جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسلمانان در اصول عقاید اسلامی، وحدت نظر دارند، ولی در میان ایشان اختلاف­ های گسترده ­ای در عقاید فرعی­ پدید آمده است که از جمله آنها اختلاف­ ها در عصمت پیامبران و از جمله اختلاف نظر در عصمت رسول اعظم اسلام از گناه و گستره آن است. گروهی به عدم عصمت انبیا و پیامبر گرامی اسلام باور دارند و برای این باور به آیاتی از قرآن کریم استدلال می­ کنند، زیرا اگرچه عصمت پیامبر از گناه، باید با دلایل عقلی ثابت شود، نه با سخنانی که آورنده آن از سوی خدای متعال، خود اوست، ولی در صورت اثبات وجود آیاتی که دال بر عدم عصمت باشد، چنین عصمتی زیر سؤال می ­رود و می ­توان وجود آن را با استدلال به این آیات رد کرد. در این مقاله با روش استنادی - تحلیلی نظرهای مختلف، درباره عصمت پیامبر اعظم از گناه و دلایل باورمندان به آنها، همچنین آیاتی که ادعا شده، از آنها عدم عصمت پیامبر اسلام از گناه برداشت می ­شود، ذکر شده و با بررسی تفاسیر ارائه شده از آنان، ثابت می­ شود که این آیات، نه تنها بیان­گر ادعای مذکور نیستند، بلکه نشان دهنده عصمت پیامبر اکرم از گناه، در بالاترین سطح هستند.

قرآن کریم مشعل روشن­گری در عقاید و باورها را افروخته و پرچم مبارزه با خرافات را برافراشته که در پرتو نور آن حقیقت شناخته می­ شود و روایات قابل ارزیانی می ­شوند. از جمله حقایق جهان هستی، فرشتگان هستند که درباره عصمت ایشان اختلاف پدید آمده است و گروهی به عصمت فرشتگان و گروهی نیز به عدم عصمت ایشان باور پیدا کرده و هر یک برای باور خویش دلایلی آورده ­اند. در این مقاله تلاش شده با روش کتابخانه ­ای و مراجعه به منابع اساسی دینی، یعنی قرآن، تفسیر و جوامع روایی، عصمت فرشتگان مورد بررسی قرار گیرد و نظریه متناسب با قرآن کریم معرفی شود و نتیجه این شده که دلایل سه­ گانه ذکر شده برای عدم عصمت فرشتگان علاوه بر ضعف سندی و دلالی، در برخی موارد مؤید عصمت فرشتگان نیز هستند و روایات هاروت و ماروت مرفوع و موقوف به کعب­الاحبار هستند و به اسرائیلیات بازمی­ گردند و از نظر محتوایی نیز علاوه بر اینکه با آیه قرآن قابلیت انطباق ندارند و دلیل محکمی بر سمبلیک بودن آنها وجود ندارد با نص صریح قرآن در عصمت فرشتگان مخالفت دارند؛ زیرا گروهی از آیات ظهور و گروهی بر عصمت همه فرشتگان تصریح دارند.

سوره تکاثر، از سوره‌های مکی است که به شیوه و سبک محتوایی بسیاری از سور دیگر مکی به نقد یک‌پاره فرهنگ جامعه عصر جاهلی می‌پردازد و مخاطبان را به مسئله معاد توجه می­دهد. واکاوی نشانه­های این سوره، به‌ویژه نشانه‌شناسی لایه­ای آن، گذشته از تبیین معنای نخست و ظاهری آیات، پیام­های نهفته در ورای کلمات و نشانه­هایش را معلوم می‌دارد. ازاین‌رو، از رهگذر توصیف و تحلیل و به استناد منابع تفسیری و مراجع ادبی به واکاوی نشانه­های این سوره برآمده­ایم. این پژوهش نشان می­دهد که در این سوره در محور افقی، گزینش واژه­های «ألهیکم، زرتم» یک رفتار سنتی بیهوده در دوره جاهلی را یادآور می­شود. همچنین زیارت قبور به قصد تفاخر و تکاثر (افزون‌طلبی) را رویکردی متعصبانه در قبیله­گرایی و نوعی تقدیس نابخردانه در فرهنگ جاهلی می­داند. در محور عمودی، آغازگرهایی مانند «کلّا» (نشانه نفی پیوند محور) و «ثم» (ربط پیوند محور) سین و سوف تسویف، بر نکوهش و طرد آن رفتار بیهوده و لزوم توجه به دانشی است که در آینده­ای نه چندان دور رخ خواهد داد.