جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محورهای اصلی دیدگاه‌های علامه مجلسی در بیان توحید در سه حیطه بررسی می‌شود:اول به نظرات ایشان درباره معرفت و شناخت بشر از خداوند متعال پرداخته شده است. وی معتقد است که از نظر عقل، شناخت بشر از ذات و کنه حضرت حق امری محال و غیر ممکن است ولی گونه‌ای از شناخت و معرفت در انسان‌ها نهادینه شده است که می‌تواند ارتباط بشر با خداوند را حفظ کند؛ که همان معرفت فطری است. از طرف دیگر شناخت بشر از خداوند متعال، شناختی اقراری است که فقط بیانگر وجود خداوند است و نمی‌تواند بیانگر کیفیت و چگونگی ذات او باشد.دوم؛ علامه مجلسی به مباحث اثبات صانع که مقدمه مبحث توحید است، اشاره می‌کند. از نظر وی اثبات صانع با خروج از دو حد تعطیل و تشبیه امکان پذیر است که البته دو حد تعطیل و تشبیه را با تبیین‌های خاصی ارائه می‌کند. لذا ایشان حد تعطیل را، در تعطیل وجود شناختی جایز نمی‌داند و از سوی دیگر تشابه اسمی را در حد تشبیه جایز می‌داند. ایشان در بحث اثبات صانع از دو روش استفاده می‌کند؛ یکی اثبات صانع از طریق مشاهده افعال و آثار او در خلقت و دیگری اثبات صانع از طریق استدلال‌های نقلی و عقلی. نکته گفتنی در مقدمات و قواعدی است که علامه در اثبات صانع استفاده می‌کند و می‌توان به تنبه عقل، عدم کفایت حس در شناخت و عدم کفایت ظن در اثبات اشاره کرد.سوم مبحث توحید است که بعد از اثبات موجودی به عنوان صانع، به یگانه بودن او در تمام جهات استدلال می‌شود. وی در معانی توحید، وام گیر تقسیم بندی مشهور در معانی توحید است با این بیان که ایشان توحید را در معانی چهارگانه توحید ذاتی، صفاتی، افعالی و عبادی تشریح می‌کند و نهایتا نفی صفات زائد بر ذات را رکن اساسی توحید می‌داند که در معنای صمدیت اخذ شده است.کلید‌واژه‌ها: علامه مجلسی، معرفت الهی، اثبات صانع، توحید.

امروزه با گسترده‌ترشدن اقبال عمومی به طب سنتی در ایران بحث های زیادی پیرامون علم‌بودن دانش طب سنتی میان منتقدان و مدافعان این دانش صورت می‌گیرد؛محققان عرصه‌ی پزشکی در حال حاضر نگاهی عمیق‌تر از گذشته به طب سنتی از خود نشان می‌دهند. یکی از اشکالات اساسی این مباحث این است که قبل از پرداختن به علم بودن یا نبودن این حوزه، معیارهای علم بودن به طور دقیق مشخص نشده است. تعیین معیار برای علم بودن از اصلی ترین مسائل فلسفه‌ی علم به شمار می‌رود. فیلسوفان علم تا کنون معیارهای مختلفی ارائه کرده اند. می‌توان گفت اولین و مشهورترین معیار ارائه شده که عموماً مبنای کار دانشمندان قرار گرفته است، معیار استقراگرایان است که اتکاء بر مشاهده‌ی تجربی، آزمایش و استقرا را معیار علم بودن یک حوزه از دانش معرفی می‌کند. یکی دیگر از مهم‌ترین نظریه‌ها در باره‌ی این مسأله در قرن بیستم نظریه‌ی کارل پوپر می‌باشد که ضمن نقد استقراگرایان، ابطال‌پذیری را تنها معیار برای علم‌بودن معرفی می‌کند. سومین نظریه‌ی مطرح در این عرصه که می‌توان آن را مهم‌ترین و تأثیرگذارترین این نظریه‌ها در فلسفه‌ی علم قرن بیستم دانست نظریه‌ی تامس کوهن است که ضمن نقد معیارهای پیشین، پارادایم‌داشتن را تنها معیار برای علم‌بودن معرفی می‌کند.این پژوهش ابتدا با بررسی آراء ابن سینا و جرجانی به تبیین مبانی فلسفی دانش طب سنتی خواهد پرداخت و سپس قابلیت تطبیق مفاهیم بنیادین طب سنتی با علم جدید را مورد واکاوی قرار خواهد داد؛ در نهایت با تحلیل سه نظریه‌ی نامبرده پیرامون مسأله‌ی تحدید یعنی استقراگرایی، ابطال‌گرایی و واجدیت پارادایم نشان خواهد داد که دانش طب سنتی بر مبنای معیارهای نامبرده علم می‌باشد.

خواب و رؤیا، معنا و جایگاه آن در فلسفه بحثی است که کمتر فیلسوف برجسته ای از آن غافل مانده و به بررسی آن از منظر اصول و مبانی فلسفی خود نپرداخته باشد. در نظر حکمای اسلامی، رؤیا حاصل فاصله گرفتن روح از حواس ظاهری و میل آن به قوای باطنی است، به این معنی که انسان گاهی در عالم خواب به ادراک حقایق هستی و وقایع آینده موفق می شود و از این رهگذر، به ادراک و معرفت شهودی دست می یابد؛ این احوال اگر در عالم خواب طبیعی پیش آید، در صورتی که شفاف باشد، «رؤیای صادقه» است و در صورتی که ضعیف و مبهم باشد، پیام آن باید با تفسیر و تجزیه و تحلیل (تعبیر)، روشن شود.از دیدگاه ابن سینا، در حالت خواب، قوه متخیله به عالم قدس متصل می شود و از طریق حس مشترک به کشف و الهام نائل می گردد. ملاصدرا نیز همین نظر را دارد ولی قائل به این است که شخص برای متّحد شدن با عقل فعال باید به مقام و مرتبه جامعیت در نشآت سه گانه عقلی، نفسی و حسی رسیده باشد. پرسش هایی چون ،ماهیت خواب چیست؟ آیا خوابها احتیاج به تعبیر دارند؟؛واگر پاسخ به آن مثبت است آیا همه خواب ها باید تعبیر شوند یا پاره ای از آنها ؟ آیا بین تعبیر و تأویل تفاوت است؟و ... سوالاتی هستند که برای هر صاحب عقل سلیمی ممکن است مطرح شوند؛اینک ما در این مقاله برآنیم تاتحلیل این مسائل را ازمنظر دوفیلسوف ابن سینا و ملاصدرا به تماشا گزاریم.