جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله پرسش‌های مطرح در جامعه، بحث واقعی‌بودن یا خیالی‌بودن چشم‌زخم است. در این تحقیق، چشم‌زخم از دیدگاه تفاسیر فریقین بررسی شده است. ازآنجاکه بسیاری از مردم با آن درگیر هستند، بحث و بررسی دربارة ضروری است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی، و در جمع‌آوری مطالب با روش کتابخانه‌ای و ازطریق فیش‌برداری به سامان رسیده است. در پایان، این پژوهش به این نتیجه رسیده است که: باتوجه به آنچه در تفاسیر فریقین آمده است، چشم‌زخم نه تنها خرافه نیست؛ بلکه آیاتی از قرآن و روایات بی‌شماری آن را تأیید می‌کند، یعنی قدرتی در افراد وجود دارد که تأثیرگذار است و اندازة تأثیرگذاری بستگی به افراد دارد و راه هایی برای رفع و دفع آن نیز سفارش شده است.

مسئله «اِفک» به‌معنای بهتان و تهمت‌زدن است که خداوند در سوره نور به آن پرداخته است. این مقاله در نظر دارد تا با بررسی و نقد تطبیقی دلایل نظریه سه‌گانه، با نگاه به منابع تاریخی و تفسیری، به نظریه درست دست یابد. مفسران اهل‌تسنن بر این باورند: آیه در شأن عایشه نازل شده است؛ البته برخی از مفسران شیعه نیز با آنان هم‌صدا شده‌اند. برخی دیگر از مفسران شیعه معتقدند: آیه در شأن ماریه قبطیه نازل شده است و برخی دیگر از مفسران شیعه نزول آیه را در شأن زنی پاکدامن می‌دانند. با نگاه به منابع تاریخی و بیان دلائل، ضمن قبول نظریه سوم، نشان خواهیم داد که آیه در شأن هیچ‌یک از این دو همسر پیامبر J نازل نشده است. متأسفانه بسیاری از اظهارنظرها، متأثر از تعصبات مذهبی و نگاه سیاسی است؛ تا آنجاکه برخی به‌دنبال مصادره کردن آیه در راستای اغراض سیاسی خود بوده‌اند.

اختلاف مفسران دربارة آیة 77 سورة فرقان، دو رویکرد عمده را نسبت به ‌معنای این آیه موجب شده است. در رویکرد اول که رایج‌تر است، معنای آیه از جایگاه و منزلت دعا نزد خدا حکایت دارد و ارزش هر انسان را به‌اندازة دعای او می‌داند. اما رویکرد دوم با نگاهی انذاری، اتمام حجت کردن خدا را دلیل اصلی مخاطب قرار گرفتن منکران وحی و کافران از جانب خدا می‌داند. عامل تأثیرگذار در این اختلاف دو چیز است: 1. تعیین دقیق معنای «دعا» و تشخیص اینکه واژة دعا در معنای لغوی خود به‌کار رفته یا اصطلاحی. 2. ترکیب نحوی عبارت «دعاکُم» در آیه و نسبت دادن نقش فاعلی یا مفعولی به «کُم». تعیین میزان درستی هرکدام از دو رویکرد معنایی، مسئله‌ای جدی است که تاکنون مغفول مانده‌است. بررسی تحلیلی-توصیفی تفاسیر با تمرکز بر پنج محور:1. مخاطب آیه. 2. درستی‌آزمایی هرکدام از نقش فاعلی و مفعولی برای «کُم». 3. تاریخ‌گذاری اقوال تفسیری. 4. بررسی سیاق و مضمون آیات سوره. 5. تحلیل روایات ذیل آیه؛ نشان می‌دهد معنای اصطلاحی دعا در این آیه مقصود نیست و رویکرد دوم در معنای آیه صحیح‌تر است.

قرائت‌های شاذ و غیرمشهور، به‌عنوان یکی از انواع قرائت‌های قرآن کریم، کمتر مورد توجه و بازخوانی واقع شده است. قرائت شاذ، قرائتی است که سند آن صحیح، ولی به طریق تواتر و یا استفاضه که میان مردم مقبولیت دارد، نقل نشده باشد. تعمّق و بازپژوهی در این قرائت‌ها، می‌تواند کارکردهای قابل ملاحظه‌ای در تفسیر فریقین از آیات قرآن داشته باشد. ازاین‌رو، نمی‌توان قرائت‌های شاذ را به طور کامل مردود و نادیده انگاشت. تبیین قرائت‌های شاذ و کارکردهای آنها در تفسیر فریقین در مقایسه با قرائت‌های مشهور، مسئله پیش‌رو است. بدین‌منظور، در این نوشتار ابتدا مهم‌ترین مؤلفه‌ها و مباحث مربوط به قرائت‌های شاذ مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است. سپس، با ارائه شواهدی از این قرائت‌های آثار و کارکردهای مختلف آن در تفسیر فریقین از قرآن کریم نشان داده شده است. تبیین و توسعه معنایی آیات از مهم‌ترین کارکردهای قرائت‌های شاذ در تفسیر قرآن کریم است. از این رهگذر، با پردازش و تحلیل نمونه آیاتی از قرائت‌های شاذ در کنار قرائت‌های مشهور، می‌توان به نوعی بر خوانش‌های تفسیری آیات افزود و کارکرد آنها را نمایان ساخت

مفسران فریقین دربارة «متنازع‌فیه» در آیة 59 سوره نساء، دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده‌اند. برخی همه کارهای مربوط به دین و دنیا را مشمول متنازع‌فیه در آیه دانسته‌اند. برخی باتوجه به ادامه آیه که خدا و رسول را مرجع حل تنازع معرفی کرده، تنها رویدادهای دینی؛ اعم از احکام و عقاید را مشمول تنازع در آیه دانسته‌اند. برخی دیگر، نزاع را تنها به احکامی که ازسوی خدا و رسول تشریع شده، مختص دانسته‌اند. گروهی مراد از متنازع‌فیه در آیه را تنها احکام غیرمنصوص می‌دانند و براین‌اساس، آیه را دلیل بر حجیت اجماع و قیاس گرفته‌اند. از دید برخی محور تنازع در آیه، خود اولی‌الامر هستند که در دست‌واژة پیشین به اطاعت از آنان دستور داده ‌شده است. در نوشتار حاضر که با روش توصیفی – تحلیلی و باهدف ارزیابی و نقد دیدگاه مفسران فریقین دربارة متنازع فیه در آیه یادشده، نگارش یافته، ضمن تبیین مسئله و طرح پرسش مربوط، دیدگاه‌های مفسران بیان ‌شده است سپس، دیدگاهی که محور تنازع را اولی‌الامر می‌داند برگزیده و دیگر دیدگاه‌ها را ناصواب می‌داند و اشکالات آنها را تبیین می‌کند. سرانجام با استناد به قرائن موجود در آیه وگواه‌مندی تاریخی و روایی، چرایی‌های گزینش دیدگاه موردنظر تبیین شده است.