مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

((ماخذشناسی علوم عقلی)) مجموعه‌ای است که در آن، نوشته‌های گوناگون اعم از کتاب، مقاله، پایان‌نامه، تحقیق و جزوه با موضوع دانش‌های عقلی، فلسفه‌های کلاسیک، کلام کلاسیک، فلسفه‌های جدید، انسان‌شناسی، کلام مقارن، و فلسفه تطبیقی به ترتیب حروف الفبای نویسنده معرفی شده است .فهرست منابع فارسی و عربی چاپ شده در این مجموعه تا تاریخ 1375را در بردارد :ذیل هر مدخل ابتدا نام نگارنده، سپس عنوان کتاب و در پی آن، اطلاعات کتاب‌شناختی از قبیل :ناشر، محل نشر، تعداد صفحات، سال نشر و در پاره‌ای موارد توضیح یا توصیف اثر آمده است . در این مجموعه دو جلدی جمعا 32578عنوان معرفی شده است .

(از مجموعۀ 41 جلدی)در سومین جلد از ((ماخذشناسی علوم عقلی)) هشت فهرست به طبع رسیده است .فهرست نخست، شامل الفبای موضوعی است، فهرست دوم به نمایه اشخاص و فهرست سوم به عناوین کتاب‌ها، مجله‌ها، رساله، گزارش‌ها و نظایر آن...اختصاص دارد .پنج فهرست دیگر عبارت‌اند از :فهرست نمایه نشریات ادواری فارسی، نمایه نشریات ادواری عربی، سالنامه فارسی، مجموعه‌های فارسی و مجموعه‌های عربی .

هدف:هدف این نوشتار، تطبیق و بررسی نسبت عقل و دین از دیدگاه آیت‌الله جوادی ‌آملی و برتراند راسل بود و با تکیه بر آرای آیت‌الله جوادی آملی دیدگاههای راسل نقد و ارزیابی شد. روش: روش این مقاله، کتابخانه‌ای بود و با تحلیل داده‌ها از آثار استاد جوادی ‌آملی و راسل انجام شد. یافته‌ها: راسل عقل را متعارض با دین معرفی کرد و نگاهی تاریخ‌گرایانه در رابطه عقل و دین داشت؛ اما آیت‌الله جوادی ‌آملی عقل و دین را هماهنگ و در تعامل با یکدیگر می‌دانند. نتیجه‌گیری: با وجود تفاوت آشکار در دیدگاه این دو فیلسوف در نسبت‌سنجی عقل و دین، شباهتها‌یی نیز از جمله: قائل بودن به ‌محدودیت عقل، پذیرش عقل به عنوان راهی برای رسیدن به کمال و... ملاحظه می‌شود. همچنین سرچشمه‌ی بسیاری از ایرادات راسل در نسبت عقل و دین، غفلت از دین اسلام و توجه وی به دین مسیحیت بوده است.

عقل به عنوان یک قوّه ادراکی، ‌توان درک حقایق را به نحو کلی داراست و با فهم عقلانی می‎توان به شناخت و ادراک مفاهیم کلی دست یافت. معرفت عقلی معرفتی اصیل، معتبر و قابل استناد است و عقل منبعی برای کسب معارف دینی شمرده می‎شود. عقل در کنار کتاب و سنت قطعیه، حجّتِ معتبر بوده، قادر است به معرفت راستین دست یابد و حقایق هستی را کشف کند؛ لیکن معماران مکتب سلفی با عرض‏دانستن عقل و انکار جوهریت آن، معقول‏بودن را یک صفت غیر لازم به شمار آورده، ضمن توصیف عقل به عنوان یک غریزه، آن را عنصر مستقل در فهم حقایق باور ندارند و جایگاه مدرک کلیات‏بودن عقل را تنزل داده، آن را با حس و خیال همسان می‎داند و عقل صریح مورد پذیرش ایشان یک عقل حسی خواهد بود. در پاردایم سلفی‌گری محور نقل است و عقل حجیت نیست و قابلیت پیروی ندارد و به وقت تعارض شرع و عقل، تقدیم شرع واجب است؛ در حالی که بسیاری از آموزه‎های بنیادین دین مانند اثبات خدا، اوصاف و افعال الهی از سنخ مسائل عقلی است.

شواهد و گزارشهای موجود نشان میدهند که همه امامیه در عصر امامان به جز گروهای اناد کاه از آناان باه - تعبیر میشود به حجّیت توأمان عقل و امام معتقد بودهاند. بااینحال، برخی از اصحاب امامیه - » محدّیان صر « که آنها را محدّث۔متکلم خواندهایم، عقل را تنها در حوزه فهم معار کلامی به کار میبردند و باه دو حاوزه دیگار علم کلام، یعنی تبیین برونمتنی)نظریهپردازی( و دفاع وارد نمیشدند؛ زیرا ورود به این حوزههاا را نقطا ه انحارا متکلمان نظریهپرداز میدانستند. آنان بیش از آن که نگاهی عقلانی۔ انتقادی به سخنان ائماه داشاته باشاند، در پی فهم این معار بودهاند و به همین دلیل کمتر به مشاجرات اعتقادی با ائمه پرداختهاند. درمقابل، متکلمان امامیه نهتنها در حو زه فهم معار دینی از عقل بهره میبردند، بلکه نگاهی انتقاادی۔عقلانی باه ساخنان ائماه داشتند و گاه با ایشان به گفتوگو و مباحره میپرداختند و همچنین از عقل برای تبیینهای برونمتنی و نظریهپردازی و دفاع از مبانی تشیع نیز بهره میبردند. این رفتار متکلما ن گاه سب تولید اندیشهها و مبانی کلامی جدیدی میشد که با آموزههای ائمه فاصله داشت و همین زمین ه انتقادات محدّیان را نسبت به آنان فراهم میکرد.