آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «الاقتصاد فیما یجب علی الرشاد» از تالیفات مهم شیخ طوسی «قده» است. این کتاب با وجود حجم کم، شامل مباحث مهمی از علم کلام و فقه می‌ باشد و به دلیل اهمیت آن از مصادر کتاب‌ های بحارالانوار و السرائر می‌ باشد. مباحث كتاب به طور كلى در دو بخش كلام و فقه تقسيم شده است. در قسمت اوّل، دو اصل توحيد و عدالت بررسى شده است كه در ضمن مسألۀ عدل، اصول نبوت، امامت و معاد نيز مطرح شده است. در قسمت دوم، كتاب‌ هاى پنج‌ گانه صلاة، صوم، زكاة، حج، جهاد مطرح شده است. قسمت فقه كتاب بصورت فقه موجز و رساله‌ هاى متداول نوشته شده و آنچنان كه مؤلف در مقدمه و انتهاى كتاب مى‌ نويسد سعى نموده كه در نهايت اختصار، مسائل اساسى و مورد نياز شامل واجبات، محرمات، مستحبات، مكروهات، مقدمات، اجزاء و شرايط و مبطلات هر يك از اين عبادات را در قالبى بسيار منظم بيان نمايد.

تاريخ پرفراز و نشيب اسلام به همراه همه حوادث و اتفاقاتي که در آن رخ داده و توسط راويان سيره نقل شده، مجموعه‌اي پندآموز و عبرت‌انگيز از وقايع را رقم مي‌زند که لزوم جستجوي عالمانه درباره اين دانش را غيرقابل انکار مي‌کند. نگاهي گذرا به تاريخ اسلام اين واقعيت را آشکار مي‌کند که بخشي از اين تاريخ که سرمنشأ بسياري از تقسيم‌بندي‌هاي عقيدتي، مذهبي و فرقه‌اي شده و بيشترين اختلافات را به خود اختصاص داده، حوادث پس از رحلت رسول خدا است. در کتاب حاضر تلاش شده تا برخي از شبهات در اين خصوص پاسخ داده شود.

‫شيعه اماميه و حنابله در دور? زعامت شيخ طوسي? به شکوفايي رسيدند و نظرات، ابواب و روشهاي جديدي به طور آشکار ارائه گرديد و اين دو مکتب فقهي، بر يکديگر تأثير مثبت گذاشتند و با همديگر تعامل داشتند. اين پژوهش در چهار فصل، به اين مسئله پرداخته است. نويسنده در بحث از مکتب فقهي شيعه اماميه، به معرفي مکتب فقهي اماميه، ويژگيهاي بارز فقه اماميه، فرايند طلوع مکتب فقهي اماميه در عصر شيخ طوسي?، رشد مکتب فقهي اماميه در بغداد، عوامل تشکيلدهنده مکتب فقهي اماميه، ويژگيهاي عصر شيخ طوسي?، و فقهاي اماميه و تأليفات آنان پرداخته است.شيخ مفيد? در ميان فقهاي اماميه پس از غيبت امام دوازدهم?، نخستينبار فقه اماميه را مستدل کرد و در مقابل حنابله، مباحث عقلي را در استنباط فقهي گنجاند که بعدها اين امر به دست شيخ طوسي? کامل گشت. فصل سوم، به بحث پيرامون مکتب حنابله اختصاص يافته است. معرفي مکتب حنابله و عوامل تشکيلدهنده آن، ويژگيها و مقومات مکتب حنابله، اصول و مباني، روشهاي فقهي، اصول و قواعد استنباطي اين مکتب، فقهاي مکتب حنابله در قرن چهارم و پنجم و آثار و تأليفات در فقه حنبلي، محورهايي است که در اين فصل بيان شده است. احمدبن حنبل و پيروان او، ظواهر قرآن و حديث را ميزان معرفي کردند و احاديث مرسل و ضعيف را بر رأي و اجتهاد ترجيح دادند. در اين راستا او و فقهاي بعد از او، تأليفات بسياري داشتند. تدوين فقه اين مذهب در قرن چهارم، توسط ابوبکر احمدبن خلّال با نگارش کتاب الجوامع و ابوالقاسمبن ابي علي خرقي بغدادي، با نگارش کتاب المختصر صورت گرفت. در پايان، تعامل و مقايسه فقهي اماميه و حنابله بيان شده است. شيعه اماميه در قرن چهارم و پنجم، تعامل داشته که اين تعامل در مباحث همکاري با سلطان جائر، تقيه، خروج عليه حاکم مسلمان، جنگ مسلمانان و جهاد متمرکز بود.

در این پایان نامه حدود صد بیت از اشعاری که شیخ طوسی در تفسیر سوره های انفال و توبه به آنها استشهادجسته، مورد تحقیق قرار گرفته و با استفاده از شروح دیوانهای شاعران و تفاسیر قرآن و کتب طبقات الشعراء، همراه با معرفی شاعران، ترجمه اشعار واعراب گذاری آنها، مفردات ابیات شرح داده شده است.

ابوجعفر ، محمد بن حسن طوسی ، ملقب به شیخ الطائفه ، از عالمان قرن پنجم است . وی یک شخصیت فقهی و اصولی است . مقام علمی ، ابتکار فقاهتی و مرجعیت دینی وی شهرت عام و خاص بود ، بطوریکه همه علمای عصر وی و حتی بعد از آن ، بر این برجستگی های اخلاقی و علمی اعتراف نمودند . شیخ در مسیر رشد علمی و اخلاقی متحمل سختیها و سفرهایی به بغداد و نجف گردیده و از وی تألیفات بسیاری در زمینه های مختلف علوم دینی به جای مانده که مهمترین آنها در زمینه حدیثی ، تهذیب و استبصار است . این دو کتاب در جهت یک هدف اصلی تألیف شده و آن ، جمع آوری روایات متعارض فقهی و کوشش در جمع میان آنهاست . هدف از گردآوری این مجموعه تهیه پژوهشی منسجم ، با قلمی روان و به منظور بررسی اعتبار و عظمت علمی و معنوی شیخ و نیز معرفی دو کتاب گرانقدر تهذیبین و خصوصیات و ویژگیهای هر یک می باشد و در کنار آن به بررسی برخی شروح و نیز پاسخ به نقدها و ایرادهایی که بر دو کتاب وارد شده پرداختم تا همه اقشار پژوهشگر بخصوص جوانان وعلاقمندان به مباحث حدیثی بتوانند با غور در دریای عظیم علم و معرفت شیخ به اهداف والای خود درجهت کسب مراتب عالی معنوی و علمی نائل آیند . با توجه به موضوع پژوهش ، عمده روش ، توصیفی است و در برخی موارد تحلیلی می باشد . از این نظر ، اکثر منابع مورد استفاده ، منابع تاریخی و روایی - فقهی بوده و اختصاص به روش کتابخانه ای دارد . نتیجه حاصله از این پژوهش ، از یک طرف شناخت شخصیت فقهی و اصولی شیخ طوسی و نیز ارائه فتاوای فقهی و نوآوریهای اصولی وی می باشد و از طرف دیگر ، مسند بودن روایات تهذیب و استبصار است ؛ زیرا خود شیخ ، مشایخ خود را درآخرکتابهایش در فصلی جداگانه آورده و هدف وی از این کار درآوردن روایات از حالت مرسل به مسند بوده و این خود نشان دهنده اعتبار و صحت روایات این دو اثر ارزنده می باشد و چون هدفش از تألیف این دوکتاب جمع آوری و پرداخت روایات وایجاد سازگاری میان آنها بوده ، می تواند بهترین منبع فقهی برای مراجع ، جهت رفع و حل مشکلات فقهی - روایی باشد . واژه های کلیدی ای که دراین پژوهش می توان به آنها اشاره داشت ، عبارتند از : 1- شیخ ، 2- مشیخه ، 3- طوسی ، 4- تهذیب الاحکام ، 5- الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، 6- تهذیبین ، 7- کتب اربعه ، 8- جوامع اولیه ، 9- شرح ، 10- حاشیه ، 11- تعلیق ، 12- تصحیح ، 13- تنقیح .