جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جریان نومعتزله شمال آفریقا به اقتضای دورانی که در آن زندگی می‌کردند تحت تأثیر مدرنیته غربی، مسائل نظری عقلانیت را معطوف به مدرنیته حل کردند. بر این اساس مبانی آنها در فهم معارف دین با معتزله قدیم فرق می‌کرد؛ زیرا معتزله قدیم براساس مبانی عقلی و فلسفه توحیدی بود، ولی نومعتزله در شمال آفریقا برخلاف اسلاف خود بر اساس تعامل با غرب، توجه به عقب‌ماندگی جوامع اسلامی و تلاش برای برقراری سازگاری بین دین و مدرنیته، رویکرد خاصی را در تفسیر آیات قرآن در پیش گرفتند. آنان در مبانی هستی‌شناختی عمدتاً نظام هستی را امری مادی و متحول و در حال تغییر می‌دانند و رابطه خدا و انسان و جهان را در بررسی گزاره‌های دینی نادیده می‌گیرند. ازآنجاکه نظام هستی بر تفکر اعتزال نو با عینک عقل تجربی نگاه می‌شود، اکثر مفاهیم و آموزه‌های وحیانی و غیبی مانند خدا، فرشته و بهشت و جهنم یا مورد انکار واقع می‌شود و یا به تأویل بدون ضابطه دچار می‌گردد. این تحقیق درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی و انتقادی، مبانی هستی‌شناختی و شاخصه‌های تفسیر عقلی جریان نومعتزله در شمال آفریقا به ویژه نصر حامد ابوزید و حسن حنفی را تصویر کرده و آسیب‌های آن را در قالب آسیب‌های مبنایی هستی‌‌شناختی بررسی کند.

ترجمه ماشینی: نصر حامد ابوزید را یکی از متفکران معاصر می‌دانند که خواستار به کارگیری روش‌های علمی در مطالعه میراث و متون دینی، به منظور ایجاد آگاهی علمی جدید از میراث، اندیشه‌های رد شده از سوی دستگاه دینی و گفتمان مخالف بود. در متن دینی جا افتاده و درها را به روی پرسش انتقادی میراث می بندد. ایجاد آگاهی علمی از میراث مشکلی است که این پژوهش سعی دارد بر اهمیت و ضرورت آن در فرهنگ کنونی ما تأکید کند و آگاهی از میراث تنها با جستجوی مفهوم متن در فرهنگ ما و تجدید آگاهی نسبت به متن امکان پذیر است. و جست و جوی مفهومی واقعی و علمی از متن در واقع پژوهشی است که به دنبال تعریف مفهومی معاصر و صحیح از اسلام است. در فرهنگ عربی-اسلامی ما، تفسیر یکی از مفاهیمی است که در لحظه پرداختن به آن در شناخت میراث دینی باید با احتیاط به کار گرفته شود، تلاشی که با رد و بیگانگی از این اصطلاح در زبان برخی از دین‌ها همراه است. گفتمان می شود و با تأیید و تأیید در گفتمان فلسفی مطابقت دارد.

در مواجهه با چالش‌ها و تغییراتی که در دنیای مدرن ایجاد شده، همواره اندیشه­وران مسلمان، با رویکردهای گوناگون به مسأله‌ جایگاه زنان در اسلام پرداخته‌ و سعی کرده‌اند که در پاسخ به بحران تعارض و کشاکش سنت و مدرنیته، آثاری را در این حوزه تدوین کنند. در این مقاله، به اقتضای موضوع تحقیق و با روش و رویکردی اسنادی، توصیفی و تحلیلی، جایگاه زن در جامعه از منظر سید قطب (1906-1966)، ذیلِ رویکرد سنتیِ «اصل‌گرای اصلاحی» و نصر حامد ابوزید (1943-2010)، ذیلِ رویکرد متجددِ «نواعتزالی اصلاحی» تحلیل و بررسی گردیده و نشان داده شده است، در حالی­که متفکران اصل‌گرای اصلاحی، رجوع به سنت و آموزه‌های فرا­زمانی و فرا­مکانی اسلامی را به مثابه‌ راه‌حل معضلات زنان مسلمان در جوامع اسلامی معاصر در نظر گرفته‌ و با محور قرار دادن اسلام، در صدد تطبیق تجدد با سنت برآمده‌اند، متفکران نواعتزالی متجددِ اصلاحی، با محوریت ابوزید، با «زمینه‌مند» و «زمانه‌مند» کردن آموزه‌های قرآنی و تقدم‌بخشی به مدرنیته، در پی نوسازی سنت و تطبیق آموزه‌های اسلامی با تجدد هستند.