مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن کریم از روش های احتجاجی استفاده شده است که راه های عام در اقامه حجت و استدلال به شمار می روند. قرآن در احتجاجات خود از روشهای اصلی بهره برده که شامل مناظره، گفتگو و قصه می شود. همچنین از روشهای خاصی استفاده کرده که به هجده روش احتجاجی در این پایان نامه اشاره شده که در چارچوب راه های عمومی به کار گرفته شده است. این مطالعه از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده است. به مهمترین نتایج به دست آمده در این مطالعه اشاره می کنیم: در قرآن ، احتجاج در برابر مخالفان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) صورت گرفته است که به طور کلی، مشرکان، منافقان، یهودیان و مسیحیان بودند. همچنین مباحث احتجاجی در قرآن شامل مهمترین مسائل اعتقادات اسلامی از نظر اثبات توحید ، نبوت، معاد و مبعث می شود و همچنین موضوعات داستانی از زبان پیامبران، اولیای الهی و همه مومنان، زبان حیوانات در سوره های قرآن نقل شده است و موضوعات حکیمانه و مناظرات قرآنی از جمله آنها بوده اند.قرآن همه شبهات مطرح شده در مورد مسائل اعتقادی را در قالب احتجاج رد می کند و به موضوعات و قضاوت های انسانی اشاره می کند تا به فکر انسانی تعمق و تأمل بخشد و جایگاه عقل را در اقامه حجت و روشن سازد و همه اینها بر اساس روش هایی است که این احتجاجات را به لحاظ قرآنی به منصه کمال رساند.

قرآن کریم برای ذهن انسان اهمیت زیادی قائل است و آن را به تفکر در شیوه ها و وسایل مختلف ترغیب می کند. ىر این باره قرآن سه نوع علم، یعنی عقل، حس و وحی را در پیش گرفته است. این روش ها مکمل نقش یک دیگر هستند. ذهن عقل را درک می کند، وحی ذهن را هدایت می کند و حس به ذهن ارسال می شود، و بنابراین ذهن نیز ادراک کرده و تحلیل می کند. دلائل موجود در قرآن به دو بخش تقسیم شده است. دلائل تکلیفى، ودلائل عقلی، و هر یک از آنها مکمل دیگری است. دلائل تکلیفى مسائل احکام عملی را بررسی می کند، و دلائل عقلی مسائل احکام اعتقادی را بررسی می کند. دلائل قرآنی برخلاف هر آن چیزی که بشر ساخته، فارغ از میزان علم و اندیشه، دارای ویژگی های بسیاری است. قرآن کریم چهار روش اصلی استدلال را در نظر گرفته که عبارتند از: مناظره، گفتگو، داستان و بحث ابتدایی از جانب خدا. این روش ها محورهای اصلی ای هستند که ویژگی های خاص در آنها اعمال شده است. قرآن کریم از روش های استدلالی زیادی استفاده کرده، از جمله استدلال خداوند متعال در قرآن علیه مشرکان، منافقین، یهودیان و مسیحیان با استفاده از استنباط های ذهنی مختلف، و هیچ اعتقاد غلطی برای این فرقه ها باقی نمانده جز آن که آنها را رد کرده است. قرآن کریم همچنین مباحث عقلی ای خاصی را در بر دارد که همه مسائل اساسی ایمان اسلامی را اثبات می کند، و همه شبهاتی را که پیرامون آنها مطرح شده باطل می سازد؛ و این موضوع نشان دهنده احترام اسلام به عقل است. روش تحقیق ما مبتنی بر رویکرد استقرایی برخى آیاتی بود که در آن قرآن از استدلال عقلی استفاده کرده، آنها را بر اساس مبانی منطقی تجزیه و تحلیل و تقسیم کرده، و نهایتا ویژگی ها و سبک آیات قرآن را نشان دادیم. همچنین نتیجه گرفتیم که قرآن کریم دو راه برای اثبات توحید در پیش گرفته، راه نفی و راه اثبات، یعنی نفی سزاوار بودن الوهیت به غیر خداوند متعال، و تصدیق الوهیت خدا به تنهایی. استدلال های قرآن برای اثبات الوهیت، تمایل به اثبات دین گرایی دارد، زیرا بشریت وجود خالق و اداره کننده جهان را تصدیق می کند، اما در پرستش غیر خدا مسیر را به اشتباه رفت. قرآن در اثبات قیامت و معاد راه استنباط مادی را دنبال کرده، که توسط معیارهایی که خداوند متعال در قیامت براى محاسبه، از طریق استنباطات اخلاقی، با استنباطات توام با حکمت و عدالت الهی نشان داده شده است، که مستلزم ضرورت معاد در روز قیامت است. بدین طریق توانایی رستاخیز ثابت شد و نیز ضرورت آن.

پژوهش حاضر با عنوان «تحلیل عقلانی مدبرات امر در قرآن کریم و روایات با تاکید بر آراء علامه طباطبائی و علامه مجلسی» ، رویکردی تحلیلی است جهت تحصیل معرفت برهانی نسبت به ملائکه واسطه فیض الهی. در ابتدا، به بیان اختلاف تعاریف علامه مجلسی و علامه طباطبائی در باب ملائکه مدبر امر پرداخته شده که البته این نقطه آغاز تقابل مبناییِ آن دو اندیشمند در تحقیق حاضر و گام نخست برای ورود به مباحث عمیق تر بوده است. در گام بعدی به تحلیل روش و مبنای علّامتین در حوزه اجتهاد در معارف رسیدگی شده و علاوه بر نگاه جریانی به موضوع، بررسی مقولات موثر در تفاوت نظام اجتهادی جناب مجلسی و علامه طباطبائی در چارچوب منابع اربعه استنباط مدبرات امر، به نحو تطبیقی انجام گرفته و به نمونه هایی از ترجیحات برهانیِ روش علامه طباطبائی نسبت به شیوه مرحوم مجلسی اشاره گردیده است. در ادامه، در تحلیل صفات مدبرات، نخست به ویژگی های وجود شناختی و سپس به شناسه های به دست آمده از کتاب و سنت پرداخته شده است. در جریان این مباحث، اوصافی از قبیل: تجرد عقلی، تمثل، عصمت، غلبه، کثرت و تشکیک و وساطت در فیض به عنوان خصوصیات ماهوی ملائکه، به برهان عقلی یا نقلی به اثبات رسیده و روشن گشته که انواع منحصر به فردی از سنخ وظیفه بر علم، رزق، حیات و ممات در یک نظام طولی بر وساطت فیض الهی صف بسته اند. نگاه کارکردی و تطبیقی راقم، افزون بر اینکه در لابلای مطالب این نگارش به کرّات قابل مشاهده بوده، در واپسین مطالب آن نیز در سه ساحت الهیات، فلسفه و عرفان اسلامی به بررسی رهاوردهای مباحث انجامیده است که از آن جمله می توان به تحلیل مقوله شناخت، مرگ، حرکت، عالَم هستی و ارتباط خداوند با نظام امکانی، بر اساس یافته های مکتسبه از حقیقت تدبیرگران امور اشاره کرد.

انسان در تمام مراحل زندگی خویش نیازمند فراگیری حکمت می‌باشد، یکی از راه‌های فراگیری حکمت برای انسان، استفاده از عقل می‌باشد، بحث حجیت عقل، در معارف دینی، در میان متکلمین و فلاسفه، اهمیت ویژه‏ای ‏داشته و درباره آن نظرات متفاوتی مطرح شده است، گروهی به راه تفریط رفته و عقل را نامعتبر دانسته اند، عده ای، دچار افراط شده، عقل را کافی می‏دانند. عده‏ای ‏در کنار اعتبار بخشیدن به عقل، لازمه سعادت را، استفاده از وحی وعقل در کنار هم، دانسته اند، در این پایان نامه، پس از آشنایی با مفاهیم مورد نیاز، به بررسی تطبیقی نظرات مختلف، در رابطه با جایگاه و حدود ادراک عقل در حکمت، پرداخته ایم، سپس، این نظرات را بر عبارت قرآنی « وَ یُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ » تطبیق داده و مشخص شد، عقل در شناخت معارف نظری همچون: خدا شناسی، انسان شناسی، معاد و نبوت دارای محدودیت بوده و کسی جز خداوند بدان احاطه ندارد، همچنین در حوزه عملی، در مواردی همچون کشف مصالح و مفاسد و حسن و قبح شرعیات، درک جزییات دین، و قانون گذرای ناتوان بوده و به استمداد وحی، نیازمند است.لذا بنا به شهادت آیه« وَ یُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ »، ازآنجاکه خداوند که عالم به این عجز بشر و نیز، طالب رسیدن انسان به هدف خلقت خویش_ یعنی رسیدن به مرتبه انسان کامل_ می‏باشد، آنچه انسانها، از آن بی خبر بوده اند را، به انبیا و اهل بیت نبی، آموخت و انبیا و اوصیاء، آن را برای انسان، بیان کرده اند.لذا، نیروی تعقل و ادراک بشری، در کنار وحی و تعالیم اهل بیت، همچون دو بال، انسان را از طریق فراگیری حکمت، به پرواز در ساحت قدس ربوبی دراورده و رسیدن به کمال را برای او میسر، نموده اند.

ترجمه ماشینی: جان وانسبرو به جنبه‌های مختلف تاریخ و فرهنگ خاورمیانه و مدیترانه کمک کرد، اما بیشترین اهمیت را در برانگیختن رویکردهای جدید برای مطالعه اسلام اولیه داشت. وانسبرو با شروع از این دیدگاه که گزارش‌های خود اسلام از منشأ آن، تفسیرهای الهام‌گرفته‌شده از تاریخ از تاریخ است تا سوابق واقعی رویدادها، وانسبرو نظریه‌های جدید و تأثیرگذاری را در مورد راه‌هایی که ظهور اسلام را باید درک و مطالعه کرد، ایجاد کرد. او بیشتر به خاطر آثارش در زمینه قرآن شناخته شد. وی در مطالعات قرآنی خود با استفاده از دانش عمیق خود از نظریه های ادبی و تاریخی کلاسیک و مدرن، ایده ها و رویکردهایی را که محققان در مطالعه کتاب مقدس و مسیحیت اولیه توسعه داده بودند، در کتاب مقدس اسلام به کار برد. تحلیل ادبی او از قرآن و تفاسیر آن، او را به دیدگاه‌هایی بسیار متفاوت از دیدگاه‌های مسلمانان سنتی و اکثریت دانشگاهیان غیرمسلمان سوق داد. «...[وانزبرو] این دیدگاه پذیرفته شده را زیر سؤال برد که قرآن متشکل از آیاتی است مرتبط با (یا در فهم سنتی، آیات الهی که به حضرت محمد در مکه و مدینه در دهه‌های ابتدایی قرن هفتم داده شده است) که آن را داشته است. در حدود سال 650 به نوشتن متعهد بوده است و این مهم ترین عنصر اسلام از زمان محمد (ص) به بعد بوده است. او استدلال می‌کند که این و سایر روش‌های استاندارد نزدیک شدن به قرآن، ناشی از پذیرش بیش از حد مشتاقانه سنت خود اسلام - عمدتاً بدنه تفسیر سنتی مسلمانان بر قرآن است. وانسبرو با توجه به این که ادبیات اسلامی بسیار کمی به طور ایمن تا قبل از سال 800 ارائه شده است، اسلام را به تدریج از اشکال فرقه‌ای یهودیت طی یک دوره 150 ساله یا بیشتر پس از فتوحات اعراب در اواسط قرن بیستم تکامل می‌یابد. قرن هفتم او تاریخ آن دوره شکل‌گیری، از جمله تصویر محمد (ص) و روایت‌های شکل‌گیری قرآن را به‌عنوان بازتابی از دیدگاه‌هایی که با ظهور فرهنگ و دین اسلام در فضایی از مجادله‌های شدید بین افراد مختلف شکل گرفته بود، درک کرد. گروه های موحد .... دیدگاه‌ها و رویکردهای او، هم در محافل دانشگاهی و هم، به دلایل واضح‌تر، در میان مسلمانانی که از آنها اطلاع دارند، بحث‌برانگیز است. اما آنها به دلیل دشمنی با اسلام بیان نشدند. برعکس، وانسبرو اصرار داشت که اسلام، همراه با یهودیت و مسیحیت، بیان معتبر سنت توحیدی دین است و باید با آن با جدیت علمی مشابه خواهرانش برخورد کرد. -- THE TIMES (لندن)

بخش مهمى از قلمرو علمى تعلیم و تربیت ارزش ها، انتقال و درونى سازى ارزش هاى حاکم بر جامعه و مبتنى بر فرهنگ جامعه در افراد آن جامعه مى باشد. این مهم اگرچه در فرهنگ اسلامى نیز مورد نظر سیاست گذاران و متولیان امر است، اما با توجه به این نکته که به رغم وجود مواد و مطالب فراوان در منابع اسلامى، در مقام عمل و تحقق بیرونى اهداف مستند علمى، با مشکلات جدى روبه رو هستیم و همچنین با توجه به شرایط جامعه معاصر اسلامى، ضرورى مى نماید که عالمان و دست اندرکاران امر تربیت درصدد عملیاتى کاربردى تر بوده و راه هاى حل مشکل در مقام عمل را ارائه دهند. بررسى این نکته که قرآن در درونى سازى ارزش هاى اخلاق اجتماعى، چه روش هایى را در ساحت گرایش به کار برده و یا توصیه کرده است، موضوعى است که این مقاله درصدد بیان آن است. مقاله حاضر با شیوه توصیفى تحلیلى، این روش ها را در قرآن مورد مطالعه قرار مى دهد. روش هاى به دست آمده عبارتند از: روش موعظه، روش تحریک عواطف، روش تحریک ایمان، روش تبشیر و تشویق، روش تنبیه.

سنت های الهی قوانینی هستند که هیچ گونه تغییر و تحولی در آنها راه ندارد و براساس اراده الهی و در ارتباط با اعمال اختیاری انسان جاری می شوند. شناخت سنت های الهی بسیار مهم است، به ویژه آن گروه از سنت هایی که در مورد انحرافات اخلاقی انسان جاری هستند، زیرا جریان این گروه از سنت ها در کیفیت زندگی انسان و رسیدن او به سعادت واقعی، تأثیر بسیار زیادی دارند. قرآن به عنوان کتاب خدا و راهنمای واقعی انسان، این سنت ها را بیان کرده، جریان آنها را به گونه ای می داند که یک سنت الهی، ممکن است چند سنت دیگر را به همراه داشته باشد. در این پژوهش با استفاده از آیات الهی، نگرشی نو به جریان سنت های الهی ناظر به انحرافات اخلاقی شده است، به صورتی که جریان آنها را در سه مرحله شروع، تداوم و سرانجام انحرافات اخلاقی دنبال می کند. این سنت ها در هر یک از مقاطع سه گانه، ممکن است در زندگی فردی و یا اجتماعی انسان جاری شوند و او می تواند با استفاده از شناخت سنت های هر مرحله، از جریان سنت-هایی که دارای آثار سوء هستند، جلوگیری کند. در هنگام شروع انحرافات اخلاقی، سنت هایی مانند امداد و هدایت الهی و در تداوم انحرافات اخلاقی سنت هایی مانند گرفتاری تنبیهی و استدراج جاری هستند. در مورد سرانجام انحرافات اخلاقی نیز سنت های الهی مانند مؤاخذه و جایگزینی جاری می شود. در این پژوهش از منابع تفسیری شیعه و سنی استفاده شده ولی تأکید بیشتر بر تفسیر المیزان است.

ترجمه ماشینی: این اثر یک محقق شیعه قرن سوم/ نهم به قرائت‌های مختلف از قرآن می‌پردازد. مهم‌ترین قسمت آن فهرست قسمت‌هایی است که گفته می‌شود توسط دشمنان علی و بیت او حذف یا خراب شده است.