جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

---

---

---

---

---

---

‫اين پژوهش در صدد بررسي نقش تهذيب و تزکيه نفس در رسيدن به حکمت از نظر شيخ اشراق و صدرالمتألهين به عنوان بنيانگذاران دو مکتب فلسفي است. نويسنده پس از کليات، به ارتباط تزکيه نفس و حکمت از ديدگاه شيخ اشراق پرداخته و در آن، حقيقت نفس، حقيقت حکمت، ساحتهاي مختلف نفس، و نقش تهذيب نفس در کمال نفس و در تحصيل حکمت را از نظر شيخ اشراق بررسي کرده است. سپس به ارتباط تزکيه نفس و حکمت از ديدگاه صدرالمتألهين پرداخته است و موضوعات ياد شده را از نظر ايشان نيز بررسي نموده و در پايان، نظرات آن دو را جمعبندي نهايي کرده است. از نظر شيخ اشراق، نفس فقط در سايه سير و سلوک و رياضت، سير تکاملي را طي ميکند. شيخ اشراق تهذيب نفس و معرفت نفس را اساس کمال نفس و شرط تحصيل حکمت ميداند و بر اين باور است که نور حکمت تنها بر دل شخصي ميتابد که نخست راه استدلال را پيموده و در حکمت بحثي به آخر رسيده باشد. به عبارت ديگر، در نظر ايشان، تفکر و استدلال، مقدمه تصفيه باطن و اشراق است. البته مرحوم شيخ اشراق در اينجا نظر ديگري هم دارد و آن اينکه اگر انسان مورد لطف خاص خداوند و اولياي الهي قرار گيرد، ميتواند به حکمت حقه و شهودي دست پيدا کند؛ هرچند که گناهکار باشد. با توجه به بيانات ملاصدرا ميتوان گفت که عوامل مؤثر در ترقي نفس انسان در سه عامل علم، طلب و اراده، و تهذيب نفس از معاصي و عقايد فاسد خلاصه ميشود. ملاصدرا قائل به تأثير متقابل تهذيب نفس و حکمت است و معتقد است: همانگونه که تحصيل حکمت به تهذيب نفس نياز دارد، تهذيب نفس نيز از لحاظ کمي و کيفي به حکمت وابسته است؛ به اين صورت که حکمت انسان را به تزکيه نفس و تهذيب واميدارد و تزکيه نفس انسان را به حکمت سوق ميدهد؛ به طوري که درک مفاهيم دشوار را آسان ميگرداند.

---

---