جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«شگفتى‌ هاى نهج‌ البلاغه» ترجمه کتاب روائع نهج‌البلاغه اثر جرج جرداق مسیحى است که توسط فخرالدین حجازى به فارسى ترجمه شده است. در مقدمه این کتاب، مباحث و بررسى‌ هایى از طرف خود مؤلف (جرج جرداق) نگاشته شده که عینا و در کمال امانت به پارسى برگردانیده و بعد برگزیده‌ هایى از گفتار نهج‌ البلاغه را آورده که آن‌ ها هم ترجمه شده، ولى چون بعضى خطبه‌ ها و نامه‌ ها را به طور کامل نیاورده و به اختصار گذشته بود، بیشتر آن‌ ها را به تمام و کمال از روى نهج‌ البلاغه به پارسى برگردانیده است. استاد حجازى در مقدمه مفصل خود، با نثرى فاخر و زیبا، روابط امام على (ع) را با خدا، پیامبران، قرآن، دنیا و آخریت، حکومت، اخلاق، عدالت و... تبیین کرده است. جرج جرداق متفکر مسیحى در این اثر، گزیده‌ اى از نامه‌ ها، خطبه‌ ها، پیمان‌ ها، کلمات و نیز سفارش‌ هاى امام على (ع) را درباره اشخاص، مسایل و موضوعات گوناگون، به شیوایى، همراه با توضیحاتى نگاشته است و استاد حجازى نیز همه آن توضیحات را در کمال امانت، به پارسى برگردانده است.

در امثال و حکم عربی شهرت دارد که «کلام الملوک، ملوک الکلام » ، این سخنی به غایت حکیمانه است، نهج البلاغه مولا امیرالمؤمنین که الحق «اخ القرآن » نام گرفته نیز مصداق عالی این سخن حکمت آمیز است، زیرا از زبان و قلم بزرگ مردی تراویده که در جهان سخنوری یگانه بوده کلامش سرآمد کلام هاست از همین روی درباره این اثر جاودانه گفته اند «فوق کلام المخلوق و دون کلام الخالق » . آری، امام مؤمنان در عرصه سخنوری گوی سبقت از همگان ربوده و توسن بلاغت را در میدان فصاحت بی مهابا تازانده و هیچ کسی یارای هماوردی با او را ندارد، و نه تنها هم کیشان امام متقین بر بی رقیبی وی اذعان دارند، بلکه سخنوران غیر مسلمان هم بر این امر گواهند، و جز این نیست که کلام امام علی (ع) مؤید از جانب حق است و از زبان و قلمی تراویده که در شهر علم نبی (ص) بوده است .

الرسالة العلویة في فضل أمیر المؤمنین علیه السلام علی سائر البریة سوی سیدنا رسول الله صلی الله علیه و اله و سلمکتابی به زبان عربی اثر ابوالفتح کراجکی (درگذشت ۴۴۹ق) در کلام و با موضوع تفضیل علی بن ابی طالب علیه السلام است. مؤلف در این اثر، کتاب را در سه قسم آورده و به افضلیت علی علیه السلام از طریق قرآن، ویژگی‌های امام و جواب به شبهات وارده درباره امام می‌پردازد. این رساله که از اعتقادات شیعه بحث می‌کند با عنوان «‌التفضیل‌» نیز شهرت دارد. این اثر با نام‌های دیگری نیز شهرت دارد: التفضیل که در کتاب‌های لؤلؤ البحرین، امل الآمل، ریاض العلماء و روضات الجنات ذکر شده است. تفضیل امیر المؤمنین که مجلسی در بحار و آقا بزرگ در الذریعه نام برده است. تفضیل علی که در الذریعه نام برده شده است. الرسالة العلویة فی فضل أمیر المؤمنین علیه‌السلام علی سائر البریة سوی سیدنا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله. "ساختار کتاب" مولف، مطالب خود را به صورت پیوسته و با کلمه فصل، مباحث را از همدیگر تفکیک می‌کند و در هر فصل به بیان یکی از فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام می‌پردازد که سبب برتری آن حضرت بر دیگران است. این اسباب در واقع احادیثی از رسول خدا یا منقبت و ویژگی‌ای است که آن حضرت دارا بوده است. مؤلف با توضیحی کوتاه درباره این فضیلت‌ها، به نقل روایات آنها پرداخته و با ذکر سلسله اسناد، آنها را آورده است. سپس توضیح می‌دهد که این احادیث یا گزارش‌ها چگونه بر فضل و برتری علی علیه السلام بر دیگران دلالت می‌کند. از آنجا که مؤلف، خود از عالمان و محدثان کهن است نیازی به ذکر مصادر نبوده و در واقع، روایات او منبعی برای کتب بعدی مثل بحارالانوار علامه مجلسی است. خود مؤلف نیز تلاش کرده روایات و احادیث را با اَسناد روایات محدثان غیر شیعه نقل کند و به روایات فریقین توجه داشته است؛ چنانکه ابتدا از آیات قرآن استدلال آورده و از دلیل عقلی نیز بهره برده است.

معروفترین مجموعه سخنان امام علی (ع) نهج البلاغه سید رضی است. در عین حال کلمات و سخنان امام علی قبل از گرد آوری این مجموعه نیز در بسیاری از کتب علما و دانشمندان اسلامی وجود داشته و هر کدام از علما به فراخور مجموعه ای از سخنان امام علی (ع) را نقل می کرده اند. در این مقاله فهرست جامعی از کتبی که در آن قبل از گرد آوری نهج البلاغه سخنان امام علی (ع) ثبت و ضبط شده بود ارائه شده است که می تواند راهگشای مناسبی برای محققان این عرصه باشد.

حضرت علی شخصیتی است که تربیت یافته دامن پیامبر اسلام(ص) است، دوران کودکی را در نزد پیامبر سپری نمود و پس از بعثت پیامبر اکرم، نخستین ایمان آورنده به ایشان است. علی در تمام دوران رسالت پیامبر همواره در رکاب پیامبر اسلام برای دفاع از اسلام و اعتلای کلمه توحید مبارزه کرد و افتخارات فراوانی برای اسلام آفرید، احادیث و روایات رسیده از پیامبر اعظم در رابطه با شخصیت علی(رض) بیانگر عظمت و مقام والای آن حضرت در نزد پیامبر اکرم بود. در دوران پس از رحلت پیامبر نیز آن حضرت با صبر و بردباری جامعه اسلامی را همواره دعوت به وحدت نمود و خود نیز، به عنوان مشاوری امین به خلفا یاری می رساند. مطابق نقل متواتر حضرت علی پس از 63 سال مجاهدت خستگی ناپذیر در راه اعتلای اسلامی و هدایت جامعه بشری در شب بیست و یکم ماه رمضان در محراب عبادت به مقام والای شهادت نائل آمد.

«مطلوب کل طالب» نوشته رشید الدین وطواط، کتاب ارزشمندی شامل شرح و تفسیر صد کلمه از کلمات قصار امیرالمؤمنین است که به انتخاب جاحظ در قرن سوم هجری تدوین شده است. وی اولین کسی است که به جمع آوری و تدوین سخنان گران سنگ امیرالمؤمنین همت گماشت. او صد کلمه از کلام آن حضرت را که در فصاحت و بلاغت برابر هزار کلمه بود گلچین کرد و سه قرن بعد از او رشیدالدین وطواط آنها را به فارسی و تازی شرح کرد. در این اثر علاوه بر احوال و آثار جاحظ و رشیدالدین، درباره تاثیر این نوع انتخاب، شرح، نظم و تفسیر آن تا قرن دهم هجری تحقیق به عمل آمده است.

فرهنگ تطبیقی نهج البلاغه که حاصل و نتیجه سنجش (فهرس الالفاظ الغربیه المشروحه) دکتر صبحی صالح و پنج ترجمه کهن و نو است بیشتر خوانندگانی را به کار می آید که بخواهند با توجه به مبنای اصلی واژگان کلیدی نهج البلاغه و ترجمه نزدیک به معنای اصلی آن در ترجمه کهن و سنجش آن با ترجمه های نوین که بیشتر به رساندن مفهوم و یا انعکاس سجع زیبای کلام مولا توجه دارند به معنای شفاف تر و دقیق تر کلمات کلیدی دست یابند و همچنین برای بررسی کنندگان تطور زبانی مفید خواهد بود.