جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علامه مجلسی، برای تألیف جامع حدیثی خود، بحارالأنوار، از کتاب­های روایی متنوعی بهره برده است. وی از همین رو پنج فصل مقدمه بحارالأنوار را به معرفی کامل منابع خویش، اختصاص داده است. کتاب­شناسی و نقد منابع در بحارالأنوار شامل دو محور اصلی است: تعیین نویسنده واقعی برخی منابع کهن و بررسی اِسناد بعضی کتاب­ها. در محور نخست، مجلسی بر مبنای سند روایات، سبک و محتوای نگارش کتاب و نسخه­های خطی قدیمی به اظهار نظر درباره مؤلف کتاب­ها پرداخته است. تبحر علامه مجلسی در زمینه کتاب­شناسی، سبب شده است تا به اشتباهات رایج کتاب­شناسانه در زمان خویش اشاره و نظرات نادرست را تصحیح نماید. در بخش بررسی اسناد کتاب­های روایی، نقد و بررسی علامه مجلسی فقط متوجه مؤلفان کتاب­هاست و شامل راویان روایات درون کتاب­ها نمی­شود.

نظم اللئالي، معروف به «سؤال و جواب» مشتمل بر پاسخ‌های علامه محمدباقر مجلسی (متوفی 1110ق) به سؤالات و مسائل شرعی است که توسط سید محمد بن احمد حسینی لاهیجانی گردآوری (قرن دوازدهم) شده است. تحقیق کتاب نیز به قلم سید مهدی رجایی (متولد 1336ش) انجام شده است. کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف، 989 سؤال، یک فایده و خاتمه است.

از دیرباز پیرامون خدمات علمی و جایگاه والای علامه محمد باقر مجلسی; در حوزه حدیث و کلام شیعی، تحقیقات عمیق و گسترده‌ای صورت گرفته است؛ لیکن روش‌شناسی دینی او از جهت اتکاء بر ظواهر اخبار و نفی رویکرد عقلی و تأویلی در فهم آموزه‌ها و مقاصد شریعت، درخور تأمل و بازنگری است. ازاین‌رو، نوشتار حاضر می‌کوشد به سبک مسئله‌محور و با روش توصیفی، تحلیلی، با نگاهی انتقادی به مقالۀ «جایگاه عقل در روش‌شناسی کلامی علامه مجلسی»، به تحلیل و ارزیابی روش عقلی علامه در فهم مسائل کلامی بپردازد. علامه در عین تأکید بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع موثق در استنباط معارف دین و مقاصد شریعت نمی‌پذیرد، به همین جهت در تأملات و تحلیل‌های خود نشان داده‌ایم که نه تنها رجوع ضابطه‌مند به عقل و اخذ تأویل به مثابه روش در اندیشه کلامی مجلسی جایگاه شایسته‌ای ندارد، بلکه اساساً به دلیل بی‌اعتمادی وی به عقل و فرآورده‌های عقلی و همچنین اتکاء به حجیت اخبار و تقدّم‌انگاری نقل، نمی‌توان در چشم انداز علامه مجلسی، عقل و اجماع عقلا را در کنار کتاب و سنت از منابع دین به شمار آورد. بنابراین بر اساس یافته این پژوهش، نباید مجلسی را متکلمی عقل‌گرا و معتقد به حجیت عقل دانست.

مجموعه حاضر با هدف معرفی بحارالانوار، اثر علامه مجلسی تدوین گردیده که در آن، ضمن معرفی ویژگی‌های بحارالانوار، زندگی، شخصیت، تالیفات و آثار علامه مجلسی نیز شرح داده شده است .

کامیار صداقت ثمر حسینی در گفتگو با خبرنگار «نسیم»، اظهار داشت: امام خمینی(ره) معتقد است که بحارالانوار خزانۀ همه اخباری است که به پیشوایانِ اسلام نسبت داده‌شده است./ نگارش این اثر سی ‌و پنج سال طول کشیده است./ کامیار صداقت ثمرحسینی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفتگو با «نسیم» ضمن معرفی علامه مجلسی و آثار مکتوب وی به بیان وجوه تمایز مجموعه بحارالانوار پرداخت. آنچه از نظر میگذرانید، مشروح این گفتگو است.

مهدی نصیری طی یادداشتی اختصاصی در «نسیم» با بررسی نظر فلاسفه در باره مجرد بودن روح نوشت: علامه مجلسی روح را به دلیل روایات عدیده‌ای که دال بر تجسم و مقداری بودن آن است، جسمانی می‌داند./ 30 مرداد ماه سالروز وفات علامه مجلسی است و آن را به روز بزرگداشت این عالم جلیل القدر و صاحب کتب عدیده حدیثی از جمله مجموعه ارزشمند بحارالانوار نام نهاده اند. یادداشت پیش‌رو بخشی از مجموعه وسیعی از پژوهش های دکتر مهدی نصیری، مدیر فصلنامه معرفتی- اعتقادی سمات است که در آن به بررسی "مجلسی و نقد نظر فلاسفه در مورد تجرد روح و فرشتگان" پرداخته است.