جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫علماي شيعه در طول تاريخ، ادامه دهنده راه انبيا و ائمه( در ترويج معارف دين مبين اسلام بوده، و خصوصاً از زمان غيبت صغرا تاکنون اين نقش را به‌صورت جدي‌تر و گسترده‌تري به‌عهده داشته‌اند. بر اساس آموزه‌هاي مذهب تشيع، در زمان حضور امامان معصوم(س)، رسيدگي به مشکلات مردم با نظر مستقيم امام صورت مي‌گيرد، اما در دوران غيبت امام(، اين امور به‌عهده مراجع و فقها در مناطق مختلف جهان گذارده شده، و علماي شيعه نيز به‌خوبي از عهده اين وظيفه مهم برآمده‌اند. پژوهش حاضر تلاش کرده است تا نقش سياسي، فرهنگي و اجتماعي علماي شيعه را در کشور پاکستان مورد بررسي قرار دهد. تا بيش از نيم قرن پيش، دو کشور هندوستان و پاکستان، يک کشور متحد بودند، اما دخالت مستمر دولت انگليس در مسايل داخلي هندوستان، موجب بروز و گسترش روزافزون اختلافات ديني، فرقه‌اي و مذهبي در ميان مردم اين کشور گرديد. از آن‌جايي که حکومت در اختيار هندوها بود، مسلمانان شيعه و سني همواره با تحقير، مشکلات و سخت‌گيري‌هاي بسيار، مواجه مي‌شدند. پس از استقلال هندوستان، مسلمانان و علماي ايشان دست به قيام زده و سرانجام در سال 1947 ميلادي، مناطق مسلمان‌نشين از هند جدا گرديده و کشور مسلمان پاکستان تأسيس گرديد. در اين قيام، جمعي از علماي پاکستان به عضويت حزب سياسي مسلم‌ليگ درآمده و در چارچوب آن حزب فعاليت مي‌کردند، اما گروه ديگري از علما، در هيچ يک از احزاب سياسي وارد نشده و از بيرون حمايت‌هاي لازم را انجام مي‌دادند. در اين ميان، علماي شييعه نيز در استقلال پاکستان نقش مهمي ايفا نموده و علاوه بر آن، به تأسيس هيأت‌ها، حسينيه‌ها و مساجد بسيار مهمي مبادرت نمودند. آن‌ها در عرصه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي نيز اقدامات خوبي انجام دادند که ثمره آن تأسيس 405 مدرسه، اشتغال به تحصيل 12000 طلبه، تأليف و ترجمه کتب مختلف، تأسيس کتابخانه، درمانگاه، بيمارستان، دبيرستان و دانشگاه‌هاي متعدد بوده است.

‫اين تحقيق به تبيين موقعيت سياسي، فرهنگي و اجتماعي شيعيان کوفه از زمان صلح امام حسن(ع) تا سقوط سلسله امويان مي‌پردازد و فراز و نشيب‌هايي را که شيعيان بعد از صلح امام حسن(ع) با معاويه و قيام عاشورا، قيام توابين، قيام مختار، قيام زيد بن علي و جنبش‌هاي ديگر شيعي طي کرده‌اند به تصوير مي‌کشد. نويسنده در چهار فصل به فشارهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي شديد امويان بر شيعيان در دور‌ان مزبور اشاره کرده است. وي در فصل اول ضمن ارائه کلياتي از تحقيق خويش، مفهوم شيعه، شيعيان سياسي، شيعيان اعتقادي و شهر کوفه را بررسيده و همچنين مباحثي کلي در زمينه علم تاريخ، کتاب‌هاي تاريخي، علم رجال، فرقه‌شناسي و علوم حديثي را بيان مي‌کند. او در فصل دوم به بررسي وضعيت سياسي شيعيان کوفه پرداخته و نقش شيعيان در پذيرش صلح از سوي امام حسن(ع)، عکس‌العمل شيعيان در مقابل اين صلح، پشيماني شيعيان در مقابل صلح امام حسن(ع)، اوضاع شيعيان کوفه در زمان امام حسين(ع) ، روابط شيعيان کوفه با امام حسين(ع) ، مرگ معاويه، نقش شيعيان کوفه در نهضت عاشورا، دعوت امام حسين به کوفه از سوي کوفيان، شهادت مسلم بن عقيل در کوفه، خيانت کوفيان به امام حسين(ع) ، اوضاع شيعيان از زمان شهادت امام حسين(ع) تا سقوط امويان، نقش شيعيان در قيام توابين، قيام مختار ثقفي و قيام زيد بن علي(ع) شرح و بررسي شده است. نگارنده در فصل سوم وضعيت فرهنگي، علمي و اعتقادي شيعيان کوفه در آن دوران، مي‌پرازد و وضعيت علم فقه و کلام، شکل‌گيري فرقه‌هاي جدا شده از شيعه و ظهور زيديه، کيسانيه و غلات در اين شهر را شرح مي‌دهد. در فصل چهارم به بررسي وضعيت اجتماعي شيعيان کوفه پرداخته و جايگاه اجتماعي شيعيان، مانند امنيت و طبقات اجتماعي، تبعيض بين موالي و عرب، شکل‌گيري خلقيات مثبت و منفي شيعيان، انسجام قبيله‌اي و همچنين اوضاع اقتصادي را بررسي تاريخي کرده است.