جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «بررسی نسبت عقل و وحی از ديدگاه فلسفه و مكتب تفكيك» حاصل ميزگرد آيت‌الله سيدان حجج اسلام فياضی، پارسانيا و سبحانی به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. وحيد علی‌لو، كارشناس امور پژوهشی دفتر جنبش نرم‌افزاری، وابسته به دفتر همكاری‌های علمی و پژوهشی، در گفت‌وگو با سرويس انديشه خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، گفت: كتاب «بررسی نسبت عقل و وحی از ديدگاه فلسفه و مكتب تفكيك» منتشر شد. وی افزود: اين كتاب حاصل نشست علمی بود كه آيت‌الله سيدان، به عنوان نظريه‌پرداز، و حجج اسلام غلامرضا فياضی، عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره)، محمد پارسانيا عضو هيئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و محمدتقی سبحانی، عضو هيئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به عنوان ناقد در آن حضور داشتند. علی‌لو عنوان كرد: عناوين بخش‌های اين كتاب عبارتند از: تفكيك ميان عقل و وحی يا تفكيك ميان دين و فلسفه، عقل صريح و غير صريح، مفهوم‌شناسی مكتب تفكيك، عقل، وحی، فلسفه، روش‌شناسی مكتب تفكيك. عضو دفتر جنبش نرم‌افزاری خاطرنشان كرد: تفكيك از ديدگاه آيت‌الله سيدان، در واقع نه تفكيك ميان «عقل و وحی» بلكه تفكيك ميان «دين و فلسفه» است؛ بدين معنا كه روش‌شناسی فلسفه و وحی متفاوت است و برای آن‌ها دو منبع وجود دارد؛ لذا آنچه كه به عنوان فلسفه يا افكار بشری در اختيار ماست، مبتنی بر وحی و منابع وحيانی نيست، از اين‌رو بايد در اين دو حوزه تفكيك صورت گيرد. وی افزود: در باب عقل و وحی، آيت‌الله سيدان معتقد است كه عقل، حجيت ذاتی دارد و منجی مستقل در كنار وحی است و از اين رو هيچ‌گاه نمی‌توان عقل را حذف كرد، بلكه عقل پايه هر نظام فكری مطلوب و استوار به شمار می‌رود. منظور از عقلی كه در كنار وحی،‌ حجت است،‌ «مستقلات عقليه يا عقل صريح» است و آنچه فراتر از عقل صريح باشد اصولاً عقل نيست؛ و نمی‌تواند مبنای تعبير و تفسير متون دينی و منابع وحيانی قرار گيرد و حجيت ندارد. علی‌لو عنوان كرد: آيت‌الله سيدان در اين كتاب گفته است «فلسفه اسلامی» ‌به جای تمسك به عقل صريح يا عقل حجت، به احكام مورد اختلاف عقل تمسك می‌كند و فراتر از بحث، عقل حجت را می‌كاود،‌ از اين رو قهرا ناسازگاری ميان احكام فلسفه و احكام دينی رخ می‌دهد. عضو دفتر جنبش نرم‌افزاری در ادامه معرفی كتاب گفت: ناقدان نظريه آيت‌الله سيدان معتقدند كه قطعی كه از طريق «عقل»‌ حاصل می‌شود، ‌در هر صورت برای فرد حجت است و منحصر به بديهيات نيست. در امور نظری نيز اگر عقل به قطعيت می‌رسد برای خود فرد حجت است. زمانی كه عقل به قطع می‌رسد، ضرورتا ‌وحی و منابع دينی را تأويل می‌كند؛ زيرا اگر تبری از اين امر نيست،‌ ما با كلمات و متونی سروكار داريم كه از نظر سند، صدور و محتوا، در اختيار ماست و ممكن است از نظر سند دچار اشكال بوده و احيانا‌ اگر قطعی باشد، ممكن است از نظر دلالت، ظنی باشد. علی‌لو نقد ديگری كه در اين كتاب آمده است را چنين بيان كرد: فردی كه تعقل می‌كند، چاره‌ای ندارد جز اين‌كه اين فرايند را طی كند و از وحی، آن چيزی را بفهمد كه با عقل به آن رسيده است. حال ناظر بيرونی می‌تواند بر مبانی و مقدمات آن عقل يا استدلال خدشه كند و يا آن فرد را به اين نتيجه برساند كه خلاف عقل عمل می‌كند. طبعا اگر نتوانست، بايد او را معذور بدارد؛ زيرا وی فردی است كه مبتنی به عقلانيت خويش به چنين نتيجه‌ای رسيده است. اين كتاب در ۱۳۵ صفحه و در قطع وزيری برای نخستين بار به همت دفتر جنبش نرم‌افزاری و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است.

«تنبيهات حول المبدأ و المعاد»، اثر آيت الله حاج ميرزا حسنعلى مرواريد، كتابى است به زبان عربى در معرفى عقايد شيعه با استفاده از قرآن و روايات اهل بيت (ع). اين كتاب، خلاصه‌ اى از درس‌ هاى معارف ايشان است كه در دوره‌ هاى متعدد به تدريس آنها پرداخته بود و بنا به خواهش تنى چند از شاگردان خويش، آن را به صورت كتابى مستقل به رشته تحرير درآورد. در اين اثر ارزشمند معارف اهل بيت (ع) در دين شناسى، مورد بازخوانى قرار گرفته و به رويكرد متكلمان و فقيهان شيعى در روش فهم معارف دينى، سامانى دوباره داده شده و با استفاده از معارف وحيانى قرآن و سنت معصومين (ع) صورت متكامل و جديدى از معارف دينى عرضه شده است.

در مقدمه کتاب چنین آمده است: نیاز روز افزون دانشجویان و طلاب، برای آگاهی اجمالی و سریع ـ اما دقیق ـ از مبانی، حدود، اهداف و روش تفکیکیان، سبب گردید تا کوتاه شده‌ای از این کتاب فراهم آید و در اختیار علاقه‌مندان گذارده شود. توضیح: تفکیک یعنی مکتب جداسازی دین از فلسفه، و نقد و تخطئه عالمانه فلسفه؛ که یکی از بزرگ‌ترین اسلام شناسان و قرآن پژوهان و محققان عصر جدید، استاد علامه محمد رضا حکیمی، نیز مانند بسیاری دیگر از صاحبان دانش و اندیشه، پیرو همین مکتب اندیشگی هستند. کتاب مکتب تفکیک از آثار مشهور استاد حکیمی است؛ که در آن به تبیین خاستگاه تاریخ، مسائل و اهداف این مکتب پرداخته است. این کتاب که با نثری فاخر و بیانی استدلالی و مستند نگاشته شده است؛ بهترین و جامع‌ترین کتابِ معیار برای شناخت مکتب معارفی خراسان به شمار می‌رود. اکنون خلاصه و چکیده‌ای از آن فراهم شده است تا خوانندگانی که فرصتی اندک دارند به آسانی به محتوای کتاب دسترسی پیدا کنند.