جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسالة الطبيب البهبهاني، تألیف سید کاظم حسینی رشتی و تحقیق صالح احمد دباب، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است. موضوع خاص کلامی در این کتاب، توحید، اهل‎بیت(ع) و معاد است. نگارنده، جانشین شیخ احمد احسایی بوده و از مدافعان مکتب و عقاید شیخیه محسوب می‎شود. کتاب، شامل مقدمه‎ای از محقق، تمهیدی از نگارنده و مطالب اصلی (مشتمل بر چهار بخش کلی: مراتب توحید، مراتب و مقامات اهل‎بیت(ع)، آنچه بر اهل‎بیت(ع) گذشت و اعتقاد مصنف درباره معاد) است و هرکدام از بخش‎های یادشده حاوی عناوین متعدد می‎باشد که در ذیل هریک، مطالب مرتبط با آن و آیات و روایات مربوطه ارائه گردیده است. محقق کتاب، در مقدمه خویش بیان می‎دارد که هر معرفتی از معارف که متعلق به اثبات وجود و صفات و افعال خداوند متعال است، از اهم معارف و اشرف علوم انسانی بشمار می‎آید؛ زیرا معرفت خالق و صفات و افعال وی، امری است که عقل و نقل بر وجوب آن دلالت دارند. وحدانیت حق تعالی از مهم‎ترین صفات حضرتش شمرده می‎شود؛ بر این اساس، مراتب توحید به چهار مرتبه رئیسه تقسیم می‎شود و آن اینکه شریکی در ذات و صفات و افعال و عبادتش نیست. با توجه به اینکه راه معرفت حق تعالی نیاز به یک سیر تکاملی دارد و بشر به‎تنهایی و بدون راهنما امکان رسیدن به کمال را ندارد؛ فلذا نیاز به راهنمایانی است که راه سلیم و مستقیم را برای انسان ترسیم کنند که این مسئولیت خطیر به‎عهده پیامبران سپرده شده است که آخرین ایشان نبی مکرم اسلام(ص) بودند و برای اینکه پیوند بین خالق و مخلوق بعد از پیامبر اکرم(ص) منقطع نگردد، لازم است پس از ایشان پیشوایان معینی از جانب خدا و رسولش معرفی شوند تا بشر در مسیر مستقیم هدایت قرار گرفته و از انحراف و گمراهی نجات یابد. از سوی دیگر با عنایت به محدودیت حیات انسان در دنیا که دار فانی است و ورود وی به حیات اخروی که باقی است و اساسا آدمی برای آن حیات آفریده شده است، در این نوشتار، مؤلف تلاش کرده تا به سه سؤال اساسی و مهم که هر شخصی باید جواب آنها را بداند و به آنها معتقد باشد، پاسخ دهد. سؤال‎های مزبور را یکی از مریدان و دوستداران نویسنده، به نام میرزا محمدباقر طبیب بهبهانی مطرح کرده است. نویسنده در مقدمه خویش، از ماجرای روبه‎رو شدنش با طبیب بهبهانی در حرم مطهر امام حسین(ع) و نیز پرسش‎های او و سپس پاسخ کتبی نویسنده و سرانجام بسط و گسترش پاسخ‎ها و افزودن سؤال و جوابی دیگر به آنها و... سخن گفته است. بخش اول کتاب، پیرامون مراتب توحید است. توحید به‎حسب ذات دارای مراتبی است: - توحید ذات: آن است که برای خدا هیچ شریکی در ذاتش، قدیم بودنش و ازلیتش قرار داده نشود، وگرنه او اله نخواهد بود؛ زیرا لازمه شریک داشتن مغایرت است و مغایرت در ذات خداوند متعال محال و غیر ممکن است. - توحید صفات: آن است که برای خدا هیچ شریکی در صفاتش قرار داده نشود. به این معنی که این صفات مختص خداوند است و خداوند در آنها شریکی ندارد؛ نه به اشتراک لفظی و نه معنوی؛ زیرا این صفات عین ذاتش هستند. - توحید افعال: آن است که خداوند متعال واحد و یگانه است، حتی در افعال خویش؛ به این معنا که در افعال خداوند متعال هیچ شریکی وجود ندارد و هیچ‎کسی در خلقتش به او کمک نمی‎کند. - توحید عبادت: آن است که برای هیچ چیزی جز خدا قائل به استقلال و تحقق نشوی و از کسی جز او نهراسی و به کسی جز او امیدوار نباشی و احدی را عدیل او قرار ندهی؛ چه، تو به هرچه روی آوری، او معبود تو خواهد بود... - توحید عوام: توجه به خداوند متعال با انجام اوامر وجوبی و ترک نواهی تحریمی، در همه افعال و اقوال و حرکات و سکنات. - توحید خواص: توجه به ذات حق تعالی است با انجام اوامر تکمیلی (انجام مستحبات) و ترک نواهی تنزیهی (ترک مکروهات)، با هدف طلب رضا و محبت خدا، نه به جهت طمع در بهشت و ترس از آتش. - توحید اخص الخواص: توجه به ذات حق تعالی است، با ترک مباحاتی که نه امری درباره آنها وارد شده و نه نهی‎ای، بلکه در شریعت، مباح شمرده شده‎اند و در واقع ترک امور حلالی است که در آنها حب نفس و لذت است (علاوه بر انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات). بخش دوم، پیرامون مراتب و مقامات و ولایت اهل‎بیت(ع) است. نگارنده، بررسی این موضوع و پی بردن به آن را، از زبان سائل، موجب افزایش خضوع و خشوع و انقیاد در برابر اهل‎بیت(ع) و اخلاص در محبت و ولایت آنان و زیادی وجد و بکاء در مصائب و سختی‎های ایشان می‎داند. ایشان معصومان چهارده‎گانه را علل چهارگانه، یعنی علت فاعلی، علت مادی، علت صوری و علت غایی، برای پیدایش کائنات و پدیده‎های جهان هستی می‎خواند و به توضیح هریک از علل مزبور و تطبیق آن بر معصومین می‎پردازد. در بخش سوم، از مصائب و سختی‎هایی که بر معصومین(ع) وارد شده است، سخن به میان آمده و در تبیین این معنا چهار مقام برای ایشان یاد شده است: - مقام بیان: آن مقامی است که در واقع مقام سر توحید است و حقیقت تنزیه و مقامی غیبی است که ادراک آن برای بشر ممکن نیست. آن مقامی است که هیچ ملک مقرب و پیامبر مرسلی توانایی رسیدن به آن را ندارد. مقامی است که اگر کسی آنان را در این مقام بشناسد، به معرفت خداوند رسیده است و کسی که ایشان را نشناسد، خدا را نشناخته است. - مقام معانی: آن مقامی است که معصومین(ع) در آن مقام معانی اسماء الهی هستند؛ به این معنی که معصومین(ع)، علم الهی هستند، حکمت الهی هستند و همین‎طور مابقی اسماء و صفات الهی در ایشان متجلی شده است. - مقام ابواب: مقامی است که معصومین(ع)، در این مقام به‎واقع واسطه در صدور و ایجاد خلایق هستند. - مقام امامت: معصومین(ع)، در این مقام، حجت خداوند بر جمیع خلق هستند و ولی خدا هستند بر اولین و آخرین بشر، ریسمان محکم الهی هستند، نور خدا هستند در زمین و آسمان و... در این مقام است که آن بزرگواران، مورد نافرمانی و آزار واقع می‎شوند و اگر بخواهند به‎راحتی می‎توانند مانع شوند، ولی آنان حکم خدا را مبنی بر عدم اجبار خلق به ایمان و تکلیف، امضا می‎نمایند. فصل چهارم کتاب در مورد معاد و اعتقاد نویسنده در مورد این اصل است. از جمله مباحث مهم مطرح‎شده در باب معاد این پرسش است که آیا معاد جسمانی است یا روحانی؟ جواب این است که بنا بر نظر اجماعی بین مسلمین، معاد هم جسمانی است و هم روحانی و کسی که معاد جسمانی را انکار کند، با ضروری دین مخالفت کرده است و قطعا کافر است به اجماع مسلمین و واجب است قتل او. علمای دین، اقامه برهان را بر این مدعا دشوار دانسته و در اثبات آن به ضروت و اجماع و اخبار معصومین(ع) اکتفا کرده‎اند، ولی نگارنده سعی کرده برای اثبات آن، به تعبیر خودش، از براهین قطعی عقلی بهره ‎جوید.

«حیوة الارواح» کتابی است به عربی در یک مقدمه و ۵ باب و مشتمل بر اعتراضاتی به شیخ احمد احسائی و صوفیان که محمدجعفر شریعتمدار استرآبادی ( محمّد جعفر بن سیف الدین استرآبادی تهرانی (۱۱۹۵ یا ۱۱۹۸ق ـ ۱۲۶۳ق) معروف به شریعتمدار، عالم شیعی قرن سیزدهم هجری قمری از شاگردان صاحب ریاض، بحرالعلوم و وحید بهبهانی و از پیشگامان مبارزه علیه روس‌ها ) که آن را در سال ۱۲۴۰ه‍.ق نگاشته است. میرزا حسن گوهر قراچه داغی مشهور به «گوهر» (م1266ق) از شاگردان شيخ احمد احسايي و سيد كاظم رشتي این اثر را در کتاب «جواب اعتراضات المولی محمدجعفر» یا «الرد علی رسالة حیاة الارواح» نقض کرده است. (نام های دیگر شرح حیاة الأرواح). تأليفات گوهر به شرح ذيل بیان شده است: 1- المخازن: در علم حكمت 2- اللمعات: در احوال مبدء و معاد 3- شرح حيوة الارواح، در اصول عقايد در ضمن آن اعتراضات ملا محمد جعفر استرآبادي را ردّ نموده است. 4- البراهين الساطعه:‌ايضاً در اصول عقايد و مباحث مبدء و معاد 5- رساله‌ي عمليّه، در احكام و مسائل فقه. به زبان عربي و فارسي. 6- تفسير بر آيه‌ي مباركه 68 از سوره‌ي النحل« و اوحي ربك الي النحل ان اتخذي من الجبال بيوتاً و من الشجر و مما يعرشون. 7-رساله‌ي اجوبه‌ي مسائل متفرقه که به امر استاد خود شيخ احمد احسائي نوشته است. 8- شرح خطبه‌ي مشهوره‌ي حضرت ثامن الاولياء علي بن موسي الرضا كه با اين فقره‌ي شريفه شروع مي‌‌شود:« اوّل توحيد الله معرفته. . .» 9- تفسير حديث نبوي صلي الله عليه و آله وسلم « علماء امّتي افضل من انبياء بني اسرائيل» 10- جواب بر اعتراضات ملا محمّد جعفر استر آبادي. 11- رساله‌ي صوميّه. 12- توجيه الكلمات. 13- ردّ حاج كريمخاني كرماني. 14- گوهر در اثناي كتاب شرح حيوة الارواح در صفحه‌ي 479 نوشته كتابي در خصوص اقسام نفس و مراتب آن تأليف خواهد نمود.

کتاب نقد کتاب اصول مذهب الشیعة، جزء دوم توسط سید محمد حسینی قزوینی به رشته تحریر در آمده است. وهابیون نسبت به بقیه مسلمانان مخصوصا شیعه شبهات زیادی را در دین وارد کرده اند که نه جنبه عقلی دارد و نه جنبه روایی و حدیثی صحیح دارد یکی و مهمترین شبهات وهابیون در زمینه اثبات أدله امامت می باشد. نویسنده درصدد بیان شبهات امامت در بین وهابیت و پاسخ به این شبهات از طریق آیات و روایات می باشد. این کتاب شامل فصل سوم: که شامل شبهات حدیث منزلت دلالت بر امامت امام علی ندارد, حدیث غدیر دلالت بر امامت امام علی ندارد, کتاب نهج البلاغه نفی نص بر امامت می کند, چون در کتاب خدا اسم ائمه شیعه نیامده همین دلالت بر بطلان امامت می کند, اگر صحیح باشد که نص بر خلافت را صحابه انکار کرده اند لذا باید صحیح باشد فضائل بسیار بر امام علی را کتمان کنند, اگر امام علی منصوص بوده از جانب نبوی پس نباید با ابابکر و عمر و عثمان بیعت کند, شبهات مهدویت و ... می باشد. وهابیت با ایجاد هر گونه شبهه و سوال در دین و اعتقادات مسلمانان مخصوصا شیعه سعی بر آن دارد تا اعتقادات آنان خصوصا" جوانان را متزلزل سازند و دست از مکتب اهل بیت بردارند لذا شناخت و محکم کردن اعتقاد هر کسی که پیرو مکتب اهل بیت می باشد واجب است تا دچار انحراف بر اثر شبهات وهابیت نشویم./////