جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ضرورت فهم اهداف کلی شریعت و نتایج تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی آن ایجاب می کند که مفاهیمی چون تعارض و رجحان دراسباب و علل نزول آیات ، مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا ، این رساله تلاش می کند با بررسی مقایسه ای و تطبیقی ، دو تفسیر ارزشمند (( التحریر والتنویر )) از ابن عاشور و(( من وحی القرآن )) از سیدمحمدحسین فضل الله ، را مورد بررسی قرار دهد. لازم به ذکر است سیدمحمد حسین فضل الله مفسر، عالم و مرجع شیعه در سال 1935 میلادی در نجف اشرف عراق به دنیا آمد و در سال 2010 در بیروت درگذشت ؛ و محمد الطاهر بن عاشور (1296-1393ق)، ادیب، دانشمند، مفسر، اصولی، سیاستمدار و محقق تونسی، در سال 1296 هجری قمری مطابق 1879 میلادی در تونس بدنیا آمد ، و در سال 1393قمری مطابق 1973 میلادی در گذشت ؛ و لذا علامه فضل الله تفسیر ابن عاشور را دیده و مورد تحقیق قرار داده بود نظر ابن عاشور در تفسیر التحریر و التنویر که به حق یکی از بهترین و محکم ترین تفاسیر در تحقیق و تحلیل است ، این است که به هرحال ممکن است برخی تفاسیر از خطا مصون نمانده باشند . و نظر مفسر لزوماً به معنای علم قطعی وی نیست ؛ بلکه ممکن است توضیحی برای موضوع مورد نظر باشد . ولی نظر سید محمدحسین فضل الله این است که تفسیر و بیان شأن نزول از زمان خود پیامبر آغاز شد ؛ و ایشان جواب سؤالات و اشکالات و ابهامات ایشان را می داد ، و مراد از هر آیه را بیان می فرمود ، و آنچه مردم نمی دانستند و یا متوجه نمی شدند را به آنها می آموخت . لذا در این رساله در خلال بررسی آیات قرآنی به اشتراکات ، شباهت ها و تفاوت های بین دو نظر مفسرین مذکور در خصوص شأن نزول آیات پرداخته می شود .

خانواده به عنوان چارچوبی شناخته می‌شود که رفتار اعضای خود را تعیین می‌کند. این نهاد زندگی آنها را شکل می‌دهد و به آنها ویژگی‌ها و خصوصیات خود را منتقل می‌کند. خانواده منبع عادات، سنت‌ها، عرف و قواعد رفتاری و اخلاق عمومی است و همچنین حمایت‌کننده دین و نگهدارنده آداب مذهبی محسوب می‌شود. خانواده در انجام مهم‌ترین وظیفه اجتماعی یعنی فرآیند اجتماعی کردن، که رفتار تربیتی را سازماندهی کرده و روابط آن را با دیگر اعضای جامعه نظارت می‌کند، نقش بسزایی دارد. این وظیفه از طریق آموزش و پرورش، و حفظ روابط اجتماعی و فرهنگی خانواده به انجام می‌رسد که به استمرار و بقای آن کمک می‌کند. فرآیند اجتماعی کردن کودک تنها از طریق تعامل مستمر با محیط اجتماعی که در آن زندگی می‌کند، یعنی خانواده، انجام می‌شود. خانواده مهم‌ترین موقعیت‌های اجتماعی را که کودک در دوران کودکی خود با آنها مواجه می‌شود و میزان تعامل او با این موقعیت‌ها و استانداردهای تطبیق او در آنها را تعیین می‌کند. این فرآیند با هدف تبدیل آن کودک به عضوی فعال و قادر به انجام نقش‌های اجتماعی، با توجه به معیارها و ارزش‌ها و جهت‌گیری‌ها، انجام می‌شود. همچنین به تقویت معیارهای مرتبط با نقش‌های رفتاری نیز می‌پردازد. به دلیل اهمیت این موضوع، اصول و محتوای تفسیر «من وحی القرآن» بررسی و مورد بحث قرار گرفت. روش سید محمد حسین فضل الله در این تفسیر، روشی موضوعی و بر پایه تفسیر قرآن کریم است. سپس بر اساس موضوع مورد بررسی، اطلاعات لازم مورد بررسی قرار گرفت، از جمله آگاهی از دیدگاه محمد حسین فضل الله و ریشه‌های روابط خانوادگی از دیدگاه او، از جمله روابط بین زن و شوهر، والدین و فرزندان، و روابط بین فرزندان. یکی از مهم‌ترین نتایجی که این تحقیق به آن دست یافته است، که از تحلیل کیفی محتوای آیات قرآن کریم بر اساس تفسیر «من وحی القرآن» به دست آمده، این است که سه نوع ارتباط در خانواده وجود دارد: ارتباط بین زن و شوهر، ارتباط بین والدین و فرزندان، و ارتباط بین فرزندان و والدین و بین خود فرزندان. پس از بررسی این سه نوع ارتباط، رابطه بین وظایف هر گروه از این گروه‌ها مورد بحث قرار گرفت. در همه این روابط، سید فضل الله تأکید می‌کند که «ترجیح خداوند بر همه چیز» حتی اگر بر خلاف منافع شخصی شما یا منافع والدینتان یا عزیزانتان باشد، اهمیت دارد. اگر علاقه شما به منافع خود و محبت شما به والدین و نزدیکانتان باعث تحریف شهادت شود، به این معنا که باعث سختی در دیدن یا ارائه شود، این شهادت به شما یا به والدین و نزدیکانتان آسیب می‌رساند. به این معنا که گفتن آنچه دیده‌اید به شما یا به منافع والدین و نزدیکانتان ضرر می‌رساند. فضل الله همچنین تأکید می‌کند که آیه ",إِنَّ فِی ذَلِکَ لأَیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ", راز اعجاز در خلقت انسان را آشکار می‌کند که تنوع در ویژگی‌های ذاتی خود را تجربه می‌کند، اما در جهت وحدت و تکامل از طریق نیاز هر ویژگی به دیگری حرکت می‌کند، به گونه‌ای که بدون تکامل با یکدیگر معنای زندگی از دست می‌رود. اگر خداوند رابطه زناشویی را بر پایه مودت و رحمت قرار داده است، می‌توانیم استنباط کنیم که او می‌خواهد این دو نفر بر اساس این دو عنصر، حرکت ارادی در زندگی زناشویی را به نظم درآورند. مودت قلبی به عنوان اساس روحی برای رابطه بین آنها از طریق احساسات محبت که هر یک برای دیگری دارد، خواهد بود و رحمت بر اساس درک عقلانی هر یک از دیگری و شرایط خاص و عملی او خواهد بود. در مورد احکام طلاق، ممکن است برخی به قانون‌گذاری اسلامی در مورد طلاق اعتراض کنند، اما فضل الله در تفسیر خود تأکید می‌کند که ",قانون‌گذاری طلاق با طبیعت چیزها و با طبیعت روابط انسانی که یکی از جلوه‌های آن رابطه زناشویی است، سازگار است. ممکن است طبیعی باشد که استمرار و تداوم آن به شرایط روانی و زندگی که دو طرف در آن زندگی می‌کنند، بستگی داشته باشد. از این رو، ادامه هر رابطه‌ای به طور طبیعی و منطقی در صورت از دست دادن عناصری که استمرار را تضمین می‌کنند، دشوار است. با این حال، مؤمن باید فقط پس از استفاده از تمام وسایل ممکن برای حفظ زندگی زناشویی به طلاق متوسل شود. طلاق باید راه‌حلی برای مشکل زن و مرد با هم باشد. برای فرزندان، طلاق ممکن است بزرگ‌ترین مشکل در زندگی آنها نباشد، بلکه مشکلات ناشی از اختلافات و نزاع‌های بین والدین‌شان، تأثیر بیشتری بر آنها داشته باشد. در مورد موضوع قیمومیت، محمد حسین فضل الله در کتاب «من وحی القرآن» می‌گوید: ",اختیاراتی که خداوند به مردان داده است، براساس توانایی آنها در انجام وظایف سخت و مشابه آن است. این برتری در جنبه‌های عمومی نیز وصایت اکثر مردان بر عمومی زن در برخی جنبه‌ها شامل حکم، عدالت و دفاع از زمین با سلاح است. به همین دلیل، زن باید از شوهر خود اطاعت کند. او همچنین می‌گوید: قیمومیت مرد بر همسرش به معنای محروم کردن او از آزادی نیست، و محدود کردن اراده و اعمال او در آنچه که مالک آن است، نیست. قیمومیت به معنای محدود کردن استقلالیت زن در حفظ حقوق فردی و اجتماعی خود و دفاع از منافعش نیست. بلکه معنای ولایت مرد این است که مرد از مال خود برای زندگی زن خرج کند تا او بتواند از آن لذت ببرد. این کتاب تفسیر «من وحی القرآن» بسیاری از موضوعاتی را که به روابط خانوادگی مربوط می‌شود و نظم‌دهنده آن است، مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین موضوعات مهم دیگری که به روابط خانوادگی مرتبط هستند را نیز بررسی کرده‌ایم. از طریق این بررسی، مشخص شد که سید محمد حسین فضل الله تأثیر بزرگ و مهمی بر روابط خانوادگی دارد، به ویژه توجه او به کودک، جوانان و زنان. دیدگاه او یک دیدگاه اجتماعی بود که مسائل روز را در هر مشکلی که بر جامعه مسلمان تأثیر می‌گذارد، مورد بررسی قرار می‌داد.

از جمله عناوینی که از دیرباز در قرآن‏ کریم، به معرکه آرای گوناگون مفسّران کشیده شده، تبیین هویت فاعل زینت‌گری در آیه چهارده سوره آل‌عمران است که در آن، از موضوعِ تزیین شهوات و محبّت مردم نسبت به زنان، فرزندان، اموال، اسبان، چهارپایان و زراعت، سخن به میان آمده است. در تبیین ماهیت فاعل تزیین، دو احتمالِ «خدا» و «شیطان»(یا «نفس امّاره») مطرح شده است. علامه طباطبایی ذیل آیه، با بررسی آیات مشابه و تبیین آرای مفسّران پیشین، فاعل زینت‏گری را شیطان می‏داند. پس از ایشان علامه فضل‏‏الله، ضمن نقد آراء علامه، فاعل زینت‏گری را خدا دانسته است. علیرغم انجام پژوهش‌هایی با موضوع تطبیق آرای دو مفسّر یاد شده، تاکنون پژوهشی پیرامون اختلاف فوق، انجام نشده است؛ از این رو، مقاله حاضر ابتدا با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین نظر علامه طباطبایی ذیل آیه و تطبیق نظر تفسیری ایشان با نظر علامه فضل‌‏الله پرداخته و در ادامه، با نقد و بررسی ادلّه طرفین، این نتیجه برای نگارنده حاصل شد که نقدهای علامه فضل‌‏الله به علامه طباطبایی، ذیل آیه مورد بحث، وارد نبوده و دیدگاه علامه طباطبایی، به صواب نزدیک‌‌‏تر است

مقوله جنگ و نگاه اسلام بدان، از مقولات بحث‌برانگیزی است که دیدگاه‌های گوناگونی از سوی علمای دین و انتقاداتی از سوی غیر مسلمانان را در پی داشته است. آیه 29 سوره توبه که دستور جنگ با اهل کتاب را صادر می‌کند، از مهمترین آیاتی است که با آن بر وجود جهاد ابتدایی در قرآن استدلال شده است. در این مقاله، برداشت تفسیری سه مفسر بزرگ: رشید رضا در «المنار»، سید قطب در «فی ظلال القرآن» و محمد حسین فضل الله در «من وحی القرآن» که سه دیدگاه متفاوت را ارائه می‌دهند، ارزیابی کرده، به نقد می‌گیرد و پس از بررسی نظرات این سه مفسر و نقد تفاسیر آنها، به این نتیجه دست یافته است که آیه در صدد مجازات اهل کتابی است که به پیمان‌هایشان با مسلمانان وفادار نبوده و دشمنی‌های خود را آشکار نموده و به آنها تعدی نموده‌اند؛ مجازاتی که در مقایسه با مجازات مشرکین در واقع تخفیفی برای آنهاست. لذا این آیه نمی‌تواند مجوزی برای آغاز جنگ با مطلق غیر همکیشان باشد.

ترجمه ماشینی : موضوع تحقیق من برداشت فقیه شیعه محمد حسین فضل الله (1935-2010) از قدرت، کاربردها و کارکردهای آن است. فضل الله از چهره های برجسته جنبش شیعی لبنان و احیای اسلامی در کل بود. به طور خاص، من کتاب اسلام و منطق قدرت، 1976 او را بررسی می کنم، که در آن قدرت را به عنوان یک سیستم منسجم و پیچیده معرفی می کند و اصولی را تعریف می کند که به قدرت طلبی و قدرت مشروعیت می بخشد. استفاده از زور فضل الله قدرت را در تشکیل و حفظ ساختار اجتماعی و سیاسی که از طریق آن می توان پیام اسلام را عملی کرد و تداوم دعوت به آن را تضمین کرد، ضروری دانست. عناصر و ابعاد مختلف قدرت - معنوی، اجتماعی، سیاسی - با هم مرتبط هستند زیرا بازتولید قوه را تضمین می کنند، که به نوبه خود نظم اجتماعی - سیاسی و قدرت معنوی جامعه را حفظ می کند. ادعای من این است که فضل الله از طریق مفهوم قدرت، نقش سیاسی تشیع مدرن را مورد بازنگری قرار داد. پایان نامه در نه فصل تنظیم شده است. در فصل اول به تشریح زمینه تاریخی و فکری فضل اللهی می پردازم که در آن نظریه قدرت خود را بیان کرد. فصل دوم زندگینامه فکری نویسنده را ارائه می دهد. فصل سوم قوه را به عنوان یک سیستم و اجزای مختلف آن ارائه می کند. فصل چهارم، تفسیر مجدد او از مذهب شیعه را به عنوان عقیده زور بیان می کند. فصل پنجم، تفسیر مجدد او از مولفه های معنوی قدرت را تحلیل می کند. در فصل ششم، جنبه‌های اجتماعی توانمندسازی را بررسی می‌کنم و در ادامه فصل هفتم را به برداشت او از قدرت سیاسی اختصاص می‌دهم. فصل هشتم به بررسی اخلاق قدرت فضل الله می پردازد. فصل آخر به تحلیل ابزارها و راهبردهای بلاغی او می پردازد. من به شیوه ها و ابزارهایی که فضل الله به وسیله آنها سنت شیعه را بازتفسیر می کند و از طریق آنها اصول اسلامی در مورد زور و قدرت را مورد توجه ویژه قرار می دهد. برای درک بهتر تفکر احیاگر شیعی، پیشنهاد می‌کنم آن را از طریق یک الگوی دگرگون‌کننده مطالعه کنیم که به ما امکان می‌دهد تغییر بنیادی در تشیع را از آرام‌گرایی به کنش‌گرایی به‌عنوان فرآیندی چندوجهی و پیچیده درک کنیم.