جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخوان الصفا گروهی اندیشمند اصلاحگر بودند، که در دوره شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی ظهور کردند. هدف ایشان به وجود آوردن تحول فکری و بنیادی در جامعه بود تا از آن طریق، انسانها را به سعادت برسانند. از این گروه بیش از پنجاه رساله در زمینه‌های گوناگون دانش و فرهنگ به جای مانده که اگر چه همه آثار علمی ایشان نیست، ولی همین مقدار باقیمانده کافی است که نمایانگر سهم قابل توجه ایشان در رشد و شکوفایی فرهنگ اسلامی باشد. اخوان الصفا تشکیلات زیر زمینی و مخفی داشتند و به همین جهت، نام رهبران و همچنین نام نویسندگان این آثار علمی ارزنده بدرستی روشن نیست. بی‌تردید، این گروه شیعه بودند، ولی شیعه دوازده امامی بودنشان محل درنگ است؛ و احتمال قوی‌تر آنکه، از اسماعیلیه بوده‌اند. ایشان به تزکیه نفس اهمیت بسیار می‌دادند، و اندیشه‌هایشان در زمینه‌های گوناگون از قبیل: وحدانیت‌الهی، نفس، فلسفه دین، پیامبران و صاحبان شرایع، فلسفه اخلاق، مراتب مردم، نظریه شناخت، سیاست، نظام اجتماعی، نظریه دولت، خلافت و امامت، از عمق و گستردگی و در عین حال گیرایی خاصی برخوردار است. مقاله حاضر تحقیقی در جهت شناخت این جمعیت و اندیشه‌های ایشان است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 44

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام در پندارانگاری واقعۀ غدیر

نویسنده:

محمدرضا حاجی اسماعیلی، زهره کیانی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , نقد و بررسی کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نظر عثمان خمیس در مورد غدیر خم

کلیدواژه‌های فرعی :

ولایت , خلافت , مولی , حدیث ثقلین , حدیث غدیر , آیه اکمال , آیه اکمال , حدیث ثقلین , حدیث غدیر , قرآن , قرآن کریم , جغرافیای غدیر , سبب صدور حدیث غدیر , متن حدیث غدیر ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی , عبدالحسین امینی

شاپا (issn):

2383-0867

چکیده :

غدیر را باید ثمرۀ نبوت و میوۀ رسالت و تعیین‌کنندۀ خط ‌مشی مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعۀ تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش‌هایی بی‌اساس، آن را مخدوش و یا به‌گونه‏ای مورد پسند خود تفسیر کنند. پژوهش حاضر در راستای نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام و پاسخگویی به اصلی‏ترین پرسش‌های پیرامون غدیر، همانند‏: موقعیت جغرافیایی غدیر، آیۀ ولایت و دلالت معنای واژۀ «مولا»، ادعای عدم حضور امام علی (ع) در مکه و غدیر، استناد به آیۀ شورا در موضوع جانشینی، متن صحیح حدیث ثقلین و سبب و مکان نزول آیۀ اکمال، نگاشته شده و با استناد به براهین عقلی و نقلی، مستندات شیعه را در مواجهه با پندارانگاری این واقعۀ تاریخی تبیین کرده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 19 تا 46

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

چیستی و ماهیت علم در قرآن و روایات و آموزههای اسلامی

نویسنده:

علیرضا شابدین

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تعریف علم , جنگ نرم , استبداد , جنگ روانی , علم در قرآن , اسلام و علم , اصطلاحنامه علوم قرآنی , اندیشه سیاسی , علم در روایات

کلیدواژه‌های فرعی :

گسترش دانش , تحصیل علم , فراگیری علم مفید , وجوب فراگیری دانش , آیه 3 علق , آیه 31 بقره , دلایل گسترش تمدن اسلامی , سوره علق , آیه 1 علق , آیه 030 بقره , آیه 032 بقره , آیه 033 بقره , آیه 9 زمر , رابطه قرآن و علم , تفسیر آیات 30 تا 33 سوره بقره , ویژگی های علما ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری

چکیده :

به طور کلی در بررسی مکاتب، هیچ مکتبی مانند اسلام برای علم و معرفت و آگاهی ارزش قایل نیست و هیچ دینی مانند اسلام مردم را از خطر جهل تحذیر نکرده است. از نظر اسلام علم اساس همه ارزشها و جهل ریشه همه معایب و مفاسد فردی و اجتماعی است. همچنین از نظر اسلام انسان در هر حرکتی نیاز به شناخت و آگاهی دارد: عقاید، اخلاق و اعمال انسان باید مبنای علمی داشته باشد. روش تحقیق این مقاله کتابخانه ای و با بهرهگیری از دستاوردهای پژوهشی بوده است. سؤال اصلی تحقیق، چیستی حقیقت علم در قرآن و روایات و آموزههای دینی است. هدف اصلی تحقیق بررسی و نشان دادن جایگاه و چیستی علم در قرآن و روایات و آموزههای اسلامی جهت بهره گیری عملی از آن در زندگانی می باشد. در این نوشتار تحلیلی تلاش شده است تا جایگاه علم در متون اسلامی مورد ارزیابی قرار بگیرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 128 تا 144

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیلی بینامتنی بر داستان شیخ صنعان با نظری به داستان حضرت موسی و خضر(علیهما السلام )

نویسنده:

بهجت السادات حجازی، علیرضا حجازی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

اراک: دانشگاه اراک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

بینامتنیت (زبان شناسی) , شیخ صنعان , ادبیات عرفانی , شطحیات , حکایت موسی و خضر

کلیدواژه‌های فرعی :

حضرت خضر(ع) , حضرت موسی (ع) , مقام موسی(ع) , تاثیر قرآن بر ادبیات فارسی , قصص قرآن کریم , شطحیّات رفتاری , تحلیل و بررسی داستان شیخ صنعان , کارکرد زبان , کارکردهای زبانی قرآن ,

چکیده :

داستان شیخ صنعان در منطق الطیر عطّار تا حدودی متأثر از ماجرای حضرت موسی و خضر (علیهما السلام) در قرآن است. از این رو هردو داستان، زمینۀ تفسیرها و قرائت های متفاوت را در نزد اهل اندیشه و معرفت فراهم کرده است. دو رکن اساسی نظریۀ بینامتنیّت -که اولین بار از سوی ژولیا کریستوا در فرانسه مطرح شد- یعنی عدم استقلال متن و مکالمه گرایی زبان را در داستان شیخ صنعان و البته فقط رکن دوم (یعنی مکالمه گرایی زبان ) را در داستان حضرت موسی و خضر (علیهما السلام) می توان جستجو کرد. در هر دو داستان رفتارهایی به ظاهر شگفت انگیز و غیر معقول از سوی پیر و مراد سر می زند که شاید بتوان عنوان «شطحیّات رفتاری» را به آنها اطلاق کرد؛ هر چند که داستان های قرآنی به دلیل آسمانی بودن و مبرّا بودن از کذب و افسانه و اسطوره، به کلّی از این امر مستثنی می شوند. آیا بر مبنای داستان موسی و خضر (علیهما السلام ) پیروی از پیر به طور مطلق و بی چون و چرا ضرورت دارد ؟ و یا بر مبنای داستان شیخ صنعان گاه ضرورت ندارد؟ بین شطحیّات صوفیان و متشابهات قرآنی چه نسبتی وجود دارد؟ نگارنده در این نوشتار بر مبنای نظریّه بینامتنیّت، به بحث و فحص این دو داستان می پردازد

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 134 تا 160

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حصارها و دروازه های قاهره از بنیان تا پایان دوره صلاح الدین ایوبی

نویسنده:

سیدجمال موسوی,حسین بیاتلو,محمد نورمحمدی نجف آبادی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حصار , قاهره , صلاح الدین ایوبی , تاریخ مصر , تاریخ قاهره

کلیدواژه‌های فرعی :

سازه های دفاعی , شهرسازی اسلامی , قلعه صلاح الدین ایوبی , کارکرد حصار , موقعیت جغرافیایی قاهره , جوهر صقلی , بدر الجمالی ,

چکیده :

حصارها و دروازه ها در قرون میانه اسلامی از اهمیت دفاعی بالایی برخوردار بودند. وجود این سازه ها، به عنوان معمول ترین شیوه دفاع غیرعامل مانعی جدی بر سر راه قوای محاصره کننده شهر بود؛ از این رو اهتمام ویژه پادشاهان و فرمانروایان را به بازسازی و تقویت این سازه های دفاعی در دوره های مختلف در پی داشت. حصارها و دروازه های قاهره، به عنوان یک پایتخت- شهر مشهور در قرون میانه اسلامی و به سبب موقعیت سوق الجیشی، شرایط ویژه جغرافیایی، تجاری و سیاسی آن، بارها تجدید بنا شد. این مطالعه، با استناد به منابع اصیل تاریخی و جغرافیایی، فرایند احداث، بازسازی، تکامل و تحول مهم ترین استحکامات دفاعی شهر قاهره (حصارها و دروازه ها) را از آغاز تاسیس تا پایان دوره صلاح الدین ایوبی به همراه کارکردهای آن ها بررسی کرده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 71 تا 92

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کش ها و کشی ها

نویسنده:

منصور داداش نژاد

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کش/ کس , جغرافیا

کلیدواژه‌های فرعی :

رجال منسوب به کش , انتساب به کش , جغرافیای اسلامی , شهر سبز ,

چکیده :

کش نامی است مشترک برای چند مکان در مناطق شرقی جهان اسلام. در منابع رجالی، تاریخی و جغرافیایی از کش ها و کشی های بسیاری سخن رفته است. در این مقاله شش مکان که کش نام داشته شناسایی شده، ضبط های مختلف و موقعیت جغرافیایی آنها به دست داده شده، مشاهیر منسوب به آنها معرفی شده، و به برخی از اشتباهات و خلط هایی که در کاربرد نام این مکان ها و منسوبان بدانها صورت گرفته، اشاره شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 25 تا 32

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقدی بر گزارش مسعودی از توجه ایرانیان به کعبه در روزگار پیش از اسلام

نویسنده:

سیدحسن مهدیخانی سروجهانی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مسعودی , دوره ساسانی , تاریخ نگاری , ایرانیان باستان و کعبه

کلیدواژه‌های فرعی :

مروج الذهب , ایران پیش از اسلام , آثار مسعودی , تاریخ نگاری مسعودی , نسب ایرانیان , حج ایرانیان باستان , وجه تسمیه چاه زمزم , ساسان بن بابک ,

چکیده :

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (د. 345 هـ)، گزارشی را در دو اثر معروف خود، مروج الذهب و التنبیه و الاشراف، آورده که طبق آن ایرانیان باستان، من جمله ساسان بن بابک با هدایایی به زیارت کعبه می رفته اند. بر اساس این روایت، نام چاه زمزم نیز از زمزمه ایرانیان اقتباس شده است. این مقاله با بررسی نکات اساسی روایت مسعودی، به مقایسه آن با روایاتی که در منابع دیگر درباره تاریخ ایران و تاریخ مکه پیش از ظهور اسلام آمده، می پردازد. در این نوشتار معلوم می شود خبر توجه ایرانیان به کعبه در دوران پیش از اسلام، در آثار مورخان پیش از مسعودی و مورخانی که پس از وی با دید نقادی تاریخ را نوشته اند، نیامده است، بلکه این روایت، روایتی شاذ است که فاقد اصالت بوده و نشات گرفته از اندیشه های شعوبی گرانه ایرانیان در دوران اسلامی می باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 41 تا 57

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ماهیت و فلسفه خلاصه نویسی در فرهنگ اسلامی

نویسنده:

قنبرعلی رودگر

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تلخیص , فواید و کاربرد خلاصه نویسی , ضعف و آسیب های خلاصه نویسی

کلیدواژه‌های فرعی :

فرهنگ اسلامی , رکود علمی , اهمیت خلاصه نویسی , علت خلاصه نویسی , حفظ میراث مکتوب تمدن اسلامی , افراط در تلخیص , تلخیص مفتاح العلوم ,

چکیده :

اهمیت چشم ناپوشیدنی خلاصه نویسی، به منزله یکی از انواع بسیار مهم نوشته های مسلمانان در طول تاریخ اسلامی، از طریق بررسی قدمت آن ها و نیز اعتباری که متفکران اسلامی برای این نوع نوشته ها قایل شده اند و بالاخره از رهگذر فواید این گونه از آثار قابل پیگیری است. بررسی علل رویکرد مسلمانان به خلاصه نویسی، فایده شناسی و آسیب شناسی این گونه از نوشته ها بر عهده این تحقیق است. در این بررسی، به علل مختلف این رویکرد، از جمله نیاز به تهیه کتاب های کوتاه آموزشی و درسی برای دانشجویان مسلمان اشاره شد. همچنین از دخالت و اراده حاکمان برای تلخیص برخی از آثار و نیز از پیشقدم شدن خود صاحبان آثار اصلی در راه تلخیص آثار خود نوشت، از بیم تلخیص احتمالی آثار خویش به دست افراد نااهل سخن به میان آمده است. در آسیب شناسی این نوع از نوشته ها، صرف نظر از اشاره به عدم وحدت رویه خلاصه نویسان و دخالت داده شدن گرایش های فکری و مذهبی در حذف یا ابقای مطلبی در حین تلخیص، ایجاز مخل در فرایند خلاصه نوبسی که خود مقتضی شرح نویسی بر اینگونه از آثار و گرفتار آمدن نویسندگان در چرخه افراط و تفریط می شده، محل توجه قرار گرفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 129 تا 142

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

میرزا ابوتراب نطنزی و رویکردی بدیع به مساله تثلیث زاویه

نویسنده:

هادی عالم زاده ,فاطمه دوست قرین

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

میرزا ابوتراب , تثلیث زاویه , روش تثلیث زاویه , حل تثلیث زاویه

کلیدواژه‌های فرعی :

تاریخ کاشان , علوم دوره قاجار , تاریخ ایران (بعد از اسلام) , قاجاریه , ملا احمد نظنزی ,

چکیده :

در دوران قاجار که مقارن بود با تحولات بزرگ فرهنگی و اجتماعی در ایران از جمله انتقال علوم دقیقه از حوزه به مدرسه، به دانشمندی جامع به نام میرزا ابوتراب بر می خوریم. وی به مساله تثلیث زاویه پرداخته و در رساله در معرفت وتر ثلث قوس معلومه الوتر، راهی نوین برای حل آن گشوده است. مقاله حاضر درصدد روشن نمودن شرایط زندگی و شخصیت میرزا ابوتراب و نیز معرفی رساله و تبیین راه حل اوست.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 123 تا 136

مشخصات اثر

ثبت نظر