جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام: از آغاز تا نیمه نخست سده چهارم» اثر دکتر جعفر شهیدی، اثری است که با نگاهی سنجیده و تحلیلی، به روایت تاریخ اسلام از دوران پیش از بعثت تا حدود سال ۳۳۰ هجری می‌پردازد. نویسنده در این اثر، نه به گردآوری صرف روایات تاریخی پرداخته و نه به شرح جزئیات بی‌هدف دل بسته، بلکه با رویکردی تحلیلی و با اتکا به منابع موثق اسلامی، کوشیده است مسیر تحولات سیاسی، اجتماعی و دینی جهان اسلام را در سه سده نخست روشن سازد. آغاز کتاب با توصیفی از اوضاع عربستان پیش از اسلام همراه است؛ جایی که نویسنده به‌دقت به بررسی ساختار اجتماعی، نظام قبیله‌ای، باورهای دینی، وضعیت اقتصادی و فرهنگی جزیره‌العرب می‌پردازد. این بخش، در حکم مقدمه‌ای است بر فهم ظهور اسلام، چرا که بدون شناخت زمینه‌های اجتماعی و دینی پیش از بعثت، فهم تأثیر دعوت پیامبر اسلام ممکن نخواهد بود. در فصل‌های بعدی، بعثت پیامبر، دعوت پنهانی و آشکار، هجرت، و تشکیل نخستین حکومت اسلامی در مدینه با نظمی تاریخی و نگاهی تحلیلی بررسی شده‌اند. تفاوت این اثر با بسیاری از کتاب‌های تاریخ اسلام در آن است که نویسنده صرفا به نقل وقایع بسنده نمی‌کند، بلکه به چرایی و چگونگی رخدادها توجه دارد. برای نمونه، در بررسی جنگ‌های صدر اسلام، آنچه برجسته می‌شود نه فقط تعداد کشته‌ها یا نتیجه نهایی، بلکه تحلیل اهداف، زمینه‌های وقوع، و پیامدهای سیاسی و اعتقادی این نبردهاست. پس از رحلت پیامبر، نویسنده وارد دوره خلافت خلفای راشدین می‌شود و در این بخش نیز، با پرهیز از داوری‌های متعصبانه، به بررسی دقیق اختلافات سیاسی، نحوه انتخاب خلفا، چالش‌های داخلی و فتوحات خارجی می‌پردازد. واقعه سقیفه، قتل عثمان، جنگ جمل و صفین، و در نهایت شهادت امام علی (ع)، در بستر تحلیل قدرت و سیاست مورد بررسی قرار گرفته‌اند. فصل‌های بعدی کتاب، به دوران بنی‌امیه و سپس عباسیان اختصاص دارد. در این بخش‌ها، تحول خلافت به سلطنت، ظهور گرایش‌های مذهبی، شکل‌گیری فرقه‌های کلامی و نیز تلاش‌های فرهنگی و علمی جهان اسلام، از جمله ترجمه متون یونانی، تأسیس دارالحکمه و ظهور متکلمان و محدثان بزرگ، بررسی شده‌اند. نویسنده با نگاهی دقیق، نشان می‌دهد که چگونه سیاست، مذهب و فرهنگ در این دوران در هم تنیده شدند و چه تأثیری بر آینده تمدن اسلامی گذاشتند. کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثری است که هم برای دانشجوی تاریخ و علوم اسلامی مفید است و هم برای خواننده‌ای که می‌خواهد نگاهی جامع از آغاز اسلام تا تثبیت خلافت عباسی به‌دست آورد. جعفر شهیدی در این اثر، با زبانی سنجیده، تحلیل را با روایت درآمیخته و تصویری تاریخی_‌تحلیلی از دینی جهانی ترسیم کرده که در دل تحولات سیاسی و اجتماعی، ریشه‌دار شد و گسترش یافت. محتوای کتاب موقعیت جغرافیایی عربستان و اوضاع اجتماعی - سیاسی آن پیش از اسلام، ظهور اسلام، آغاز درگیری‌ها، خلافت پس از محمد بن عبدالله، حوزه اسلامی پس از علی بن ابیطالب، امویان، مروانیان و سقوط امویان و به قدرت رسیدن عباسیان است. کتاب شامل هفت فصل است: فصل اوّل و دوّم؛ ظهور اسلام، فصل سوم؛ آغاز درگیری‌ها و جنگ‌های پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و رحلت آن حضرت، فصل چهارم؛ خلافت پس از پیامبر، ابوبکر و خلافت او، فصل پنجم؛ حوزه اسلامی پس از شهادت، حضرت علی ـ علیه السّلام ـ، فصل ششم؛ امویان، فصل هفتم؛ مروانیان. نویسنده دربارهٔ نحوه شکل‌گیری این کتاب در مقدمه آورده است: سال‌ها پیش کتابی مختصر در تاریخ اسلام نوشتم تا علاقه‌مندان به این فن، خاصه دانشجویان را راهنمایی باشد. آنچه در آن کتاب فراهم آمد تحلیل حادثه‌هایی بود که از زمان مبعوث شدن رسول اکرم (ص) تا پایان حکومت امویان پدید آمد، از آن پس تتبع و بحث ادامه یافت تا به سالیانی چند پس از سده سوم (عصر نخستین دولت عباسیان) کشید.

«اعلام الوری باعلام الهدی» کتابی به زبان عربی، نوشته أمین الاسلام فضل بن حسن طبرسی می باشد. طبرسی در این کتاب، مختصری از دیدگاه تاریخی شیعه درباره سیره رسول خدا (ص)، و تاریخچه زندگی امامان معصوم (ع) به همراه بحث امامت را عرضه کرده است. بیشتر نویسندگان بزرگی که درباره زندگانی معصومان(ع) نوشته‌ اند، در بسیاری از ابواب کتاب‌ هایشان، نام إعلام الوری و طبرسی را به عنوان منبع ذکر کرده‌ اند. طبرسی در این کتاب بر آن بوده است تا مختصری از دیدگاه تاریخی شیعه را درباره سیره رسول خدا (ص), و تاریخچه زندگی امامان معصوم (ع), به همراه بحث امامت آنها عرضه کند. قاعدتا چنین متنی می‌ توانسته برای توده‌ های شیعی نگاشته شده باشد که در آن زمان در ایران بسیار گسترده بوده‌ اند. او معمولا در پایان هر بحثی, بدین نکته اشاره می‌ کند. در این کتاب از سیره رسول اکرم (ص) به تفصیل سخن گفته شده است. همچنین از امام علی (ع) و به طور عمده از فضایل آن حضرت سخن رفته است. در زندگی امام حسین (ع) نیز این تفصیل رعایت شده و بحث عمده مقتل امام حسین (ع) است.

کتاب حاضر که مجموعه چند جلدی است به بررسی تاریخ ادیان و مذاهب جهان در نقاط مختلف جهان به ویژه به بررسی دین اسلام و شخصیت پیامبر اکرم صل الله علیه و اله و سلم می پردازد.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.