مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫برخي از شرق شناسان قرآن را متأثر از فرهنگ زمانه خود مي‌دانند. اين ديدگاه باطل، انگيزه شده تا اين تحقيق سامان يابد. در اين پژوهش به نقد و ارزيابي نظريه برخي از مستشرقان از تأثير فرهنگ زمانه بر قرآن کريم پرداخته و آن‌گاه مباني اين افراد با استناد به آيات قرآن کريم و دلايل عقلي مورد مناقشه قرار داده است. هدف نگارنده آن است تا بشري تلقي کردن قرآن کريم و ارائه تفاسيري بشري به دور از فرهنگ وحي را مورد نقد قرار دهد و به صورتي بنيادي و ريشه‌اي نظريه اثرپذيري قرآن کريم از فرهنگ زمانه را ابطال نمايد، همچنين تفسير قابل قبولي از رابطه قرآن با فرهنگ زمان نزول ارائه کند. نويسنده در قالب چهار فصل ديدگاه‌هاي مستشرقان را در اين زمينه نقد کرده و جاودانگي و وحياني بودن قرآن و مستقل بودن و فراتر از عقل بشري و فرهنگ‌هاي هر زمان را اثبات مي‌نمايد. در فصل آغازين، کليات تحقيق و واژگان کليدي آن مانند فرهنگ، زمانه، قرآن، تأثيرپذيري و خاستگاه تاريخي و نظري فوق الذکر معنا شده است. فصل دوم به بيان رابطه بين قرآن و فرهنگ زمانه و برخوردهاي قرآن کريم با فرهنگ حاکم بر عصر جاهليت اختصاص يافته است. به اعتقاد محقق، قرآن نه تنها از فرهنگ زمان نزول تأثير‌پذير نبوده، بلکه به اصلاح برخي از فرهنگ ها و رد برخي ديگر از آن‌ها مي‌پردازد و تأثير شگرفي بر فرهنگ زمانه خويش داشته است. نويسنده در فصل سوم، مباني اثرپذيري قرآن از فرهنگ زمانه خويش و ادله قائلان به اين نظريه را بيان کرده است. سپس ارتباط داشتن قرآن با سطح فکر مردم، عمق داشتن آيات قرآن، برداشت‌هاي مختلف از قرآن و متعارض بودن جامعيت و جهاني بودن قرآن با اثر پذيرفتن آن با فرهنگ زمانه را تبيين نموده است. پايان بخش اين پژوهش فصل چهارم است که در آن، نگارنده خاستگاه‌ها و مباني مستشرقان در پيدايش تفکر اثرپذيري قرآن از فرهنگ زمانه مطرح مي‌کند. آن‌گاه به اثبات وحيانيت قرآن و اعجاز آن و فراتر از فرهنگ زمانه بودن قرآن پرداخته است. در پايان، توهم وجود تعارض در قرآن و مطرح شدن برخي از عقايد مردم زمان نزول در قرآن را مورد شرح و بررسي قرار داده است.

---

‫از ظهور اسلام تاكنون كسانى كه با سخنورى به تغذيه ذوقها پرداخته و شهد ادب در كام ادب دوستان ريختهاند، دستى در خوان پربركت قرآن داشته و انديشه خود را به عصاره الوان نعمت آن آميختهاند و بهترين تمثيل، فنىترين استعاره، زيباترين تشبيه، كاملترين تصوير، گوياترين عبارت و سختترين تركيبات را در قرآن جستهاند. حافظ، سعدى و سنايى از جمله اين افراد بودند. ايهامگويى، صورتگرى و شخصيتپردازى، استفاده از تناسبهاى لفظى، آهنگ و وزن، تشبيه، استعاره، تمثيل اقتباس، تلميح و اشاره از موارد مشخصى هستند كه تحت تأثير كلام قرآن در سخن حافظ تجلى پيدا كرده است. استفاده از واژههاى قرآنى، تضمين و اقتباس آيات و معانى آنها، تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه، مثل، طباق نمونههايى ا زتأثير قرآن در آثار سعدى است. بهرهجويى از آيات يا قسمتى از آنها، معانى و مضامين آنها در گستردهاى وسيع در اكثر قصايد سنايى به چشم مىخورد. اقتباس، تلميح، حل، تشبيه، تمثيل و كنايه نيز مواردى هستند كه تحتتأثير قرآن در آثار سنايى نمودار است. حافظ، سعدى، سنايى در تنوع اسلوب بيان در زمينه استفهام، امر، نهى و معانى متعدد آنها، اطناب و ايجاز و التفات كلام خود را به شيوه قرآنى آراستهاند.

---

‫دسته‏اى از مردم كه داراى يك تفكر اجتماعى ويك اراده اجتماعى وبه اصطلاح داراى يك روح جمعى باشند يك گروه وطبقه را تشكيل مى‏دهند. لغات اجتماعى قرآن دو گونه است كه گونه‏اى از آنها (كه در طى اين تحقيق مد نظر ما است) لغاتى است كه »عنوان اجتماعى« براى همه يا گروههائى از انسانها بمشار مى‏رود از جمله قوم، امت، مهاجر، امام، مؤمن، كافر، صالح، متقى، مستكبر، مستضعف، مسرف، مترف، طاغوت، ملأ، غنى و... آنچه در اين پايان نامه مدّ نظر است بررسى دو واژه ملأ ومترف وبيان اوصاف وويژگى‏هاى اين گروه وتشابه دو گروه ملأ ومترف (در اوصاف) با يكديگر است كه از جمله گروههائى است كه در همه زمانها ودوره‏ها رسولان ومبلغان الهى با آنها مواجه بودند وهستند وگروهى اشراف وثروتمند شهوت پرست وپول دوستند ودر صف اوّل مقابله با رسولان الهى مى‏باشند وبراى خنثى كردن دعوت رسولان از هر حيله وترفندى استفاده مى‏كنند. لذا با مطالعه اوصاف آنان مى‏توان فهميد كه هدف قرآن از بيان ومعرفى اين گروهها شناساندن آنان به افراد جامعه وتوجه به عاقبت آنان است تا درس عبرتى باشد از سرگذشت چنين گروههايى براى انسانها. رساله حاضر بر آن است كه گزارش هر چند كوتاه در خصوص اين گروه بدست خواننده بدهد.

‫اهمیت قصه از گذشته تاکنون برکسی پوشیده نیست . زن نیز عنصر مهم و برجسته‌ای در قصص قرآن به شمار می رود . با توجه به این اهمیت نیاز به بررسی و تحلیل شخصیت زن در قصص قرآنی احساس می شود . سینما نیز به عنوان پدیده‌ای نوین و فراگیر تأثیرات غیرقابل‌ انکاری در جامعه دارد، و به عنوان نماد قصه‌های امروزی مورد مقایسه با قصص قرآن در زمینه نقش زن قرار گرفته است . قرآن نگاه ویژه و خاصی نسبت به زن دارد . مهم‌ترین ویژگی این نگرش، نگاه انسانی به وجود زن است و تا پیام‌رسانی قصه ضرورت نکند در قصه حضور ندارد . در این پژوهش نقش و شخصیت زن بطور خاص در زمینه‌های اعتقادی ، اخلاقی و اجتماعی و سپس رابطه او با دیگر عناصر قصه قرآنی بطور تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است تا نشان دهنده چگونگی ارائه شخصیت های زن قصه توسط قرآن در ابعاد گوناگون باشد . اما نگاه به زن در سینما متفاوت است. در اغلب اوقات نگرش سینما به زن یک نگاه جنسیتی بوده، و کمتر به ابعاد انسانی وی پرداخته است، و وجود او بیشتر برای جذاب‌تر کردن قصه و جلب نظر مخاطب از این طریق ، مورد استفاده قرار می گیرد. نقش زن در سینما تحت تأثیر عوامل مختلف نظیر نظریه‌های روان‌شناختی، فمینیسم و حتی اسطوره است. واژگان کلیدی: قرآن، تصویر، زن، قصه، سینما