جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب، شرحی است بر تلخیصی از فصوص الحکم (تالیف ابن عربی) با عنوان "نقش الفصوص" که در 27 فصل (بخش) تدوین گردیده است. در کتاب تصریح شده، "استناد هریک از فصوص بیست و هفت‌گانه به دسته‌ای از آیات قرآنی و احادیث نبوی است که با کلمه‌ی خاصی (یعنی پیامبری خاص) که حکمت فص به او منسوب می‌باشد، ارتباط دارد. ابن عربی داستان هر پیامبر را چنان که در قرآن آمده و همان‌گونه که عموم مسلمانان با آن آشنایند ذکر می‌کند، اما هر داستان را به یک صفحه تبدیل می‌کند که قهرمان قصه، نقش خاصی را که اجرای آن برعهده‌ی اوست ایفا می‌کند. چرا که مطابق تصویرپردازی فصوص، پیامبران، نمونه‌هایی از انسان کاملند که نسبت به خدا معرفتی شایسته دارند. در نتیجه هریک از آنان به گونه‌ی خاصی از معرفت، اختصاص دارند و در باب همان معرفت، زبان به سخن می‌گشایند یا ابن عربی آنان را به چنین سخنی وامی‌دارد و از این راه، بخشی از تفکر خود را شرح می‌دهد و از آن دفاع می‌کند. برای مثال، آدم از معنای خلافت انسانی، حجاب برمی‌کشد و نسبت آدمی را با خدا و عالم، تبیین می‌کند که با کدام معنا انسان، شایسته‌ی خلافت خداست و چگونه بر او صدق می‌کند که این موجود را خدا بر صورت خویش آفریده است. ایوب (ع) نقش انسانی را ایفا می‌کند که خدا او را به عذاب حجاب ـ نه عذاب تن ـ مبتلا ساخته و او در تلاش است برای یافتن راهی که درد حجاب را از خویش بزداید. در داوود (ع) و سلیمان (ع) هرگونه خلافت، هویدا شده است: یکی خلافت ظاهری که خلافت ملک است و پیامدش علم ظاهر است و دیگری خلافت باطنی است و به دنبال آن علم باطن است. محمد (ص) در نقش کسی ظاهر می‌شود که مدافع فردیت سه‌گانه است یعنی همان تثلیثی که تمام اشیاء هستی بر آن استوار است. در تمام این موارد بر این اصل تکیه می‌کند که معانی مورد نظر را به گونه‌ی خاص از تاویل از آیات و روایات بیرون کشد".

این کتاب را سید صالح موسوی خلخالی (وفات 1306 قمری) در شرح "مناقب" تالیف محیی الدین عربی نگاشته است. شارح در مقدمه‌ی کتاب، علاوه بر شرح حالات یحیی الدین عربی، دیدگاه و اندیشه‌ی وی بررسی شده است. کتاب در چهارده فصل و خاتمه مشتمل بر شرح مناقب و فضایل چهارده معصوم است.

این اثر یکی از شرح‌های فارسی بر کتاب ((فصوص الحکم)) محیی‌الدین بن عربی است که به قلم عارف و شاعر اواخر سده هشتم ـ ((تاج‌الدین حسین خوارزمی)) ـ نگاشته شده و آن را ((حسن زاده آملی)) تصحیح نموده است .مطالب کتاب طی 5فصل تدوین شده است .عناوین فصول عبارت‌اند از1 :ـ در الوهیت تدبیر و ربوبیت2 ;ـ در عوالم و حضرات، 3ـ در بیان اسما‌ و صفات، 4ـ بیان طریق مبدا و معاد و 5ـ در بیان ولایت و نبوت و رسالت.

این کتاب مجلد دوم از کتاب مذکور است که به زبان عربی نوشته شده و موضوع آن شرح در مجلد دوم شرح فصوص الحکم اثر ابن عربی، شارح با استناد به آیات و احادیث و کلمات عرفانی برخی عبارات کتاب فصوص الحکم را با ذوق و مشرب عرفانی توضیح داده است. این مجلد شامل 18 "فص" است.

«فصوص الحکم» کتابی عربی نوشتۀ محی‌الدین ابن عربی و شامل اصول عرفان و تعالیم او در وحدت وجود است. این کتاب حاوی 27 فصل و هر فصل منسوب به یکی از پیامبران الهی است. ابن عربی در هر فصل، داستان پیامبری را مطابق آیات و اخبار ذکر و حکمت رسالت وجود او را بیان می‌کند؛ ضمن آن که با استناد به قرآن، حدیث، کلام، حکمت مشایی و اشراقی به وحدت وجود می‌پردازد. طرز بیان ابن عربی در این اثر تا حد بسیاری دشوار و همواره برای درک و استباط آن نیاز به شرح و تفسیر بوده است. از این اثر ترجمه و تفاسیر فارسی، ترکی و انگلیسی وجود دارد. کتاب حاضر شرح تعلیقۀ امام خمینی (ره) بر این اثر است. در این تعلیقه 19 فصل اول کتاب عرضه شده و مشخص نیست چرا هشت فصل آن باقی مانده است. امام خمینی (ره) گاهی در بخشی از کتاب که نظر ابن عربی و قیصری ـ یکی از تعلیقه‌نویسان ـ را اشتباه می‌دانست، با استناد به حدیث یا دعاهای ائمۀ معصومین (ع)، نظر خود را بیان نموده است. ایشان حتی در حدود چهل تعلیقه نظر استاد خود، شاه‌آبادی، را نیز به چالش کشیده و نظر خویش را بازگو نموده است.