حفظ ثبات و آرامش جسمی و روحی خود باید نیازهای طبیعی خویش را بشناسد و به آن‌ها پاسخ مناسب دهد. یکی از نیازهای فطری و طبیعی بشر که خستگی جسم و روح را از بین می‌برد، تفریح است. نیازهای جسمانی انسان غالباً آشکارتر و نیازهای روحی وی علی رغم حساسیت ویژه شان پنهان می‌باشند. تفریح سالم و مناسب یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند بخشی از نیاز‌های روحی انسان را پاسخ مناسب دهد و به بازیابی توان و تجدید قوای جسمی انسان کمک کند. بر اثر تفریحات سالم حالت مثبتی در انسان ایجاد می‌گردد که او را سرشار از شادمانی و نشاط می‌سازد، همین شادمانی است که انسان را در ایفای نقش خویش در زندگی فردی و اجتماعی پویاتر و کارآمدتر می‌کند. با توجه به چنین نقشی که تفریح در زندگی انسان دارد و از سوی دیگر طرز تلقی بعضی از افراد نسبت به دین اسلام که آن را دین غم و اندوه می‌دانند لازم دانستیم تا در پژوهش حاضر به بررسی جایگاه تفریح در زندگی فردی و اجتماعی از دو منظر روان‌شناسی و اخلاق اسلامی بپردازیم.

علویان سوریه به‌دلیل موقعیت سیاسی و اعتقادی از حساس‌ترین جوامع اسلامی به‌شمار می‌روند و گروه‌های زیادی از قبیل اهل‌سنت و وهابیت سعی در نفوذ میان ایشان نموده‌اند. لکن به‌سبب قرابت اعتقادی که با تشیع دارند، به شیعیان نزدیک‌تر هستند. براین اساس شناخت اندیشه‌های کلامی-اعتقادی آنان و شناسایی موارد افتراق یا اتحاد ایشان با امامیه، از مسائل مهم جهان تشیع محسوب می‌گردد. تلاش در جلب نظر علویان و همراه‌ نمودن ایشان با شیعیان اثناعشری، آنان را از گرداب تنهایی و بی‌هویتی و از اتهاماتی که قرن‌ها دامن‌گیر ایشان گردیده، رهایی می‌بخشد. نگارنده درپی این ضرورت، با تأکید و توجه بر آراء علامه سیدمرتضی عسکری - متکلم معاصر شیعی- و محمد علی اِسبر- اندیشمند معاصر علوی سوری- اصول اعتقادی علویان سوریه که همان اصول دین و مذهب است، را مورد بررسی و تفحص قرار داده و سپس درخصوص باورهای مذهبی علویان سوریه داوری نموده است.

با توجه به عنوان این پایان نامه، هدف بررسی آراء و نظرات این دو فیلسوف(کی یرکگارد و مرلوپنتی) برای درکهویت انسان و چگونگی رویارویی اش با پدیده مرگ است. این پژوهش به سه فصل تقسیم می شود، بعد از فصل کلیات، در فصل دوم به شرحِ آراء و نظر کی یرکگارد در باب هویت انسان و مواجهه او با مرگ پرداختیم. حاصل آن که با نگاه دینمدارانه ، از ترس در مواجهه با مرگ می گوید ومعتقد است گستردگی باور به جاودانگی، نشانی از دلهره انسان از مرگ است با این حال برای رسیدن به آرامش و دوری از دلهره، روشی دینی را توصیه می کند. در فصل سوم که فصل پایانی رساله هم می باشد با تشریح اندیش? مرلوپنتی(پدیدار شناسی، سیاست،جامعه، هستی شناسی) با دیدگاه اگزیستانسیالیستی مادی که در مقابل دیدگاه اگزیستانسیالیستی معنوی کی یرکگارد نمایان می شود، مرگ را برای هویت بخشی به زیست انسان ضروری می داند و نه چون افلاطونیان انتزاعی و نه چون پوزیتیویست ها صرفا شناختی می داند؛ بلکه می گوید مرگ ترکیبی از این دو است. ضمن آنکه نتیجه گیری از هر دو فصل در پایان فصل سوم آورده شده است.