جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : یورگن هابرماس، به ویژه در اثر استاد خود نظریه کنش ارتباطی (1981)، چندین بینش اساسی از سنت فلسفی تأمل را که توسط کانت آغاز شده است، به ما می‌رساند و آن را در مسیری جدید و بسیار بدیع رهایی بخش قرار می‌دهد. او مدعی است که تأمل نه تنها می‌تواند محدودیت‌های استدلال درباره فکر و عمل را تعیین کند، بلکه می‌تواند محدودیت‌هایی را نیز درک کند که عوامل انسانی برای رهایی خود از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی ناعادلانه با آن مواجه هستند. کارگزاران انسانی می توانند با تعیین محدودیت های آگاهی خود، بلکه ساختارهای بین الاذهانی مشترک در ارتباطات روزمره، در ارتباط سازنده و رهایی بخش با دیگران شرکت کنند. Reflection Revisited به بررسی توسعه دو مرحله ای خود هابرماس از این نظریه بازتاب رهایی بخش می پردازد و توضیح می دهد که چگونه او بازتاب را به طور خاص برای مشکلات توسعه هویت شخصی و اخلاق اعمال می کند.

کتاب «تحفة الزائر» از تألیفات علامه محمدباقر مجلسی (م،۱۱۱۰ ق)، مجموعه ای از زیارات معصومین علیهم السلام و بیان ثواب و فضیلت و آداب زیارت آنان به زبان فارسی است. علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار خود به طور مفصل به موضوع زیارت و زیارتنامه های معصومین پرداخته بود، اما به دلیل حجم بسیار و تألیف آن به زبان عربی، استفاده از آن برای خوانندگان فارسی زبان مشکل بود، بنابراین کتاب «تحفة الزائر» را در حجم کم و به زبان فارسی تنظیم و تحریر کرد تا راهنمای زائران رسول خدا و دیگر امامان علیهم السلام باشد. علامه مجلسی به گفته خودش خواست رساله ای تألیف نماید که مقصود باشد بر ذکر زیارات و ادعیه و آدابی که به اسانید معتبره از ائمه دین علیهم السلام منقول گردیده است و فضایل و آداب هر یک را به لغت فارسی ترجمه نماید تا اکثر شیعیان این دیار از این رساله ی وافیه بهره مند گردند و اطلاع بر فضایل زیارات موجب مزید رغبات ایشان گردد. علامه مجلسی در این کتاب با دقتی تمام و نظمی زیبا، مطالب را طی باب ها و فصل های منطقی تنظیم کرده است، به طوری که دسترسی به آنها بسیار آسان است. وی در ایراد روایات و زیارات، نهایت اختصار را رعایت کرده است، از این رو به عنوان یک کتاب همراه در سفرهای زیارتی بسیار مناسب است. مؤلف از ذکر منابع و سند روایات خودداری کرده و طالبان آن را به کتاب عظیم خویش، بحارالانوار ارجاع داده است. کتاب «تحفة الزائر» شامل یک مقدمه و ۱۲ باب و یک خاتمه و معلقات به شرح زیر است: مؤلف در مقدمه کتاب آداب سفر را به طور مختصر ذکر کرد، و تفصیل بیشتر آن را به کتاب حلیة المتقین ارجاع داده است. وی در این مقدمه، روز سفر، صدقه در ابتدای سفر، غسل سفر، دعاهای وارد در آغاز سفر و اثنای آن را ذکر کرده است. باب اول: در بیان ثواب تعمیر قبور حضرت رسول صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام و ثواب زیارت ایشان و آداب آن مشتمل بر دو فصل: ثواب زیارت بر هر یک از چهارده معصوم علیهم السلام. و در آداب زیارت هر یک از چهارده معصوم علیهم السلام. باب دوم: در فضیلت و کیفیت زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه سلام الله علیها و ائمه بقیع (امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق) علیهم السلام، مشتمل بر ۸ فصل. باب سوم: در فضیلت و کیفیت زیارت امیرالمومنین علیه السلام مشتمل بر ۴ فصل. باب چهارم: در بیان فضیلت نجف و کوفه و مساجد کوفه و آب فرات مشتمل بر ۴ فصل. باذب پنجم: در بیان فضایل زیارت حضرت سیدالشهداء و مشتمل بر ۷ فصل. باب ششم: در بیان فضیلت حائر و کربلای معلی و تربت امام حسین علیه السلام و آداب به داشتن آن و مشتمل بر ۳ فصل. باب هفتم: در بیان زیارات مطلقه آن حضرت که مخصوص به وقتی نیست و آداب آنها و مشتمل بر ۶ فصل. باب هشتم: در بیان فضیلت و کیفیت زیارت آن حضرت که مخصوص است به ایام و اوقات معلوم مشتمل بر ۵ فصل. باب نهم: در بیان فضیلت و کیفیت زیارت امام موسی کاظم علیه السلام و امام رضا علیه السلام و امام محمدتقی علیه السلام مشتمل بر ۵ فصل. باب دهم: در بیان فضیلت و کیفیت زیارت امام علی النقی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام و صاحب الامر علیه السلام مشتمل بر ۲ فصل. باب یازدهم: در بیان زیارت جامعه کبیره است که هر امامی را به آن زیارت می توان کرد و استغاثه به ایشان نمودن و عرایض به خدمت ایشان نوشتن مشتمل بر ۳ فصل. باب دوازدهم: در آداب زیارت به نیابت و زیارت اولاد ائمه علیهم السلام و اصحاب ایشان و فضیلت زیارت سایر بقاع شریفه مشتمل بر ۴ فصل است. خاتمه در بیان آداب ملاقات زائرین ائمه است. ملحقات: در زیارات مخصوصه حضرت امیر علیه السلام و امام حسین علیه السلام مشتمل بر ۲ فصل است.

بیان مفهوم شفاعت و ارکان و مبانی مربوط به آن است. در این اثر از منظری، قرآنی، روایی و عقلی به بحث در مورد امکان وقوع شفاعت در روز قیامت و نجات عده زیادی از انسان‌ها از عذاب جهنم بر اثر شفاعت معصومین(ع) و انسان‌های صالح، پرداخته شده و دلایل مهم وقوع شفاعت بیان شده است. نویسنده به همین منظور به شرح و تفسیر اجمالی برخی از آیات قرآن کریم که دلالت بر امکان شفاعت دارند، پرداخته و دلایل منکران شفاعت را مطرح و رد نموده است. وی همچنین بر مشروع بودن طلب شفاعت و حاجت از امامان معصوم(ع) و انبیای الهی تأکید ورزیده و ادله زنده بودن و زندگی بعد از مرگ برای انسان‌ها به ویژه انسان‌های صالح و طلب کمک گرفتن از آنان را بیان نموده و دلایل وهابیت مبنی بر عدم قدرت پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه بر کمک کردن به دیگران بعد از مرگ خویش را مردود اعلام نموده است.

کتاب بیست و پنج رساله فارسی تالیف علامه مجلسی ، در باره ی مسائل اعتقادی، فقه ، تفسیر ، حدیث ، هیئت، و دیگر مسائلی از این قبیل به زبان فارسی است که توسط سید مهدی رجائی تحقیق و گرد آوری شده و این فعالیت زیر نظر سید محمود مرعشی در سال ۱۴۱۲ ق انجام گرفته است. کتاب دارای رسائل متعددی است که برای توضیح بیشتر درباره ی محتویات این رسائل به ذکر مختصری از آن می‌پردازیم. ۱.۱ - رساله اول رساله ی اول: ترجمه خطبه توحیدیه امام رضا علیه‌السّلام در معرفی ذات باری تعالی و توحید است، که در اکثر کتب حدیث منقول است، همچون عیون اخبار الرضا علیه‌السّلام ، و توحید شیخ صدوق ، امالی شیخ مفید ، امالی شیخ طوسی ، و احتجاج مرحوم طبرسی قدس الله اسرارهم. خطبه توحیدیه پس از امر ولایت عهدی آن حضرت ایراد گردیده است، و در آن راههای معرفت و خداشناسی به نحو مبسوط بیان گردیده است، این رساله ترجمه بسیار ساده و روان خطبه مذکور می‌باشد و به مناسبت ترجمه فقرات خطبه متعرض بعض نکات بسیار مهم و علمی می‌شوند. ۱.۲ - رساله دوم دوم: رساله ترجمه قصیده دعبل خزاعی. ابتداء بحث از سند قصیده می‌شود که در کتب شیعه و سنی وارد شده است، و شرح مبسوطی از جریان متعلق به قصیده ایراد نموده، و در این رساله ابتداء یک یا دو بیت را ایراد می‌نماید و پس از ترجمه پیرامون آن صحبت می‌نماید، و انصافا یکی از ترجمه‌های بسیار جالب و گویا بر این قصیده شریفه است. ۱.۳ - رساله سوم سوم: رساله تحقیق در حدیث عدم احتساب عمر زائران امام حسین علیه‌السّلام بواسطه حدیث منقول از امام باقر و صادق علیه‌السّلام است که فرمودند: به درستی که حق تعالی در عوض شهادت سید الشهداء علیه‌السّلام چند چیز به او عطا فرمود که یکی از آنها عدم شمارش ایام زیارت ، از عمر زائران آن حضرت و پاسخ به اشکال وارد بر حدیث. ۱.۴ - رساله چهارم و پنجم چهارم: رساله تفسیر آیه نور ، پیرامون حدیثی است که در اصول کافی در تفسیر آیه شریفه وارد شده و مرحوم علامه مجلسی آن را ترجمه و شرح نموده‌اند. پنجم: رساله تفسیر آیه «و السابقون الاولون». اهل سنت به این آیه شریفه بر نیکی خلفای خود و امامت آنها، استدلال می‌کنند، مرحوم علامه مجلسی قدس سره هفت وجه جواب به آنها می‌دهد، و مطلب را روشن می‌سازد. ۱.۵ - رساله ششم ششم: رساله آداب سلوک حاکم با رعیت. از بهترین رساله هائی است که در این زمینه نوشته شده است و کیفیت معامله و رفتار حاکم با رعیت و زیردستان خود بیان می‌فرماید. در دو فصل است، فصل اول: ترجمه عهدنامه مالک اشتر که در نهج البلاغه می‌باشد. فصل دوم: در بیان چند حدیث دیگر که در این باب وارد شده است. حدیث اول: نامه حضرت علی علیه‌السّلام به عثمان بن حنیف والی ایشان در بصره. حدیث دوم: نامه امام صادق علیه‌السّلام به عبدالله نجاشی حاکم اهواز ، حدیث سوم: نصایح حضرت خضر در مسجد الحرام به منصور دوانیقی. ۱.۶ - رساله هفتم و هشتم هفتم: رساله آداب ماه شعبان که با بهره گرفتن از احادیث ائمه سلام‌الله‌علیهم درباره ماه شریف شعبان تالیف گردیده، و اذکار و اوراد و ادعیه وارده در این ماه شریف اشاره گردیده است. هشتم: رساله اختیارات ایام، در بیان سعادت و نحوست ایام هفته و ماه به جهت ارتکاب اشغال و اعمال، در احادیث اهل بیت علیهم السلام، که در سه فصل و یک خاتمه است. فصل اول: در ایام ماه. فصل دوم: در ایام هفته. فصل سوم: در بیان رفع نحوست ایام و ساعات. خاتمه در ترجمه حدیث منقول از کتاب دانیال درباره احکام کسوف و خسوف و حوادث هر سال . این رساله غیر از رساله کبیره اختیارات الایام است که چاپ سنگی شده، و در بعض تراجم از این رساله به رساله صغیره اختیارات ایام نام برده شده است. ۱.۷ - رساله نهم و دهم نهم: رساله ترجمه حدیثی که مرحوم کفعمی در کتاب بلد الامین از امام زین العابدین علیه‌السّلام در فضیلت و ثواب خواندن دعای جوشن کبیر روایت نموده است. دهم: رساله آداب نماز ، که پیرامون اهمیت نماز و آداب آن نوشته شده، ابتد یک دور مختصر و مفید راجع به اصول الدین، سپس بحثی درباره وجوه اعجاز قرآن نگاشته‌اند، و بعد وارد مباحث وضو و نماز شده‌اند، که آداب وضو و غسل و نماز و احکام آنها را بیان فرموده‌اند، و در نهایت شرح و تفسیری از سوره حمد و سوره قدر و توحید نوشته‌اند. ۱.۸ - رساله یازدهم و دوازدهم و سیزدهم و چهاردهم یازدهم: رساله بیان اوقات نماز، ضابطه و قانونی برای استعلام اوقات نماز بیان گردیده، و برای شناخت وقت فریضه ظهر و عصر و نوافل آنها دو راه بیان فرموده‌اند، راه قدم، و راه ساعت، این رساله در سال هزار و نود و هفت تحریر گردیده است. دوازدهم: رساله فرق زنان و مردان در احکام طهارت و صلاة، که چهارده فرق را بیان کرده‌اند. سیزدهم: رساله شکیات نماز ، جامع جمیع احکام شک و سهو در نماز می‌باشد. که در یک مقدمه و پنج فصل و خاتمه می‌باشد. چهاردهم: رساله زکات و خمس و اعتکاف ، در سه فصل است: فصل اول: در زکات، و در آن سه مبحث است، مبحث اول: در وجوب زکات و عقاب مانع آن مبحث دوم: در اجناسی که در آنها زکات واجب می‌شود، مبحث سوم در مستحقین زکات است. فصل دوم در خمس است که دو مبحث دارد، اول در چیزهائی که خمس در آن واجب می‌شود، دوم: در مستحقین خمس است. فصل سوم: در بیان فضیلت و کیفیت اعتکاف است. ۱.۹ - رساله پانزدهم تا بیستم پانزدهم: رساله تحدید صاع، علامه مجلسی در مقام جمع بین احادیث تحدید صاع بر آمده، و نظریه خود و والد خود را بیان می‌فرماید. شانزدهم: رساله‌ای است در معرفی ناصب و مخالف اهل بیت علیهم السلام، و بیان حکم مال ناصبی، در این زمینه روایات زیادی ایراد می‌فرمایند. هفدهم: این رساله بنحو مبسوط راجع به احکام کفارات است، و هجده مورد از موارد وجوب کفاره را ذکر نموده و متعرض احکام کفارات می‌گردند. هجدهم: رساله مفتتح الشهور، راجع به ثبوت هلال و اول ماه بنحو مفصل در چند مقصد بحث می‌شود، مقصد اول: در بیان معنی ماه و سال شمسی و قمری. دوم: در بیان حساب عدد و کبیسه . سوم: در تحقیق احادیث خمسه. چهارم: تحقیق در حدیثی از کافی. پنجم: تحقیق در حدیث از اقبال سید بن طاووس . ششم: در حدیث دیگری از اقبال. این رساله اواخر عمر مؤلف در ماه شوال سال هزار و صد و نه هجری قمری تالیف گردیده است. نوزدهم: رساله ماه نو دیدن و ناخن چیدن. رساله‌ای در بیان آن که هر ماه را بر روی چه چیز باید دید و چه سوره باید خواند، و در باب ناخن چیدن، سر تراشیدن، جامه نو بریدن و پوشیدن چه روزهائی خوب و چه روزهائی بد است. ۱.۱۰ - رساله بیستم تا بیست و پنجم بیستم: رساله‌ای مختصر در واجبات حج و عمره و برخی از مستحبات هر دو در یک مقدمه و سه فصل است. مقدمه: در بیان شرائط حج و عمره و افعال آنها. فصل اول: در آداب حج. دوم در افعال عمره تمتع. سوم در احکام حج تمتع . و خاتمه در بیان زیارت نبی و ائمه صلوات الله علیهم اجمعین است. بیست و یکم: رساله‌ای در، آداب و ادعیه اعمال حج که مؤلف پس از رساله صغیره تالیف نموده، در دیباچه کتاب می‌نگارد: چون والد ماجد، رسائل صغیره و کبیره در بیان آداب و احکام حج بیت الله الحرام تصنیف فرموده بودند، و فقیر نیز رساله صغیره در این باب تالیف نموده بودم، و بر رساله کبیره ایشان امرار نظر نموده الحاقات کرده بودم، خواستم که رساله مختصری تالیف نمایم که مقصور بر آداب و ادعیه بوده باشد، و احکام را بر رسائل دیگر حواله نمایم. این رساله در سال هزار و هشتاد هجری قمری به پایان رسیده است. بیست و دوم: رساله صواعق الیهود، در بیان حکم کفار و احکام جزیه بر اهل کتاب، و چیزهائی که حاکم مسلمانان باید بر آنها شرط، و از آنها منع کند. بیست و سوم: رساله‌ای در بیان احکام و آداب گرو بستن در اسب تاختن و تیر انداختن، و همچنین چیزهائی گرو بستن در آنها جایز نیست، که ده شرط برای گرو دوانیدن اسب بیان می‌فرمایند، و هفت شرط برای گرو بر تیر انداختن، و بیان احادیث وارده در فضیلت شمشیر زدن در راه خدا. و نیز خطبه حضرت علی علیه‌السّلام در تحریص بر جهاد و فضیلت آن به نحو مبسوط ترجمه شده است. بیست و چهارم: رساله صیغ عقود نکاح . رساله‌ای است مختصر در تحریر انحاء صیغ عقود نکاح و انواع تعبیرات آن با در نظر گرفتن غایت احتیاط که در جمیع امور مستحسن و مرغوب فیه است، در این رساله در مرحله اول وجوه انشاء عقد نکاح دائم ذکر می‌شود، و سپس صیغه متعه بیان می‌شود و در خاتمه بعضی از صیغ طلاق ذکر می‌شود. بیست و پنجم: استفتاءآت فقهی که از علامه مجلسی شده، و به وسیله ملا محمد جعفر بن محمد طاهر خراسانی از شاگردان ایشان، گرد آوری شده است، که پس از تالیف به نظر مرحوم علامه مجلسی رسانده و دارای دویست و هشتاد و شش مساله، در دوازده باب می‌باشد. در پایان مجموعه ی بیست و پنج جلدی، رساله ی بیان تعداد تالیفات فارسی و عربی علامه چاپ گردیده که از تالیفات سید محمد حسین بن محمد صالح حسینی خواتون آبادی می‌باشد. شایان ذکر است که آثاری که دراین مجموعه آمده تمام آثار علامه نمیباشد و بعضی از آثار مسلمه ی وی را ذکر نکرده و بعضی را که ذکر نموده ناقص بیان فرموده و استقراء تامی ننموده است. کتاب حاضر با ذکر عناوین رسائل فارسی علامه و سپس مقدمه‌ای در ۲۵ صفحه از آقای سید مهدی شجاعی شروع می‌شود و بعد از آن متن کتاب و سپس فهرست کتاب ذکرشده است. این کتاب به مناسبت سیصدمین سال، علامه ملا محمد باقر مجلسی تقدیم گشته و توسط نشر کتابخانه ی آیت‌الله مرعشی نجفی در قم در چاپ خانه ی سید الشهداء چاپ اول خود را در سال ۱۴۱۲ ق انجام داده است. اساس تحقیق این رساله و اکثر رسائل چاپی در این مجموعه بر نسخه خطی کتابخانه مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی قدس سره به شماره (۱۸۷) می‌باشد.

نوشتار حاضر فرقه زیدیه را با تکیه بر زیدیه ایران از آغاز تشکیل دولت علویان طبرستان تا پایان قرن هفتم هجری بررسی می کند. جریان زیدیه هرچند در عراق پدید آمد، اما در آنجا نتوانست حکومتی تشکیل دهد. در قرن سوم هجری و پیش از آن، برخی عالمان زیدی به نواحی خزری ایران پناه برده و در آنجا اقامت و به دعوت مردمان آن سامان به اسلام پرداختند. در پی درگیری میان حاکمان محلی و اهالی و وجود زمینه مساعد، برخی از عالمان زیدی توانستند حکومتی تشکیل دهند. نوشتار حاضر ضمن مرور بر پیدایش و تکوین مذهب زیدی در نواخی خزری به بحث از تداوم جریان مذکور در قرون بعدی و اهمیت فرهنگی آن و تأثیر آن بر تحول و تکوین مذهب در یمن و مناسبات میان دو جامعه مهم زیدیه در اعصار گذشته می پردازد. در مقدمه کتاب آمده است: نوشتار حاضر فرقه زیدیه را با تکیه بر زیدیه ایران از آغاز تشکیل دولت علویان طبرستان تا پایان قرن هفتم هجری بررسی می کند. پس از قرن هفتم تا روزگار صفویه زیدیان هنوز حضور مهمی در محدوده طبرستان داشتند، هر چند دوران طلایی و شکوفایی آنان از قرن چهارم تا هفتم هجری است. (ص 9) این کتاب در پنج فصل به بررسی تاریخ زیدیه پرداخته است. فصل نخست بررسی درباره منابع زیدیه است که در آن خواننده با منابع اصلی مطالعات زیدیه آشنا می شود تا از این طریق خود بتواند به پژوهش های بیشتری درباره زیدیه بپردازد؛ از این رو نوشتار در این بخش کمی به تفصیل گراییده است. فصل دوم با عنوان شکل گیری زیدیه، درباره مراحل نخستین پیدایش زیدیه است. در فصل سوم و چهارم در خصوص علویان طبرستان و تأثیرات فرهنگی آن ها بحث می شود. سرانجام در آخرین فصل اشاراتی به زیدیان یمن و تأثیرات آن ها از زیدیه ایران تا پایان قرن هفتم هجری شده است. در حقیقت در قرن ششم و هفتم میراث علمی زیدیه ایران که حاصل انتقال میراث زیدیه کوفه و تکوین آن در ایران بود، به یمن منتقل شد. (ص 10) درباره زیدیه شمال ایران، تا کنون اطلاعات پراکنده ای وجود داشته و به دلیل نبودن یک متن مستقل، آگاهی های ما از این موضوع کم است. کتاب حاضر عهده دار این بحث است.

«تقريب المعارف»، به زبان عربى و در موضوع اصول اعتقادات، نوشته ابوالصلاح حلبى، شيخ تقى الدين بن نجم الدين بن عبيد الله بن عبد الله بن محمد حلبى است. اين كتاب، از منابع معتبر كلامى است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته است. علامه مجلسى، اين كتاب را كتابى مناسب در عقايد و داراى رواياتى جالب توجه مى ‏داند و در كتاب بحارالأنوار بسيار به آن استناد كرده است. شيخ حر عاملى نيز اين كتاب را كتابى خوب و ارزش‏مند مى ‏داند و آن را از مصادر كتاب خود، «إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» شمرده است. علامه شوشترى در كتاب «كشف القناع في حجية الإجماع»، به اين كتاب استناد كرده و در كتاب «قاموس الرجال»، اين كتاب را در نهايت خوبى دانسته است. كتاب «تقريب المعارف»، كتابى استدلالى و برهانى است كه در چهار قسم تنظيم شده و مؤلف شيوه ‏اى منطقى را براى بحث در هر يك از موضوعات كتاب به كار گرفته است. كتاب، شامل مباحث توحيد، عدل، نبوت، امامت و بحثى درباره امام زمان (عج) است.